Οι όζοι θυρεοειδούς είναι ένα πολύ συνηθισμένο εύρημα στον γενικό πληθυσμό. Έχει βρεθεί ότι – αν υποβληθεί ο γενικός πληθυσμός σε έλεγχο θυρεοειδούς με υπερηχογράφημα – όζοι θυρεοειδούς (ποικίλης διαμέτρου) θα βρεθούν σε ένα πολύ υψηλό ποσοστό (μέχρι 60 % ή ακόμη και 70 %). Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι όζοι θυρεοειδούς δεν αποτελούν πρόβλημα για τον ασθενή και δεν χρειάζονται κάποια ιδιαίτερη αντιμετώπιση, πέραν της απλής περιοδικής παρακολούθησης. Σε κάποιες εντούτοις περιπτώσεις, μπορεί να υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς και στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για να μη διαφύγει της προσοχής ο καρκίνος.
Γνωρίζουμε επίσης ότι ο όζος θυρεοειδούς είναι η συνηθέστερη μορφή με την οποία εμφανίζεται ο καρκίνος θυρεοειδούς. Άρα λοιπόν ο κλινικός γιατρός θα πρέπει να είναι σε ετοιμότητα να ξεχωρίσει τους όζους που υποκρύπτουν (ή μπορεί να υποκρύπτουν) καρκίνο θυρεοειδούς από τους πολύ πιο συχνούς καλοήθεις όζους.
Υπολογίζεται ότι καρκίνος θυρεοειδούς υποκρύπτεται σε ένα ποσοστό 5 – 8 % των όζων θυρεοειδούς. Με ποια διαγνωστικά «εργαλεία» μπορούμε να αναγνωρίσουμε τους «κακοήθεις» ή τους «δυνητικά κακοήθεις» όζους από τους καλοήθεις όζους;
H διάκριση αυτή βασίζεται σε ένα συνδυασμό παραμέτρων που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τον κλινικό γιατρό. Οι παράμετροι αυτές αναλύονται συνοπτικά στη συνέχεια.

Γεώργιος Σακοράφας, MD, PhD
Χειρουργός θυρεοειδούς – παραθυρεοειδών
Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Τ. Συντονιστής Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής ΑΓΙΟΥ ΣΑΒΒΑ
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ: ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ – ΙΑΤΡΙΚΟ ΨΥΧΙΚΟΥ – ΜΗΤΕΡΑ
Οικογενειακό ιστορικό
Κάποιες μορφές καρκίνου θυρεοειδούς έχουν γενετική (κληρονομική) βάση. Τέτοια παραδείγματα είναι ο κληρονομικός μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς (που αντιστοιχεί στο 25 % περίπου του συνόλου των μυελοειδών καρκίνων θυρεοειδούς). Ο κληρονομικός μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς αποτελεί χαρακτηριστική εκδήλωση του συνδρόμου πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 2 (ΜΕΝ2). Θα πρέπει επίσης να υποψιάζεται κανείς την γενετική (κληρονομική) βάση του θηλώδους καρκίνου θυρεοειδούς σε οικογένειες με περισσότερα από 2 (κατ’ άλλους 3) περιστατικά σε συγγενείς πρώτου βαθμού.
Ατομικό ιστορικό
Η έκθεση του ασθενούς σε ακτινοβολία κεφαλής και τραχήλου στην παιδική ηλικία είναι γνωστό ότι αυξάνει την πιθανότητα καρκινογένεσης στον θυρεοειδή αδένα. Έτσι, ένας όζος θυρεοειδούς σε έναν ασθενή που έχει ακτινοβοληθεί στην παιδική ηλικία στην κεφαλή / τράχηλο θα πρέπει να εξετάζεται με αυξημένο δείκτη υποψίας για την παρουσία καρκίνου θυρεοειδούς.
Κλινική εξέταση
Θα πρέπει να αποδίδεται προσοχή σε κάποια ιδιαίτερα συμπτώματα του ασθενούς, όπως βραχνάδα, δυσκολία στην αναπνοή, δυσκολία στην κατάποση, αίσθηση ξένου σώματος στον τράχηλο κλπ. Επίσης, η παρουσία μιας σκληρής υφής μάζας στον πρόσθιο τράχηλο ή ενός ή περισσοτέρων διογκωμένων και σκληρής υφής λεμφαδένων στον τράχηλο θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη σαν λίαν ύποπτο κλινικό εύρημα.
Υπερηχογράφημα
Υπάρχουν κάποια ιδιαίτερα ευρήματα στο υπερηχογράφημα θυρεοειδούς, με βάση τα οποία μπορεί να δημιουργηθεί υποψία για την παρουσία καρκίνου σε έναν όζο θυρεοειδούς. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια από τα ύποπτα αυτά ευρήματα:
- Ακανόνιστα όρια
- Αυξημένη εσωτερική άναρχη (χαοτική) αγγείωση
- Μικροαποτιτανώσεις
- Κάθετος προσανατολισμός του όζου (μεγαλύτερο ύψος σε σχέση με το πλάτος)
- Επέκταση του όζου επί τα εκτός του θυρεοειδούς αδένα (εξωθυρεοειδική επέκταση)
- Παρουσία ύποπτων ή παθολογικών λεμφαδένων στον τράχηλο κλπ.
Με βάση τους υπερηχογραφικούς χαρακτήρες και την πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς, οι όζοι ταξινομούνται σε κατηγορίες με το σύστημα TIRADS. Η κατηγορία TIRADS 5 υποδηλώνει αυξημένη πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς, ενώ η κατηγορία TIRADS 4 υποδηλώνει όζο ενδιάμεσης υφής (με μικρότερο δείκτη υποψίας).
Παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA, Fine-Needle Aspiration)
Η παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA) αποτελεί σήμερα την μέθοδο εκλογής για την τεκμηρίωση της διάγνωσης (ή της υποψίας) καρκίνου θυρεοειδούς. Θα πρέπει να γίνεται όταν υπάρχει υπόνοια καρκίνου θυρεοειδούς, βάσει των όσων έχουν αναφερθεί παραπάνω και κυρίως βάσει των υπερηχογραφικών χαρακτήρων του όζου. Γίνεται σήμερα υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση, προκειμένου η βελόνη να κατευθυνθεί στο πλέον ύποπτο μέρος του όζου, έτσι ώστε να ληφθεί αντιπροσωπευτικό υλικό. Το υλικό που λαμβάνεται με την παρακέντηση αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση. Τα αποτελέσματα της κυτταρολογικής εξέτασης περιγράφονται σήμερα με το σύστημα Bethesda. Οι βαθμοί που αποδίδονται στην κυτταρολογική εξέταση με το σύστημα Bethesda σχετίζονται με την πιθανότητα να υποκρύπτεται κακοήθεια και ερμηνεύονται ως εξής:
- Bethesda II – εξαιρετικά μικρή πιθανότητα καρκίνου θυρεοειδούς
- Bethesda III – πιθανότητα καρκίνου θυρεοειδούς 10 – 15 %
- Bethesda IV – πιθανότητα καρκίνου θυρεοειδούς 30 – 35 %
- Bethesda V – πιθανότητα καρκίνου θυρεοειδούς 85 %
- Bethesda VI – πιθανότητα καρκίνου θυρεοειδούς 98 %
Το Bethesda I υποδηλώνει την μη λήψη ικανοποιητικού δείγματος για κυτταρολογική εξέταση.
Είναι προφανές ότι το αποτέλεσμα της κυτταρολογικής εξέτασης μετά από την παρακέντηση ενός όζου είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο με μεγάλη βαρύτητα για τον σχεδιασμό της περαιτέρω θεραπευτικής αντιμετώπισης του ασθενούς.
Εργαστηριακές εξετάσεις
Τα αυξημένα επίπεδα καλσιτονίνης στο αίμα υποδηλώνουν την παρουσία μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς.
Γενετικός / μοριακός έλεγχος
Έχει σημασία σε ομάδες αυξημένου κινδύνου με γνωστά κληρονομικά σύνδρομα (π.χ. σύνδρομο ΜΕΝ2, που οφείλεται σε συγκεκριμένη μετάλλαξη).
Τα τελευταία χρόνια έχει προταθεί ο μοριακός έλεγχος σε ασθενείς με όζους θυρεοειδούς κατηγορίας ΙΙΙ στο σύστημα Bethesda. Με βάση τα αποτελέσματα του μοριακού αυτού ελέγχου μπορεί να αξιολογηθεί περισσότερο η πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος.
Η αντιμετώπιση των ασθενών με όζο θυρεοειδούς θα πρέπει να γίνεται από ομάδα εξειδικευμένων στις παθήσεις του θυρεοειδούς γιατρών. Κεντρικό ρόλο στην ομάδα αυτή παίζει ο χειρουργός θυρεοειδούς, που μπορεί να κατευθύνει τον ασθενή στη διάρκεια του διαγνωστικού ελέγχου, να προτείνει τη σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση και να εκτελέσει την ενδεδειγμένη επέμβαση (αν απαιτηθεί) με τεχνικά άρτιο τρόπο και με την μέγιστη δυνατή ασφάλεια.
Email: georgesakorafas@yahoo.com
https://www.gsakorafas.gr