Μπούλινγκ: λέγοντας τα πράγματα με το όνομά τους

Ο όρος μπούλινγκ, που έχει εισβάλει τα τελευταία χρόνια στο λεξιλόγιό μας με ορμή ανάλογη με το περιεχόμενό του, παράγεται, ως γνωστόν, από το αγγλικό ρήμα bully που σημαίνει τρομοκρατώ ή προκαλώ φυσικό τραυματισμό ή πόνο σε αδύναμο πρόσωπο ή σε ομάδα προσώπων, ή αναγκάζω κάποιον να κάνει κάτι διά της βίας (σωματικής ή λεκτικής). Είναι παράγωγο της λέξης bull, που σημαίνει ταύρος. Ο άγριος και βίαιος άντρας, που προβαίνει σε ενέργειες ή πράξεις όπως οι παραπάνω, λέγεται bully-boy (ιδιαίτερα εκείνος που πληρώνεται για να τρομοκρατήσει κάποιον). Η λέξη αυτή δεν έχει εισέλθει στα καθ’ ημάς (όπως, λ.χ., η λέξη τεντυμπόης), γιατί αντιδρά το σημασιολογικό σύστημα της γλώσσας μας, αφού στο μπουλυμπόης περιέχεται η λέξη μπούλης, που σημαίνει ακριβώς το αντίθετο του νταή.

Η Ελλάδα είναι η κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκή χώρα όπου το μπούλινγκ, σωματικό και λεκτικό, ευδοκιμεί παλαιόθεν υπό ποικίλο ρηματικό ένδυμα σε ποικίλα πεδία του κοινωνικού βίου, και ως έναν βαθμό και του οικογενειακού. Ενα από τα πλέον ενδιαφέροντα πεδία του κοινωνικού μπούλινγκ είναι το πολιτικό, στο οποίο η εν λόγω δραστηριότητα εμφανίζεται με διάφορες μορφές: τη συλλογική-κοινοβουλευτική, κατά την οποία το μπούλινγκ ασκείται από ένα κόμμα επί αντιπάλου κόμματος· την ατομική-κοινοβουλευτική, η οποία υλοποιείται επί στελέχους ή στελεχών αντιπάλου κόμματος· τη λαϊκή, κατά την οποία οπαδοί ενός κόμματος επιτίθενται εναντίoν οπαδών άλλου κόμματος (ξυλοκοπώντας ενίοτε και υπουργούς του)· και την εσωκομματική, κατά την οποία στελέχη ενός κόμματος επιτίθενται ανοικείως σε στελέχη και μέλη του ίδιου κόμματος. Τέλος, υπάρχει και το παραταξιακό πολιτικό μπούλινγκ, η ακραία, αμφοτέρωθεν, μορφή της οποίας μπορεί να καταλήξει σε εμφύλιο πόλεμο. Το μπούλινγκ αυτό συνήθως συνεχίζεται από πλευράς νικητή και μετά το πέρας του εμφυλίου, όταν η νικήτρια παράταξη κακοποιεί ποικιλοτρόπως την ηττημένη.

Εκρινα τα παραπάνω απαραίτητα για να κατανοηθούν επαρκώς τα παρακάτω. Αναφέρομαι πρωτίστως στο πρόσφατο μπούλινγκ του Παύλου Πολάκη εναντίον του Αδωνη Γεωργιάδη και στο κείμενο-διαμαρτυρία των 500 μελών του ΣΥΡΙΖΑ προς την ηγεσία του με τίτλο «Το πολιτικό μπούλινγκ δεν είναι ίδιον της Αριστεράς», το οποίο γράφτηκε με αφορμή τις επιθέσεις του «οξύθυμου Κρητικού» στον Νίκο Φίλη. «Πρόκειται», γράφουν οι συντάκτες του, «για ανοίκειες επιθέσεις ενάντια σε στελέχη που εκφράζουν σκεπτικισμό ή και διαφωνίες για προτάσεις και επιλογές της ηγεσίας του κόμματος». Και για τον μεν κ. Πολάκη ό,τι και να πει κανείς είναι λίγο. Ο ηπιότερος χαρακτηρισμός του (πολιτογραφημένος στο πολιτικό μας λεξιλόγιο με αφορμή τον ίδιο) είναι η λέξη «κότα» (και μάλιστα «λειράτη»), η αναφερόμενη στους εκ του ασφαλούς παλικαρισμούς στους οποίους επιδίδεται ένας βουλευτής ταμπουρωμένος στη βουλευτική του ασυλία. Οσο για τη φράση που αποτελεί τον τίτλο της διαμαρτυρίας των 500, που υποδηλώνει ότι το πολιτικό μπούλινγκ είναι ίδιον μόνο της Δεξιάς, αυτή χρειάζεται ιδιαίτερο σχολιασμό.

Για το μπούλινγκ στο οποίο επιδόθηκε επισταμένως η Δεξιά εναντίον της Αριστεράς μετά το τέλος του Εμφυλίου ως την πτώση της Απριλιανής δικτατορίας (με την ελαφρά ανάπαυλα των ετών 1963-1965 της κυβέρνησης της Ενώσεως Κέντρου), μίλησαν και μπορούν να μιλήσουν εναργώς όσοι (ζώντες σήμερα) το υπέστησαν, και, δευτερευόντως, τα παιδιά τους. Από το 1974 τα πράγματα, όπως ήταν φυσικό, άλλαξαν. Ομως με την πάροδο του χρόνου η ηθική υπεροχή της Αριστεράς ως μαρτυρικού θύματος της έκβασης του Εμφυλίου εκφυλίστηκε σε ηθικό πλεονέκτημα. Το οποίο η Αριστερά έκρινε ότι της έδινε το δικαίωμα να διεκδικεί τη νόμιμη επιθυμία της για εξουσία με άνομα μέσα, τα οποία καταδίκαζε ‒ και σωστά ‒ όταν αυτά τα μετέρχονταν οι δεξιοί αντίπαλοί της. Αφήνοντας κατά μέρος το εσωκομματικό μπούλινγκ (σωματικό και λεκτικό), ως προς το οποίο η παλαιότερη Αριστερά αποδείχθηκε καταφανώς υπέρτερη εκείνου της Δεξιάς, και επειδή η φράση «Το μπούλινγκ δεν είναι ίδιον της Αριστεράς» διατυπώθηκε διά συλλογικής γραφίδος στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, τα παρακάτω είναι, μερικά μόνο, χαρακτηριστικά δείγματα των μπούλινγκ πεπραγμένων της σημερινής αξιωματικής αντιπολίτευσης:

1) Η ενεργός συμμετοχή της στα θλιβερά γεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008, τα οποία ο ΣΥΡΙΖΑ υπερηφάνως αποκαλούσε «λαϊκή εξέγερση», υμνώντας λυρικά, με χριστουγεννιάτικο φωτογραφικό λεύκωμα της «Αυγής», τις χορευτικές ‒ κατά τη ρίψη των μολότοφ ‒ κινήσεις των κουκουλοφόρων.

2) Η περιγραφή από τον Αλέξη Τσίπρα των κουκουλοφόρων ως «διαδηλωτών με καλυμμένα πρόσωπα» (5-12-2008).

3) Η εξήγηση του Πάνου Σκουρλέτη κατά την αναφορά του στα γεγονότα αυτά ότι «τα κράνη, οι μάσκες και τα ρόπαλα είναι πράγματα που υπάρχουν στο σπίτι του καθενός μας».

4) Η απόφανση, σε τηλεοπτική εκπομπή του MEGA, την εποχή των ταραχών της πλατείας Συντάγματος, του συνταγματολόγου Γιώργου Κατρούγκαλου ότι «οι διατάξεις του Συντάγματος καταλύονται με την κάθοδο του λαού στους δρόμους».

5) Η ενεργός και αμέριστη παρουσία (8-7-2013) των βουλευτών Ευκλείδη Τσακαλώτου και Παναγιώτη Λαφαζάνη (καθώς και άλλων μελών του ΣΥΡΙΖΑ) προς συμπαράσταση στους χούλιγκαν που προσπαθούσαν με λοστούς να σπάσουν την πόρτα της αίθουσας συνεδριάσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών για να διαλύσουν την πρώτη συνεδρίαση του νέου διοικητικού «Συμβουλίου του Ιδρύματος».

6) Η πατρική στοργή προς το τάγμα εφόδου του «Ρουβίκωνα» (άτυπη συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ), τα μέλη του οποίου ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος χαιρέτιζε ως «συντρόφους» και ο αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως Γιάννης Δραγασάκης αποκαλούσε «δικά μας παιδιά».

7) Η αυτονόμηση του κράτους των Εξαρχείων από τις ποικιλώνυμες ομάδες κρούσεως, «τα φυτώρια των οποίων», σύμφωνα με καταγγελία της «Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Αστυνομικών Υπαλλήλων» (30-8-2016), ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας «όχι μόνο καλλιεργούσε, αλλά έσκεπε και τα άνθη τους».

8) Η τροποποίηση του ποινικού κώδικα προς διευκόλυνση της ταχύτερης εξόδου από τη φυλακή του Κουφοντίνα.

9) Οι εγκάρδιες συνομιλίες του μέλους της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ Πάνου Λάμπρου (Νοέμβριος 2016) με τους εκπροσώπους των «Πυρήνων της Φωτιάς», που αποδείχθηκαν αποτελεσματικές («θα διασφαλιστούν όλα, και οι αποφυλακίσεις»), χάρη στον ειδικό και γι’ αυτούς νόμο Παρασκευόπουλου.

10) Η εκπαραθύρωση του υπουργού Προστασίας του Πολίτη Γιάννη Πανούση, επειδή εξέφραζε τη δυσφορία του για τους χαριεντισμούς του ΣΥΡΙΖΑ με τους εκπροσώπους των «Πυρήνων της Φωτιάς».

*Ο κ. Νάσος Βαγενάς είναι ομότιμος καθηγητής της Θεωρίας και Κριτικής της Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.