Νάσος Βαγενάς

Ενα από τα προβληματικά φαινόμενα της λογοτεχνικής κριτικής μας θα μπορούσε να ονομαστεί «Κριτική από μνήμης». Κύριο χαρακτηριστικό αυτού του φαινομένου είναι ότι ο κριτικός δεν γνωρίζει επαρκώς τα πραγματολογικά συμφραζόμενα εντός των οποίων διατυπώνει τις εκτιμήσεις του (ή, αν τα γνώριζε, τα έχει ξεχάσει) και ως εκ τούτου περιπίπτει σε μνημικές διαλείψεις, σε συλλογιστικά […]

Καθώς βρισκόμαστε ακόμη στο κλίμα των ημερών της απονομής των βραβείων Νομπέλ, δεν θα ήταν άσκοπο να σχολίαζε κανείς το άρθρο με τίτλο «Προκλητική αναγνωστική πρόταση», που δημοσίευσε ο Δημήτρης Αγγελής στις «Νέες Εποχές» του Βήματος της 1ης Οκτωβρίου, οι οποίες είχαν ως κύριο θέμα τους «Το Νομπέλ Λογοτεχνίας στον 21ο αιώνα». Το πόρισμα αυτού […]

Καθώς σε προηγούμενες επιφυλλίδες μου είχα αναφερθεί στο θέμα των χρήσεων και καταχρήσεων της θεωρίας και καθώς οι δύο πρόσφατες μεγάλες επέτειοι – της Επανάστασης του ’21 και της Μικρασιατικής Καταστροφής – ανακύκλωσαν ένα ισχυρό ρεύμα μνήμης που μας έχει παρασύρει και εφέτος σε επετειακή έξαρση, μερικές παρατηρήσεις για την έννοια των δημόσιων επετείων δεν θα ήταν, […]

Ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας αναζωπύρωσε διεθνώς τη συζήτηση περί πολέμων, οι οποίοι άλλωστε μαίνονται και σε πολλές άλλες περιοχές του πλανήτη. Και επανέφερε το θέμα περί «δικαίων και αδίκων πολέμων», που αποτελεί ένα από τα σημαντικά κεφάλαια της ηθικής φιλοσοφίας και του διεθνούς δικαίου, διακρινόμενο ήδη από την εποχή του Θουκυδίδη και […]

Σε μια εποχή όπως η δική μας, όπου η πρακτική της παγκοσμιοποίησης και ο ακτιβιστικός δικαιωματισμός με τον επακόλουθο φετιχισμό της ετερότητας έχουν ως αποτέλεσμα η ποίηση με εθνικό ή θρησκευτικό περιεχόμενο να θεωρείται αναχρονιστική, μπορεί ένα εθνικών τόνων ή ένα θρησκευτικό ποίημα να προκαλέσει γνήσια ποιητική συγκίνηση;

Το γεγονός ότι το επίθετο θεωριακός δεν υπάρχει στα λεξικά της ελληνικής γλώσσας δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να παραχθεί ως νεολογισμός.

Καλβικά

Η περίπτωση της ανακάλυψης ενός έργου του Ανδρέα Κάλβου που παραμένει αδημοσίευτο στην κατοχή ενός συλλέκτη

Η «ανασκαφή» μιας ποιητικής συλλογής δίνει μια απρόσμενη νέα τροπή στο ζήτημα της εκδήλωσης της ελληνικής νεωτερικότητας

Οταν σκέφτομαι τον ρόλο που έπαιξε «Το Βήμα» στη ζωή μου, τόσο ως αναγνώστη όσο και ως συνεργάτη του, αισθάνομαι ότι ήταν ιδιαίτερα επωφελής. Ως προς το πρώτο, ακόμη και τη νεανική μου εποχή που ήμουν ενεργός στον χώρο της αντιδογματικής Αριστεράς, διαβάζοντας τις σελίδες του ένιωθα ότι ξαναέβρισκα την πολιτική μου νηφαλιότητα. Την οποία […]

«Φιλολογία», γράφουν τα λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας, «είναι η επιστήμη που μελετά τη γλώσσα και τη λογοτεχνία ενός λαού σε μία ή σε όλες τις εποχές». Ως επιστήμη ανήκει στις λεγόμενες Επιστήμες του Ανθρώπου, που ονομάζονται έτσι για να αντιδιασταλούν από τις Θετικές Επιστήμες, η ισχυρότερη επιστημονικότητα των οποίων είναι αδιαμφισβήτητη. Η Νεοελληνική Φιλολογία αρχίζει […]

Θα αποτελούσε μεγάλη προσφορά στις συζητήσεις των πολιτικών ζητημάτων στη χώρα μας ο ακριβής προσδιορισμός του όρου προοδευτικός (γιατί περί όρου πρόκειται), που η καταχρηστική και αλόγιστη χρήση του προκαλεί τόσες συγχύσεις στις, ούτως ή άλλως, τεταραγμένες πολιτικές μας συζητήσεις, κυρίως στις πιο οδυνηρές, όπως αυτή για τα σημερινά διαδραματιζόμενα στην Ουκρανία. Ο όρος πολυχρησιμοποιήθηκε […]

Σε προηγούμενη επιφυλλίδα μου (9 Ιανουαρίου), μιλώντας για τις χρήσεις του όρου «εθνικός ποιητής» και για την υποτιθέμενη ανυπαρξία αυτού του όρου στη λογοτεχνική κριτική μας πριν από το 1859 (έτος της συγκεντρωτικής έκδοσης των σολωμικών ποιημάτων), έθετα το θέμα τού κατά πόσο μπορούμε να μιλάμε για εθνική ποίηση στα καθ’ ημάς και πριν από […]

Οόρος μπούλινγκ, που έχει εισβάλει τα τελευταία χρόνια στο λεξιλόγιό μας με ορμή ανάλογη με το περιεχόμενό του, παράγεται, ως γνωστόν, από το αγγλικό ρήμα bully που σημαίνει τρομοκρατώ ή προκαλώ φυσικό τραυματισμό ή πόνο σε αδύναμο πρόσωπο ή σε ομάδα προσώπων, ή αναγκάζω κάποιον να κάνει κάτι διά της βίας (σωματικής ή λεκτικής). Είναι […]