Η Κίνα ολοταχώς προς τον «Παγωμένο Δρόμο του Μεταξιού»

Δεν συνορεύει με την Αρκτική, όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία, και ο πιο βόρειος οικισμός της δεν είναι πιο κοντά στην κατεψυγμένη κορυφή του κόσμου απ’ ό,τι το Βερολίνο. Αλλά ως ανερχόμενη υπερδύναμη της παγκόσμιας οικονομίας η Λαϊκή Κίνα έχει μεγαλεπήβολα σχέδια και για τον λεγόμενο «Παγωμένο Δρόμο του Μεταξιού».

Τώρα, λοιπόν, που οι αιώνιοι πάγοι λιώνουν, λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου και της κλιματικής αλλαγής, οι «Κόκκινοι καπιταλιστές» του Πεκίνου διεκδικούν ρόλο και λόγο στο «μεγάλο παιχνίδι» για τον μελλοντικό έλεγχο μιας παγωμένης περιοχής με τεράστιο, ανεκμετάλλευτο ορυκτό πλούτο και δυνατότητες νέων, συντομότερων θαλάσσιων οδών για τις μεταφορές εμπορευμάτων.

Η Κίνα είναι ήδη μία από τις χώρες που κατέχουν καθεστώς παρατηρητή στο Αρκτικό Συμβούλιο, ένα διακυβερνητικό όργανο των κρατών που έχουν σύνορα στον παγωμένο Βορρά του πλανήτη. Αλλά εφέτος εξέδωσε για πρώτη φορά και έγγραφο για την αρκτική πολιτική της, ζητώντας μεγαλύτερη διεθνή συνεργασία για τις υποδομές και τις θαλάσσιες διαδρομές στην περιοχή.

Δεν είναι μόνο αυτό: οι διμερείς συμφωνίες για συνεργασία στις υποδομές (για επέκταση τριών αεροδρομίων στη Γροιλανδία και για μια σιδηροδρομική γραμμή στη Φινλανδία) υπογραμμίζουν την αυξανόμενη γεωπολιτική φιλοδοξία της Κίνας σε μια παγωμένη, αφιλόξενη περιοχή που θεωρείται ως το τελευταίο σύνορο για την εξερεύνηση υδρογονανθράκων, και η μεγάλη ευκαιρία για τη μελλοντική διάνοιξη νέων εμπορικών οδών στη θάλασσα.

Η επιθυμία της Κίνας να γίνει σημαντικός παίκτης στην Αρκτική έχει αναδειχθεί σε μεγάλο βαθμό υπό την ηγεσία του προέδρου Σι Τζινπίνγκ. Το λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής αναμένεται να ανοίξει προς τα τέλη του 21ου αιώνα τη λεγόμενη οδό της Βόρειας Θάλασσας πάνω από τη Ρωσία, η οποία προσφέρει μια πολύ πιο γρήγορη διαδρομή από τις 48 ημέρες που μπορεί να διαρκέσει το ταξίδι από τη Βόρεια Κίνα προς το Ρότερνταμ μέσω της Διώρυγας του Σουέζ.

Ενώ η συνοδεία παγοθραυστικών παραμένει ακόμη απαραίτητη στη βόρεια διαδρομή, περιορίζοντας τρομακτικά τις εμπορικές της δυνατότητες, ένα ρωσικό δεξαμενόπλοιο ταξίδεψε πέρυσι από τη Νορβηγία στη Νότια Κορέα για πρώτη φορά χωρίς συνοδεία παγοθραυστικών, σε έναν διάπλου που κράτησε 19 ημέρες.

Λιγότερο απτός αλλά εξίσου πολύτιμος είναι ο ορυκτός πλούτος των υδρογονανθράκων (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) στην Αρκτική, η οποία φέρεται να κατέχει περίπου το ένα τρίτο των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου, σύμφωνα με την Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία.

Ηδη το Πεκίνο έχει εντείνει τις προσπάθειες για οικοδόμηση σχέσεων με τις σκανδιναβικές χώρες, καθώς οι αρκτικές φιλοδοξίες της Κίνας αυξάνονται ενάντια σε εκείνες των ΗΠΑ, Καναδά, Ρωσίας και Δανίας, χωρών που έχουν εδαφικές διεκδικήσεις και πάγια γεωπολιτικά συμφέροντα στην Αρκτική. Το Πεκίνο ίδρυσε επίσης στη Σανγκάη ένα κοινό ερευνητικό κέντρο για την Αρκτική με συμμετοχή ινστιτούτων από τις πέντε σκανδιναβικές χώρες.

Ο λεγόμενος «Πολικός Δρόμος του Μεταξιού» (μέσω Ειρηνικού – Αρκτικού ωκεανού) εντάσσεται στην ευρύτερη κινεζική πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ενας Δρόμος», μια τιτάνια επενδυτική προσπάθεια που επικεντρώνεται σε έργα υποδομής, τα οποία θα ενισχύσουν το εμπόριο στην πορεία του αρχαίου δρόμου του μεταξιού από την Κίνα στην Ευρώπη (και με μια δεύτερη γραμμή θα συνδέουν την Κίνα διά θαλάσσης με τη Νοτιοανατολική Ασία και την Ανατολική Αφρική).

Το Yong Sheng της Cosco Shipping έγινε το 2013 το πρώτο κινεζικό φορτηγό πλοίο που ταξίδεψε στη βόρεια διαδρομή και έξι κινεζικά πλοία διέσχισαν το περασμένο καλοκαίρι τη διαδρομή που είναι γνωστή ως Βορειοανατολικό Πέρασμα (η εμπορική οδός προς τον Ειρηνικό κατά μήκος των αρκτικών ακτών της Νορβηγίας και της Ρωσίας).

Ενα κινεζικό ερευνητικό πλοίο ολοκλήρωσε ήδη την πρώτη διέλευση και από το Βορειοδυτικό Πέρασμα, βορείως του Καναδά, συντομεύοντας κατά επτά ημέρες την παραδοσιακή διαδρομή από τη Νέα Υόρκη στη Σανγκάη μέσω της Διώρυγας του Παναμά. Το επιτυχημένο ταξίδι γιορτάστηκε από το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua ως «το άνοιγμα ενός νέου θαλάσσιου δρόμου για την Κίνα». Αλλά η είδηση προκάλεσε αντιδράσεις στον Καναδά, που δήλωσε ότι η άδεια για τον διάπλου είχε χορηγηθεί μόνο για επιστημονική έρευνα.

Εν τω μεταξύ, η Κίνα κατασκευάζει το δεύτερο παγοθραυστικό της, το «Δράκος του χιονιού Νο 2», που αναμένεται να ταξιδέψει στην Αρκτική το 2019.

Οταν ανοίξει ο «Παγωμένος Δρόμος του Μεταξιού» (αναμένεται ότι θα χρειαστούν αρκετές δεκαετίες αν οι πάγοι συνεχίσουν να λιώνουν με τον σημερινό ρυθμό) θα ενισχύσει σημαντικά τη σύνδεση της Κίνας με την Ευρώπη, και ενδεχομένως με τις ΗΠΑ, αναδιαμορφώνοντας τις παγκόσμιες εμπορικές ροές και κατά συνέπεια τη διεθνή οικονομία. Σε σύγκριση με τις παραδοσιακές διαδρομές, ο διάπλους μέσω Αρκτικής μπορεί να είναι έως και 50% πιο σύντομος, εξοικονομώντας χρόνο, κόστος και καύσιμα και δημιουργώντας μεγάλες οικονομικές δυνατότητες παγκοσμίως.

Ως η μεγαλύτερη εμπορική δύναμη του κόσμου, η Λαϊκή Κίνα εμπορεύεται αγαθά αξίας περίπου 4 τρισ. δολαρίων ετησίως, το 90% των οποίων μεταφέρονται διά θαλάσσης. Η εξοικονόμηση ακόμη και ενός μέρους του κόστους μεταφοράς θα ήταν πολύ σημαντικό όφελος.

Επιπλέον, οι αρκτικές γραμμές θα συνέδεαν την Κίνα με ορισμένες από τις πιο ανεπτυγμένες αγορές του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικής, του Καναδά και των πλούσιων χωρών στη Βόρεια Ευρώπη. Προς το παρόν, η ναυσιπλοΐα μέσω του Βορειοανατολικού Περάσματος παραμένει δαπανηρή και πολύ δύσκολη λόγω του καιρού και της έλλειψης υποδομών. Με το βλέμμα στο μέλλον, όμως, το Πεκίνο δηλώνει έτοιμο να συνεργαστεί με τις χώρες που συνορεύουν με τον Αρκτικό Ωκεανό για την κατασκευή υποδομών, όπως λιμάνια, δρόμοι, σιδηρόδρομοι, γέφυρες και εγκαταστάσεις επικοινωνίας, προκειμένου να βελτιωθούν η σύνδεση και η εμπορική εκμετάλλευση της Αρκτικής Οδού.