Η υποκλοπή-μαμούθ στο Facebook, ο Τραμπ και οι Ρώσοι

Τη διασύνδεση ανάμεσα στους Ρώσους και στη μαζική, άνευ προηγουμένου, υποκλοπή προσωπικών δεδομένων 50 εκατ. χρηστών του Facebook, που μετατράπηκε σε πολιτικό όπλο στην υπηρεσία της εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ, ερευνά τώρα ο ειδικός ανακριτής Ρόμπερτ Μιούλερ.

Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις των «New York Times» και του βρετανικού «Observer», στις αρχές του 2014 η Cambridge Analytica (μια εταιρεία συλλογής δεδομένων με επικεφαλής τότε τον βασικό σύμβουλο του Τραμπ Στιβ Μπάνον) υπέκλεψε προσωπικές πληροφορίες από τα προφίλ εκατομμυρίων Αμερικανών στο Facebook για να τους στοχεύσει με εξατομικευμένες πολιτικές διαφημίσεις και να επηρεάσει την ψήφο τους.

Επικαλούμενος στοιχεία και μαρτυρίες από τον Κρίστοφερ Γουάιλι, ο οποίος εργάστηκε εκεί, ο «Observer» περιγράφει πώς οι αλγόριθμοι της Cambridge Analytica μετέτρεψαν τα likes του Facebook σε πολιτικό όπλο υπέρ του Τραμπ. Και ενώ το Facebook είχε ανακαλύψει στα τέλη του 2015 ότι πληροφορίες είχαν υποκλαπεί σε βιομηχανική κλίμακα, δεν ειδοποίησε τους χρήστες και έκανε ελάχιστα πράγματα για να ανακτήσει και να εξασφαλίσει προσωπικά δεδομένα 50 εκατομμυρίων ατόμων.

Τα δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω μιας εφαρμογής που ονομάζεται thisisyourdigitallife, η οποία δημιουργήθηκε από τον πανεπιστημιακό Αλεξάντρ Κόγκαν ξεχωριστά από τη δουλειά του στο πανεπιστήμιο του Cambridge. Ο Κόγκαν ήταν επίσης καθηγητής στο κρατικό πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης και έχει λάβει χρήματα από τη ρωσική κυβέρνηση για έρευνες της συμπεριφοράς στο Internet.

Μέσω της εταιρείας του Global Science Research (GSR), σε συνεργασία με την Cambridge Analytica, εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες αμείβονταν για να υποβληθούν σε ένα τεστ προσωπικότητας και συμφώνησαν να δώσουν δεδομένα τους για πανεπιστημιακή χρήση.

Αλλά η εφαρμογή συγκέντρωσε επίσης τις πληροφορίες των φίλων τους στο Facebook, οδηγώντας στην υποκλοπή δεκάδων εκατομμυρίων δεδομένων χωρίς τη συγκατάθεση των χρηστών.

Η αποκάλυψη αυτής της άνευ προηγουμένου υποκλοπής δεδομένων και της χρήσης τους εγείρει νέα ερωτηματικά σχετικά με τον ρόλο που έπαιξε το Facebook στη στόχευση ψηφοφόρων στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ. Και προκαλεί σάλο λίγες εβδομάδες μετά την απαγγελία κατηγοριών σε 13 Ρώσους που συνδέονται με το λεγόμενο «εργοστάσιο των τρολ» στην Αγία Πετρούπολη, από τον ειδικό ανακριτή Ρόμπερτ Μιούλερ, ο οποίος δήλωσε ότι η ψηφιακή πλατφόρμα χρησιμοποιήθηκε για «πόλεμο πληροφοριών» εναντίον των ΗΠΑ.

Τώρα ο Μιούλερ ζήτησε από την Cambridge Analytica να παραδώσει εσωτερικά έγγραφα, στο πλαίσιο της διερεύνησης πιθανής συμπαιγνίας μεταξύ της εκστρατείας του Τραμπ και της Ρωσίας στις εκλογές του 2016.

Στην Cambridge Analytica ειδικεύονται σε αυτό που ονομάζεται «ψυχομετρικό» προφίλ: χρησιμοποιούν δεδομένα που συλλέγονται ηλεκτρονικά για να δημιουργήσουν προφίλ προσωπικότητας για τους ψηφοφόρους. Στη συνέχεια βάσει αυτών των πληροφοριών στοχεύουν άτομα, με ειδικά προσαρμοσμένο περιεχόμενο.

Χρησιμοποιούσε 50.000 παραλλαγές διαφημίσεων κάθε μέρα, οι οποίες μετρούσαν συνεχώς τις αντιδράσεις των χρηστών, και στη συνέχεια προσαρμόζονταν και εξελίσσονταν αναλόγως.

Αυτές οι διαφημίσεις στο Διαδίκτυο μεταδόθηκαν κυρίως μέσω bots σε πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι διαφημίσεις που άρεσαν, μοιράζονταν και αναμεταδίδονταν περισσότερο, αναπαράγονταν και ξαναστέλνονταν ανάλογα με το πού ήταν δημοφιλείς και σε ποιους άρεσαν.

Η Cambridge Analytica μπόρεσε επίσης να χρησιμοποιήσει αυτές τις πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για να καθορίσει ποια μηνύματα είχαν μεγάλη απήχηση και πού, και στη συνέχεια να διαμορφώσει το πρόγραμμα του Τραμπ αναλόγως. Ετσι, αν υπήρχε σωρεία likes σε ένα άρθρο σχετικά με τη μετανάστευση κάπου στην Πενσιλβάνια ή στο Ουισκόνσιν, ο Τράμπ θα πήγαινε εκεί και θα έβγαζε μια ομιλία επικεντρωμένη στη μετανάστευση.

Οταν σκεφτεί κανείς ότι 50 εκατ. χρήστες στο Facebook είναι το 25% των δυνάμει ψηφοφόρων στις ΗΠΑ και ότι λίγες χιλιάδες ψήφοι σε μια χούφτα αμφίρροπων Πολιτειών καθόρισαν τις εκλογές του 2016, αυτό δεν είναι μικρό πράγμα.

Οπως αποκάλυψε ο ίδιος (πολύ αργά) τον Αύγουστο του 2017, σύμβουλος στην Cambridge Analytica ήταν και ο πρώην στρατηγός Μάικλ Φλιν, από τους πιο στενούς συνεργάτες του Τραμπ και αργότερα σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του προέδρου, ο οποίος παραιτήθηκε όταν αποκαλύφθηκε ότι είχε μυστικές συναντήσεις με τον ρώσο πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον.

Οι λεπτομέρειες του ρόλου του στην εταιρεία παραμένουν άγνωστες, γνωρίζουμε όμως ότι ο Φλιν είναι ύποπτος για εκτεταμένους δεσμούς με Ρώσους και «συνεργάζεται» με την έρευνα του Μιούλερ από τον Δεκέμβριο.

Ενας εκπρόσωπος της Cambridge Analytica επιβεβαίωσε ότι και η εταιρεία συνεργάζεται με την έρευνα του Μιούλερ για τη ρωσική ανάμειξη, αλλά αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι έχει διαπράξει κάποιο αδίκημα.

Οποιος χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο ή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αφήνει πίσω του ένα ψηφιακό μονοπάτι από ίχνη. Κάθε ανάρτηση που του αρέσει, κάθε tweet που αναμεταδίδει κ.λπ., όλα είναι δεδομένα προς συλλογή.

Η Cambridge Analytica, μια εταιρεία που δημιουργήθηκε από τον Ρόμπερτ Μέρσερ, δισεκατομμυριούχο σπόνσορα ακροδεξιών ΜΜΕ όπως το Breitbart News, συλλέγει εκατομμύρια τέτοια δεδομένα για πελάτες υψηλού προφίλ. Μέχρι στιγμής έχει μόνο Ρεπουμπλικανούς πελάτες, ενώ εργάστηκε επίσης για λογαριασμό της καμπάνιας υπέρ του Brexit το 2016.

Επιπλέον, η Cambridge Analytica ισχυρίζεται ότι έχει δημιουργήσει μοντέλα που μεταφράζουν τα δεδομένα που συλλέγουν σε προφίλ προσωπικότητας για κάθε αμερικανό ενήλικο –ισχυρίζονται ότι έχουν «κάπου 4.000-5.000 σημεία δεδομένων για κάθε ενήλικο στις ΗΠΑ».

Τα μοντέλα τους βασίζονται στην ψυχομετρική έρευνα του Μάικλ Κοσίνσκι, ο οποίος το 2013 ήταν υποψήφιος διδάκτορας στο πανεπιστήμιο του Cambridge. Ο Κοσίνσκι και οι συνάδελφοί του ανέπτυξαν ένα μοντέλο που συνδέει τα likes κάποιου στο Facebook με τα αποτελέσματα του OCEAN. Το OCEAN είναι ένα ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιείται από τους ψυχολόγους, το οποίο περιγράφει την προσωπικότητα σε πέντε διαστάσεις: ανοιχτός/ή στην εμπειρία, ευσυνειδησία, εξωστρέφεια, ευχάριστο χαρακτήρα και νευρωτισμό.

Στην Cambridge Analytica συνδύασαν αυτή την κοινωνική ψυχολογία με την ανάλυση δεδομένων από το Facebook και το Twitter, ενώ είχαν αγοράσει και μια σειρά από άλλα στοιχεία –σχετικά με τις τηλεοπτικές προτιμήσεις, τα αεροπορικά ταξίδια, τις συνήθειες αγορών κ.λπ. από τρίτους οργανισμούς και τους λεγόμενους μεσίτες δεδομένων.

Ο Κόγκαν ήταν επίσης καθηγητής στο κρατικό πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης, πολλοί φοιτητές του οποίου δούλευαν σαν τρολ σύμφωνα με το κατηγορητήριο του Μιούλερ για να βομβαρδίζουν με ψέματα Facebook, Twitter, Instagram και YouTube σε έναν μυστικό πόλεμο παραπληροφόρησης, με έδρα τη λεγόμενη «Υπηρεσία Ερευνας Internet», ένα ρωσικό «εργοστάσιο τρολ» στην Αγία Πετρούπολη. Επιχείρηση ουσιαστικά υποστηριζόμενη από το Κρεμλίνο, ήταν στελεχωμένη με εκατοντάδες ανθρώπους που η κύρια δουλειά τους ήταν να πλημμυρίζουν παραπληροφόρηση το Διαδίκτυο για να επηρεάσουν τις αμερικανικές εκλογές υπέρ του Τραμπ.

Αυτή η οργάνωση, η οποία φέρεται να χρησιμεύει ως βραχίονας προπαγάνδας για τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, βρέθηκε στο επίκεντρο του κατηγορητηρίου του Μιούλερ, ο οποίος άσκησε διώξεις σε 13 Ρώσους και τρεις ρωσικές εταιρείες για ανάμειξη στις αμερικανικές εκλογές του 2016.

Υπάρχουν, βέβαια, πολλά που δεν γνωρίζουμε ακόμα. Δεν γνωρίζουμε αν ο Φλιν έδωσε πραγματικά δεδομένα στους Ρώσους. Ούτε γνωρίζουμε αν οι πολυάριθμοι δεσμοί του με τη Ρωσία οδήγησαν σε συμπαιγνία. Δεν γνωρίζουμε αν η ομάδα του Τραμπ συντονίστηκε με τους Ρώσους για να τους βοηθήσει στην εκστρατεία παραπληροφόρησης. Γνωρίζουμε μόνο ότι υπάρχουν πολλά σημεία αλληλοεπικάλυψης –δηλαδή πολύς καπνός γύρω από τη φωτιά που προσπαθεί να ανακαλύψει ο Μιούλερ.