Θυμάμαι τι έλεγε ο Λέων Καραπαναγιώτης: «Η εφημερίδα είναι μια μηχανή Δημοκρατίας. Είναι το μόνο γκάλοπ στο οποίο πληρώνει ο ερωτώμενος. Οι αναγνώστες –με την επιλογή τους και τον οβολό τους –ψηφίζουν καθημερινά θέσεις στα μεγάλα ζητήματα της κοινωνίας».
Και οι Eλληνες έδιναν μια αξιοσημείωτα θετική «ψήφο» όλα αυτά τα χρόνια… Σε αντίθεση δηλαδή με πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ο σοβαρός Τύπος είχε πάντα τη μερίδα του λέοντος στις κυκλοφορίες σε σύγκριση με τον κίτρινο Τύπο. Η σοβαρή επένδυση στα ΜΜΕ για δεκαετίες ήταν συνδυασμένη με μια καλή εφημερίδα.
Και είναι δυσάρεστο και περίεργο που σήμερα δύο μεγάλες εφημερίδες, «Tο Βήμα» και «Τα Νέα», δύο σοβαρά και μεγάλου κοινωνικού κεφαλαίου έντυπα, απειλούνται με κλείσιμο. Με σιωπή. Ομως, και αυτό είναι κάτι που πολλοί αποκρύπτουν, τα περισσότερα ΜΜΕ –για να μην πω όλα –αδυνατούν σήμερα να αντεπεξέλθουν στα χρέη και τα κόστη που έχουν δημιουργήσει. Από τις δέκα κυριακάτικες εφημερίδες, ζήτημα είναι αν υπάρχουν τρεις που καταβάλλουν στην ώρα τους κουτσουρεμένους μισθούς. Προφανώς τα λάθη των ιδιοκτητών είναι μεγάλα. Οπως και οι ευθύνες τους. Κακοδιαχείριση – σπατάλες – κρίση. Και τα βάρη που κουβαλάνε οι εκδοτικοί οργανισμοί είναι πια τεράστια. Τα δάνεια, για να το ξεκαθαρίσουμε, πρέπει να ξεπληρωθούν στο ακέραιο. Να συνεργασθούν οι τράπεζες και οι αρχές, να γίνουν διαχειριστικοί έλεγχοι και ό,τι άλλο χρειάζεται… Αλλά όλα αυτά πρέπει να γίνουν παράλληλα με την προσπάθεια σωτηρίας των εντύπων –ΜΜΕ που ακόμη και σήμερα αποσπούν ένα σεβαστό μερίδιο διαφήμισης της ιδιωτικής αγοράς. Αν όλα αυτά χαθούν, τότε η περιουσία των τραπεζών –που έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί με χρήματα των φορολογουμένων –θα μειωθεί και ευθύνες δεν θα αποδοθούν. Θα χάσουν βέβαια και τη δουλειά τους αρκετές εκατοντάδες άνθρωποι. Ανάμεσά τους –αν αυτό έχει σημασία –δεξιοί, κεντρώοι, αριστεροί, φιλελεύθεροι ή δογματικοί. Γιατί ειδικά αυτές οι εφημερίδες, «Το Βήμα» και «Τα Νέα», δεν ήταν ποτέ μονόχρωμες. Στη Χρήστου Λαδά και μετά στη Μιχαλακοπούλου βρήκαν καταφύγιο δημοσιογράφοι, διανοούμενοι, σχολιαστές που εμπλούτιζαν επί δεκαετίες τη γνώση και τον διάλογο στην πολιτική και στον πολιτισμό. Με πολλούς συγκρούστηκα, με κάποιους αγαπήθηκα, με τους περισσότερους είχα μια σχέση αλληλοσεβασμού. Ποτέ δεν σκέφθηκα όμως «να φύγουν αυτοί – να μείνουν οι άλλοι».
Κάποιοι όμως στο κυβερνητικό στρατόπεδο θεωρούν ότι επωφελούνται από την «προοπτική» κλεισίματος των εφημερίδων. Τα χαρτί με τα κανάλια δεν τους βγήκε. Η ήττα της ήταν βαριά. Ακόμα και βουλευτές και ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ λένε τώρα «τι βλακεία ήταν αυτό με τα τέσσερα κανάλια». Οταν τους τα λέγαμε βέβαια στη Βουλή, μας αποδοκίμαζαν. Είχαν ανάγκη από ένα ψεύτικο αφήγημα σαν και αυτό που τώρα κάποιοι ονειρεύονται. «Ξεμπλέξαμε με τον ΔΟΛ, τον κλείσαμε».
Το Ποτάμι ζητάει να εκφραστεί από όλους, κόμματα, ενώσεις –την ΕΣΗΕΑ κυρίως –η βούληση να κρατηθούν ζωντανά τα έντυπα στην Ελλάδα. Να υπάρξουν λύσεις στα οικονομικά τους προβλήματα, όχι με χαρίσματα, θα το ξαναπώ, αλλά με ευελιξία και μελετημένες κινήσεις. Το ίδιο έκαναν οι αριστεροί στην Ιταλία και οι δεξιοί στη Γαλλία. Βρήκαν τρόπους να σώσουν τις εφημερίδες τους (και δεν εννοώ τους εκδότες τους).
Οι περιπέτειες και τα σκαμπανεβάσματα της Δημοκρατίας στη χώρα μας ήταν πάντα συνδυασμένες με την ιστορία του Τύπου και των μεγάλων εφημερίδων γνώμης. Τα επιχειρήματα, η κριτική, ο αντίλογος, η έρευνα, η αποκάλυψη, η γνώση, η σύγκρουση, ο διάλογος, όλα αυτά που κρατάνε ζωντανή μια Δημοκρατία, απειλούνται. Αν συνεχίζουν να απειλούνται, αν κάθε μέρα μειώνονται οι φωνές στα περίπτερα, κάποιοι ίσως θα έχουν ένα πρόσκαιρο κέρδος αλλά η κοινωνία και –επιτρέψτε μου –ο πολιτισμός μας θα έχουν πληρώσει ένα βαρύ τίμημα.
Ο κ. Σταύρος Θεοδωράκης είναι επικεφαλής του Ποταμιού.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
