Ο δρόμος των κεντρικών τραπεζών – Κινούνται σε αχαρτογράφητα νερά

Η Τράπεζα της Ιαπωνίας στις 29 Ιανουαρίου 2016 έγινε η πέμπτη κεντρική τράπεζα που επέλεξε τα αρνητικά επιτόκια ως μέρος της νομισματικής της πολιτικής, ενώ η Σουηδία μείωσε περαιτέρω στις 11 Φεβρουαρίου τα ήδη αρνητικά επιτόκια.

Οι οικονομολόγοι Ebrahim Rahbari και Willem Buiter της Citigroup εκτιμούν ότι τα αρνητικά επιτόκια ίσως διατηρηθούν σε αρκετές χώρες τα επόμενα χρόνια, ενώ συνολικά (τα επιτόκια) θα μπορούσαν να μειωθούν περαιτέρω ξεπερνώντας τις προβλέψεις των αναλυτών, καθώς οι προκλήσεις για την παγκόσμια οικονομία έχουν αυξηθεί σημαντικά.

Μέχρι πρότινος οι επενδυτές θεωρούσαν ότι ακόμη και αν οι κεντρικές τράπεζες μείωναν τα επιτόκια, αυτά δεν θα μπορούσαν να πέσουν κάτω από το -1%, αλλά προσφάτως η JP Morgan εκτίμησε ότι οι κεντρικές τράπεζες έχουν τα τεχνικά εργαλεία να μειώσουν τα επιτόκια στο -4,5% στην ευρωζώνη, στο -3,45% στην Ιαπωνία, στο -2,7% στο Ηνωμένο Βασίλειο και στο -1,3% στις ΗΠΑ.

Οι κεντρικές τράπεζες έχουν σκεφθεί τρόπους για να αποθαρρύνουν τις εμπορικές τράπεζες να διακρατούν ρευστό, όπως το να τις χρεώνουν, αν το ανταλλάσσουν για αποθέματα της κεντρικής τράπεζας.

Ωστόσο στη Δανία, η οποία ήταν πρωτοπόρος στα αρνητικά επιτόκια, οι εμπορικές τράπεζες έχουν βρει τρόπους να μεταφέρουν το κόστος των αρνητικών επιτοκίων στους πελάτες. Γενικά οι αναλυτές υποστηρίζουν πως ίσως το πείραμα με τα αρνητικά επιτόκια να έχει πολύ δρόμο ακόμη για να ολοκληρωθεί.

Από την άλλη πλευρά, μια ομάδα αναλυτών θεωρεί ότι οι κεντρικές τράπεζες βρίσκονται σε αχαρτογράφητα νερά, ότι η ΕΚΤ και η Fed έχουν χάσει τον έλεγχο και ότι είμαστε προ των πυλών μιας κρίσης μεγαλύτερης του 2008. Οι κεντρικές τράπεζες εξάλλου είναι εκτεθειμένες το ίδιο ή και περισσότερο από όσο ήταν την εποχή της Lehman Brothers. H μόχλευση της Fed είναι 78 προς 1 και της ΕΚΤ 26 προς 1, όταν της Lehman Brothers ήταν 30 προς 1.

Το πρόβλημα σήμερα είναι, όπως υποστηρίζουν, ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι μια φούσκα ομολόγων, καθώς το 2008 αντιστοιχούσαν σε 80 τρισ. δολάρια ενώ τώρα είναι πάνω από 100 τρισ. δολάρια.

Την ίδια στιγμή η αγορά παραγώγων που χρησιμοποιεί αυτή τη φούσκα ως ασφαλιστική δικλίδα είναι πάνω από 555 τρισ. δολάρια, ενώ και τα εταιρικά ομόλογα από 3,5 τρισ. δολάρια το 2007 σήμερα υπερβαίνουν τα 7 τρισ. δολάρια.