Εξι χρόνια μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση, όταν ο ανεπτυγμένος κόσμος κατάφερε μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008 να αποφύγει το Μεγάλο Κραχ αφού οι ισχυρές κεντρικές τράπεζες αύξησαν τον ισολογισμό τους κατά σχεδόν 10 τρισ. δολάρια για να στηρίξουν την ανάκαμψη, ένας ιδιότυπος πόλεμος νομισμάτων φαίνεται να βρίσκεται σε εξέλιξη, με το δολάριο να εκτιμάται ότι θα παραμείνει ο βασιλιάς των νομισμάτων και το 2015.
Εξάλλου, ενώ η ευρωζώνη και η Ιαπωνία «τυπώνουν» ή ετοιμάζονται να «τυπώσουν» νέο χρήμα, οι ΗΠΑ ετοιμάζονται να αυξήσουν τα επιτόκια, κάτι που αναμένεται να ενισχύσει το αμερικανικό νόμισμα, καθώς το μοτίβο της νομισματικής απόκλισης θα παραμείνει το κυρίαρχο θέμα στις αγορές συναλλάγματος το 2015.

Δεδομένων των αποκλίσεων μεταξύ των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων και της ανόδου στα αμερικανικά επιτόκια, το δολάριο αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω έναντι των βασικών νομισμάτων φθάνοντας στο 1,15 ως προς το ευρώ, καθώς όπως εκτιμάται η Ευρωτράπεζα θα προχωρήσει και σε αγορές κρατικών ομολόγων, ενώ οι αρνητικές ροές κεφαλαίων προς τις αναδυόμενες οικονομίες θα επιταχυνθούν.
Οι ανταγωνιστικές υποτιμήσεις που προέκυψαν πάντως από τα αλλεπάλληλα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης των ισχυρών κεντρικών τραπεζών έχουν αναδειχθεί στο επικρατέστερο αναπτυξιακό εργαλείο, αν και τείνουν, όπως λέγεται, να αποδειχθούν παιχνίδι μηδενικού αποτελέσματος, αφού τα αρχικά οφέλη για τις εξαγωγές από μια υποτίμηση των νομισμάτων εξανεμίζονται από παρόμοιες κινήσεις στις οποίες αναγκάζονται να προχωρούν οι άλλοι εμπορικοί εταίροι και ανταγωνιστές.
Ο αποπληθωρισμός


Ορισμένοι αναλυτές επισημαίνουν επίσης ότι ο πόλεμος των νομισμάτων σήμερα δεν έχει να κάνει τόσο με την ανάπτυξη όσο με την αποφυγή του αποπληθωρισμού και αν είναι δυνατόν με την εξαγωγή των αποπληθωριστικών προβλημάτων ορισμένων περιοχών κάπου αλλού.
Από την άλλη πλευρά, για κάποιους αναλυτές η κατάρρευση του ρωσικού νομίσματος δείχνει ότι ο πόλεμος των νομισμάτων αποδεικνύεται πολύ πιο αποτελεσματικός από οποιαδήποτε διπλωματική σύγκρουση.
Ο συνδυασμός της ισχύος του δολαρίου και της διολίσθησης των τιμών του πετρελαίου προκαλεί πανικό, σπρώχνοντας το ρωσικό ρούβλι σε ελεύθερη πτώση που μεταδίδεται επικίνδυνα στις αναδυόμενες αγορές, καθώς οι επενδυτές τρέπονται σε φυγή προς την ασφάλεια του γεν και του ελβετικού φράγκου. Ομως το μεγάλο βάθος της βουτιάς του νομίσματος σύμφωνα με τους «FT» αντικατοπτρίζει επίσης τη διευρυνόμενη άποψη ότι ο Πούτιν πλέον δεν οδηγεί τη Ρωσία με βάση το οικονομικό της συμφέρον αλλά προωθεί ανέφικτους γεωπολιτικούς στόχους.
Για μία ομάδα αναλυτών η κρίση του 2008 συνοδεύτηκε από έναν συναλλαγματικό πόλεμο, ο οποίος μετεξελίσσεται σε οικονομικό πόλεμο, με βασικό όπλο το πετρέλαιο και το «ανεβοκατέβασμα» της τιμής του. Η τελευταία μάχη του πολέμου που έχει ξεκινήσει αντικατοπτρίζεται στην πτώση του πετρελαίου και στη συνεπακόλουθη βύθιση του ρουβλίου. Πρόκειται για έναν πόλεμο τον οποίο όχι μόνο θα πρέπει να προσμετρήσουν οι επενδυτές αλλά θα πρέπει και να παρακολουθούν στενά την εξέλιξή του.
Ορισμένοι πάλι εκτιμούν πως η κατάσταση μοιάζει πολύ με τα τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν προκλήθηκε κάθετη πτώση του πετρελαίου το 1997 εξαιτίας της υποτονικής ζήτησης εκτός των ΗΠΑ και της ισχύος του δολαρίου, ενώ η αναταραχή αυτή θα συνεχιστεί για το σύνολο της χρονιάς.
Η Κίνα


Το μεγάλο ερώτημα είναι το αν θα καταφύγει η Κίνα σε υποτίμηση για να προστατεύσει την οικονομία της που επιβραδύνεται –γιατί αν γίνει κάτι τέτοιο θα δοκιμαστούν οι αντοχές της ισχύος του δολαρίου.
Για την ώρα, το Πεκίνο διατηρεί το ρενμίνμπι (γουάν) σταθερό έναντι του δολαρίου. Ορισμένοι παρατηρητές θεωρούν ότι πρόκειται για μια πρόσκαιρη προσπάθεια ώστε να αποκρούσει τις επικρίσεις της Ουάσιγκτον, αλλά στην πραγματικότητα θα πιέσει τεχνικά το ρενμίνμπι για να τονωθεί η ανάπτυξη. Ορισμένοι άλλοι όμως θεωρούν ότι το Πεκίνο ελπίζει ότι το ΔΝΤ θα υιοθετήσει τη χρήση του ρενμίνμπι ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Η ανοδική πορεία του δολαρίου θα συνεχιστεί, με τη Fed και την επικείμενη αύξηση επιτοκίων να αποτελεί τον βασικό παράγοντα που μπορεί να στηρίξει περαιτέρω το αμερικανικό νόμισμα, εκτιμά και η Goldman Sachs.
Για την πλειονότητα των αναλυτών το 2015 οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες και οικονομίες ανά τον κόσμο θα είναι πλήρως αποσυντονισμένες, με την κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου να προσδίδει μια νέα δραματική διάσταση από πλευράς γεωπολιτικής και οικονομίας στις παγκόσμιες αγορές. Καθώς η Fed θα αυξήσει τα επιτόκια η ενίσχυση του δολαρίου θα συνεχιστεί, με το αμερικανικό νόμισμα να παραμένει ο «βασιλιάς» των νομισμάτων και τη νέα χρονιά.
J. P. Morgan
Γιατί θα συνεχιστεί η άνοδος
Η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής και η ισχυρότερη ανάπτυξη στις ΗΠΑ λογικά θα στηρίξουν την περαιτέρω ενίσχυση του δολαρίου. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει θετικά για την παγκόσμια οικονομία, αμβλύνοντας τις πληθωριστικές πιέσεις στην αμερικανική οικονομία –όπου η προσφορά είναι περιορισμένη –και ενισχύοντας τις εξαγωγές των οικονομιών της Ευρώπης και των αναδυόμενων χωρών που θα ωφεληθούν από την αυξημένη ζήτηση.
Μετά από τουλάχιστον μία δεκαετία όπου το δολάριο παρέμενε ασθενές, οι επενδυτές στρέφουν την προσοχή τους την τελευταία διετία στην ενίσχυση του αμερικανικού νομίσματος που θα μπορούσε να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό το παγκόσμιο επενδυτικό περιβάλλον κατά τα επόμενα χρόνια.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η απόδοση των τίτλων στις αναδυόμενες αγορές, καθώς κατά κανόνα υποαποδίδουν έναντι των τίτλων των ανεπτυγμένων αγορών όταν το δολάριο είναι ισχυρό, κάτι που συνέβη κατά κόρον τη δεκαετία του ’90. Οπως εκτιμά ο Tai Hui Chief Market Strategist της J.P. Morgan Funds για την Ασία, με έδρα στο Χονγκ Κονγκ, οι πιο ευέλικτες συναλλαγματικές ισοτιμίες και τα πιο ισχυρά θεμελιώδη μεγέθη λογικά θα συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου δημιουργίας κρίσεων λόγω του ισοζυγίου πληρωμών.
Η άνοδος του δολαρίου είναι βιώσιμη χάρη σε δύο βασικούς παράγοντες. Πρώτον, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) θα αρχίσει τις αυξήσεις των επιτοκίων εντός του 2015, σε αντίθεση με την ευρωζώνη και την Ιαπωνία όπου οι κεντρικές τράπεζες βρίσκονται ακόμη σε φάση χαλάρωσης.
Η απόκλιση της νομισματικής πολιτικής μεταξύ των μεγάλων κεντρικών τραπεζών είναι επίσης συνάρτηση της αποκλίνουσας απόδοσης των επιμέρους οικονομιών. Η σταθερή ανάπτυξη στις ΗΠΑ μπορεί να συνεπάγεται ότι οι αμερικανικές αρχές θα ήταν πιο δεκτικές στην ενίσχυση του νομίσματος της χώρας εν συγκρίσει με την Ευρώπη και την Ιαπωνία. Δεύτερον, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ βελτιώθηκε κατά πολύ από τα μέσα της δεκαετίας του 2000.
Ετσι, η ευνοϊκή απόκλιση των επιτοκίων και το βελτιωμένο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών λόγω των μικρότερων αναγκών για εισαγόμενη ενέργεια αναμένεται να στηρίξουν το αμερικανικό δολάριο.


Τα ερωτηματικά των αγορών
Οι τέσσερις βασικές υποθέσεις που θα μπορούσαν να ανατρέψουν το επενδυτικό σκηνικό
Μπορεί η ενίσχυση του δολαρίου έναντι των κυριοτέρων νομισμάτων να αποτελεί το βασικό σενάριο των αγορών για το 2015, εν τούτοις για τη Saxo Bank υπάρχουν τέσσερις βασικές υποθέσεις οι οποίες θα πρέπει να κρατούν τους επενδυτές σε επαγρύπνηση, καθώς θα μπορούσαν να ανατρέψουν το επενδυτικό σκηνικό αυξάνοντας τη μεταβλητότητα στην αγορά συναλλάγματος:

1. Τι γίνεται σε περίπτωση που η περιοριστική πολιτική της Fed προκαλέσει εκτροχιασμό στις κεφαλαιαγορές;
Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι η αγορά ομολόγων κατηγορίας junk στις ΗΠΑ δέχεται αυτή τη στιγμή ασφυκτικές πιέσεις. Τα επίπεδα ρευστότητας σε αυτά τα ομόλογα είναι εξαιρετικά χαμηλά εξαιτίας της νέας νομοθεσίας που ενώ -κατά ειρωνεία της τύχης –αποσκοπούσε στη μείωση των κινδύνων για τον ισολογισμό της τράπεζας, αποτελεί πλέον σοβαρό κίνδυνο για την αγορά. Τα ομόλογα κατηγορίας junk, τα οποία σχετίζονται με το σχιστολιθικό πετρέλαιο των ΗΠΑ, βρίσκονται σαφέστατα στην επικίνδυνη ζώνη και η έξοδος των επενδυτών από αυτά ενδεχομένως να προκαλέσει πανικό και να οδηγήσει τη Fed σε πάγωμα κάθε σκέψης περί αύξησης των επιτοκίων.

Αποτέλεσμα: Απότομη πτώση του δολαρίου.

2. Τι γίνεται σε περίπτωση που ο Μάριο Ντράγκι υποχωρήσει;
Είναι ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει ομοφωνία στους κόλπους της ΕΚΤ ώστε να εφαρμοστούν τα νέα σημαντικά μέτρα χαλάρωσης που ο Ντράγκι επιθυμεί, με στόχο την απομάκρυνση της ευρωζώνης από την επικίνδυνη ζώνη του αποπληθωρισμού. Τι γίνεται σε περίπτωση που ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν μπορέσει να εφαρμόσει πλήρως το πρόγραμμα που επιθυμεί στις αρχές του 2015 και παραιτηθεί σε ένδειξη διαμαρτυρίας;

Αποτέλεσμα: Αρχικά το ευρώ θα κινηθεί υψηλότερα και ύστερα θα μιλάμε για άλλη μια υπαρξιακή κρίση της ευρωζώνης.

3. Τι γίνεται σε περίπτωση που η Κίνα υποτιμήσει το νόμισμά της;
Κάποια στιγμή τον Νοέμβριο η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία της Ιαπωνίας (σε αποπληθωρισμένη αξία) έφτασε σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο, την ίδια στιγμή που η Κίνα σημείωνε νέο υψηλό ρεκόρ. Ο κίνδυνος αποπληθωρισμού στην Κίνα αυξάνεται, καθώς το καθεστώς της χώρας αντιμετωπίζει τον κίνδυνο αποπληθωρισμού λόγω της αποκλιμάκωσης της ιστορικών διαστάσεων πιστωτικής φούσκας. Μπορεί άραγε η Κίνα να αντιγράψει την πολιτική της BoJ με την υποτίμηση του γουάν, πυροδοτώντας έτσι ένα κύμα αποπληθωρισμού σε όλον τον κόσμο;

Αποτέλεσμα: Το γεγονός αυτό ενδέχεται να εγκαινιάσει μια νέα και επικίνδυνη εποχή στη μάχη των νομισμάτων.


4. Τι γίνεται σε περίπτωση που η Ιαπωνία χάσει τον έλεγχο της αποδυνάμωσης του γεν;
Υπάρχει ο διακριτός κίνδυνος το νέο πρόγραμμα χαλάρωσης της BoJ να είναι υπερβολικό, οδηγώντας σε κατάρρευση της εμπιστοσύνης στο γεν στο εσωτερικό της χώρας το 2015, με καταιγισμό διαρροής κεφαλαίων.

Αποτέλεσμα: Αυτή η εξέλιξη θα υποχρεώσει την BoJ να αλλάξει απότομα κατεύθυνση ώστε να υπερασπιστεί την αξία του εθνικού νομίσματος, τη στιγμή που οι χειρότερες περιπτώσεις μεταβλητότητας στη σύγχρονη ιστορία είχαν ως επίκεντρο το ιαπωνικό γεν.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ