Επικίνδυνα παιχνίδια

Πολλοί λένε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος εξόδου από το ευρώ. Οτι το Grexit δεν παίζει. Οτι δεν είμαστε στο 2012. Οτι οι Ευρωπαίοι έχουν λάβει τα μέτρα τους, έχουν στήσει μηχανισμούς, έχουν απομονώσει την Ελλάδα, δεν κινδυνεύουν να μολυνθούν κ.τ.λ., κ.τ.λ.

Πράγματι, σε μεγάλο βαθμό έτσι είναι. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ο κίνδυνος του ατυχήματος. Διότι, με τα πολιτικά κόμματα να παίζουν επικίνδυνα παιχνίδια εξουσίας, δεν απέχουμε πολύ από μια συστημική κρίση.

Και σε μια τέτοια κρίση τα πράγματα αποκτούν τη δική τους δυναμική και δεν εξελίσσονται γραμμικά.

Οταν λοιπόν καταρρεύσει η εμπιστοσύνη στο σύστημα, ο τζίρος στην αγορά πέφτει, οι πληρωμές πάνε πίσω και τα έσοδα του κράτους μειώνονται επειδή οι πολίτες δεν πληρώνουν ΦΠΑ, φόρους και εισφορές.

Ετσι αυξάνονται οι ανάγκες του Δημοσίου. Από την άλλη, οι καταθέσεις μειώνονται. Που σημαίνει λιγότερη ρευστότητα στις τράπεζες, άρα μικρότερη δυνατότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος να χρηματοδοτήσει το κράτος μέσω εντόκων γραμματίων.

Επιπλέον περισσότεροι δανειολήπτες καθυστερούν ή σταματούν να πληρώνουν στις τράπεζες. Αρα αυξάνονται τα «κακά» δάνεια και περιορίζεται ακόμη περισσότερο η ρευστότητα των τραπεζών και η ικανότητά τους να χρηματοδοτούν το κράτος.

Με την ψυχολογία στο ναδίρ δημιουργείται ένας αυτοτροφοδοτούμενος πτωτικός κύκλος, ο οποίος γίνεται όλο και χειρότερος. Οπως ακριβώς ο ενάρετος κύκλος δημιουργεί όλο και μεγαλύτερη ευημερία καθώς οι αξίες ανεβαίνουν και όλοι αισθάνονται πλουσιότεροι, έτσι και ο πτωτικός δημιουργεί μεγαλύτερη πτώση.

Μπορεί λοιπόν να αισθανόμαστε σήμερα ότι το κράτος είναι σε θέση να τα βγάλει πέρα, ότι η κατάσταση ελέγχεται, ότι η ΕΚΤ και οι Ευρωπαίοι θα παρέμβουν την τελευταία στιγμή να μας σώσουν και πάλι, όταν όμως χαθεί η εμπιστοσύνη και σπάσει η αλυσίδα που κινεί την οικονομία, τότε αρχίζει το πρόβλημα και τα φαινόμενα εξελίσσονται τάχιστα.

Είναι όπως όταν σπάει το παγόβουνο και φεύγει ολόκληρο το κομμάτι και όχι όπως όταν λιώνει αργά-αργά ο πάγος, που το φαινόμενο είναι αναστρέψιμο.

Μπορεί λοιπόν το Grexit να μην παίζει όπως το 2012, όταν όμως το σύστημα χάσει την ισορροπία του, η κατάσταση δεν είναι εύκολο να ελεγχθεί και οι συνέπειες παίρνουν διαστάσεις χιονοστιβάδας.

Και αυτός είναι ο κίνδυνος που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα: καθώς το πολιτικό σύστημα έχει απορροφηθεί από τα παιχνίδια εξουσίας, εμφανίζεται να έχει βασική αδυναμία κατανόησης του πώς λειτουργεί το οικονομικό κύκλωμα.