Γονατίζει η Ιταλία, καρδιοχτυπά η Γαλλία

Τα μαύρα σύννεφα της ύφεσης πυκνώνουν εν μέσω θέρους στον ευρωπαϊκό ουρανό. Και η οικονομική κακοκαιρία δεν έρχεται τη φορά αυτή εκ Δυσμών, διότι οι οικονομίες των ΗΠΑ και της Βρετανίας αναπτύσσονται με ρυθμούς αδιαμφισβήτητους προς το παρόν –η επιφύλαξη είναι του αντιπροέδρου της Fed Στάνλεϊ Φίσερ, ο οποίος εμφανίστηκε την περασμένη Δευτέρα εξαιρετικά ανήσυχος για το ότι οι κερδοφόρες αμερικανικές επιχειρήσεις δεν δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας.

Η νέα κακοκαιρία στην Ευρώπη έρχεται από την Ανατολή. Από την Ουκρανία και το Ιράκ συγκεκριμένα. Και απειλεί όχι μόνο να αναστείλει την επιστροφή στην ανάπτυξη των πλέον αδύναμων ευρωπαϊκών οικονομιών από την κρίση (της ελληνικής συμπεριλαμβανομένης ασφαλώς) αλλά και να ξαναβυθίσει στην ύφεση τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Ηδη η τρίτη (η ιταλική) κατέγραψε το δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο αρνητικής ανάπτυξης (το διάστημα Απριλίου – Ιουνίου έπειτα από το διάστημα Ιανουαρίου – Μαρτίου) και βρίσκεται και επισήμως σε ύφεση.

Πρόκειται για την τρίτη φορά από το 2008 που η ιταλική οικονομία βουτά στην ύφεση. Την περασμένη Τρίτη ο οίκος αξιολογήσεων Moody’s αναθεώρησε την πρόβλεψή του για την εφετινή οικονομική πορεία της γειτονικής χώρας και αναμένει πλέον συρρίκνωση της οικονομίας της κατά 0,1% εφέτος. Η νέα εκτίμηση της Moody’s ήλθε την επομένη των νέων λεονταρισμών («δεν θα μου πει η τρόικα τι να κάνω στη χώρα μου») με τους οποίους ο Ματέο Ρέντσι απάντησε στις ευρωπαϊκές πιέσεις και στις παρεμβάσεις για οικονομικές μεταρρυθμίσεις –διότι προσώρας ο ιταλός πρωθυπουργός τολμά μόνο θεσμικές μεταρρυθμίσεις.

Φυσικά όλοι αναγνωρίζουν ότι η Ιταλία είναι «πολύ μεγάλη για να καταρρεύσει» και ο Ρέντσι επενδύει σ’ αυτό για να πει καμιά κουβέντα παραπάνω. Γνωρίζει κι αυτός καλά όμως ότι αν δεν ρίξει το έλλειμμα εφέτος κάτω από το 3% (υποσχέθηκε 2,9%, όμως όλοι προβλέπουν για την Ιταλία έλλειμμα 3,4%) θα πολλαπλασιαστούν εκείνοι που θα θυμηθούν ότι το δημόσιο χρέος της χώρας του δεν είναι βιώσιμο στο 134% του ΑΕΠ όπου βρίσκεται. Τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν την περασμένη Τρίτη για τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή (υποχώρησε κατά 2,1% σε μηνιαία βάση τον Ιούλιο και πλέον είναι μηδενικός σε ετήσια βάση) προοιωνίζονται βύθιση της ιταλικής οικονομίας (και) στον αποπληθωρισμό. Μια εξέλιξη που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τις αναπτυξιακές προσπάθειες του ιταλού πρωθυπουργού.

Ασφαλώς ο αποπληθωρισμός απειλεί και τη δεύτερη σε μέγεθος οικονομία της Ευρώπης, τη γαλλική, που προς το παρόν δείχνει να κρατά τη μύτη της πάνω από την επιφάνεια του νερού. Ο νέος πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς ευθυγράμμισε τις προσδοκίες της κυβέρνησης του Παρισιού για την ανάπτυξη με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ αναθεωρώντας από το 1% στο 0,7% τις προβλέψεις του για την εφετινή αύξηση του ΑΕΠ. Αλλά ελπίζει ότι η ανέλπιστη αύξηση κατά 1,3% του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής το δεύτερο τρίμηνο του 2014 (σε ετήσια βάση) και η αύξηση των καταναλωτικών δαπανών κατά 0,9% την ίδια περίοδο θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του μείζονος κοινωνικού ζητήματος στη χώρα, που αποτελεί άλλωστε και το μεγάλο πολιτικό βαρίδι του προέδρου Φρανσουά Ολάντ: της ανεργίας, που παραμένει πάνω από το 10%.

Οι οικονομικοί αναλυτές συμφωνούν ότι η κλιμάκωση των γεωπολιτικών αβεβαιοτήτων στην Ουκρανία και στο Ιράκ –και κυρίως η οικονομικά αλγεινή επιδείνωση των σχέσεων της Ευρώπης με τη Ρωσία –θα δοκιμάσουν το επόμενο χρονικό διάστημα την εύθραυστη ευρωπαϊκή οικονομία. Και η δοκιμασία αυτή δεν θα αφορά μόνο την περιφέρεια αλλά και την καρδιά της Ευρώπης. «Για αρκετό καιρό η αγορά αγνοούσε τους γεωπολιτικούς κινδύνους. Οι εξελίξεις όμως στην Ουκρανία και το σπιράλ των οικονομικών κυρώσεων τους επαναφέρουν στο προσκήνιο. Οι ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τη Ρωσία μειώνονταν και πριν από την κρίση ακόμη. Τώρα θα πέσουν κι άλλο. Και η νέα κρίση στο Ιράκ θα αυξήσει κι άλλο τη νευρικότητα» δήλωσε στο Reuters ο Γκρέγκορ Εντερ, οικονομικός αναλυτής του γερμανικού ασφαλιστικού ομίλου Allianz.

Τριπλή βουτιά της Ιταλίας στην ύφεση, νέο φλερτ με την ύφεση στη Γαλλία, ηθικό χαμηλό και φρενάρισμα της οικονομίας στη Γερμανία, αποπληθωρισμός σε ολόκληρη την Ευρώπη και πάνω από 25 εκατομμύρια Ευρωπαίοι εκτός αγοράς εργασίας. Ισως ήρθε η ώρα για να αναλάβει πάλι δράση ένας Ιταλός. Οχι ο Ματέο Ρέντσι, αλλά ο πρόεδρος της Ευρωτράπεζας Μάριο Ντράγκι.