Πρόοδος αλλά παραμένουν τα αρνητικά στοιχεία στην αντιμετώπιση των προσφύγων

Τις πρόσφατες εξελίξεις στα θέματα ασύλου και της προστασίας των προσφύγων το 2013 στην Ελλάδα παρουσίασε η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα σε συνέντευξη Τύπου που παραχωρήθηκε το μεσημέρι της Πέμπτης στα γραφεία της Ενωσης Συντακτών, με αφορμή της Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων στις 20 Ιουνίου.

«Δεν στεκόμαστε στα κακώς κείμενα αλλά επικροτούμε και τα θετικά που έχουν συμβεί τον τελευταίο ένα χρόνο» δήλωσε ο επικεφαλής του γραφείου της Υπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα κ. Γιώργος Τσαρμπόπουλος. «Η λειτουργία της νέας υπηρεσίας ασύλου στην Αττική από τις 6 Ιουνίου 2013 είναι μια σαφής ένδειξη βελτίωσης της διαδικασίας καταγραφής και υποδοχής των προσφύγων» εξήγησε.

Η πρόοδος που έχει σημειωθεί στην κατεύθυνση μιας δίκαιης και αποτελεσματικής διαδικασίας ασύλου αντανακλάται εμφανώς στην υιοθέτηση ενός νομοθετικού πλαισίου σύμφωνου με τα πρότυπα της νομοθεσίας της ΕΕ στην ποιότητα της εξέτασης των αιτημάτων σε πρώτο και δεύτερο βαθμό, στην ποιότητα των αποφάσεων με επαρκή δικαιολογία, στον χρόνο εξέτασης από την υποβολή μέχρι την οριστική απόφαση, καθώς και στην άνοδο των ποσοστών αναγνώρισης καθεστώτος προσφυγικού ή επικουρικής προστασίας σε συνδυασμό με τις εξεταζόμενες συνθήκες.

Μάλιστα στον πρώτο χρόνο λειτουργίας της υπηρεσίας (από 7/6/2013 έως 31/5/2014) τα ποσοστά αυτά ανέρχονταν για τον πρώτο βαθμό εξέτασης σε 14% προσφυγικό καθεστώς και 6,1% επικουρική προστασία. Ενώ για τον δεύτερο βαθμό το ποσοστό προσφυγικού καθεστώτος φτάνει το 9,8% και η επικουρική προστασία το 4,1%.

«Είναι ένα ξεκίνημα και μια ελπίδα για τους πρόσφυγες και για εμάς τις κοινότητες μέσα στο χάος που επικρατούσε στην Ελλάδα» ανέφερε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του ελληνικού φόρουμ προσφύγων κ. Γιονούς Μοχαμαντί.

Το μεγάλο πρόβλημα που καταγράφεται μέχρι στιγμής είναι η υποστελέχωση της υπηρεσίας ασύλου που βρίσκεται στην Αττική και η μη ύπαρξη αντίστοιχων γραφείων στην περιφέρεια. Κάτι που δεν έχει επιλυθεί με τη λειτουργία του γραφείου ασύλου είναι η μη διεκπεραίωση των αιτήσεων που εκκρεμούν ενώπιον των πρωτοβάθμιων αρχών εξέτασης της «παλαιάς» διαδικασίας ασύλου και οι οποίες τον Ιανουάριο του 2014 υπολογίζονταν στις 5.000 υποθέσεις.

«Είμαστε πρόθυμοι να βοηθήσουμε ως οργανώσεις εθελοντικά την υπηρεσία ούτως ώστε να διευκολυνθεί η κατάσταση αλλά αυτό δεν είναι λύση» σχολίασε ο κ. Μοχαμαντί.

Η εισροή μεταναστών ή καλύτερα προσφύγων στη χώρα μας δεν είναι φαινόμενο των τελευταίων ετών. Μετά την κατασκευή του φράκτη στα σύνορα του Έβρου, τον Αύγουστο του 2012, η ροή μετατοπίστηκε στα θαλάσσια σύνορα της χώρας. Άνθρωποι θύματα πολέμου προσπαθώντας να βρουν μια λύση σωτηρίας έρχονται με κάθε μέσω στην Ευρώπη. Πρώτος σταθμός η Ελλάδα μέσω Αιγαίου. Για τους περισσότερους η Ελλάδα είναι απλά ένα πέρασμα, εξαιτίας όμως της ευρύτερης ευρωπαϊκής πολιτικής το ταξίδι σταματά εδώ.

«Για αυτούς τους ανθρώπους η μοναδική ελπίδα να σωθούν από το μαρτύριο που αντιμετωπίζουν στην χώρα τους είναι η Ευρώπη. Δεν τους φοβίζει το πως θα έρθουν εδώ, γιατί ξέρουν ότι πίσω τους περιμένει ο σίγουρος θάνατος» υπογραμμίζει ο κ. Μοχαμαντί.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε το ελληνικό γραφείο της ύπατης αρμοστείας του ΟΗΕ το 2013 αυξήθηκαν πάνω από τρεις φορές οι αφίξεις μέσω θαλάσσης (11.447 έναντι 3651 το 2012). Ενώ στους 4 πρώτους μήνες του 2014 παρατηρήθηκε διπλασιασμός σε σχέση με το αντίστοιχο τετράμηνο του 2013 (4700 και 2077 αντίστοιχα).

Στον τομέα λοιπόν της διαχείρισης προσφύγων και μεταναστών που εισέρχονται παράτυπα στην ελληνική επικράτεια από τα ελληνο-τουρκικά σύνορα (Έβρος και Ανατολικό Αιγαίο) σημαντική εξέλιξη αποτέλεσε η έναρξη λειτουργίας της πολιτικής Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής στο Φυλάκιο του Έβρου.

Το οποίο σηματοδότησε μια διαφορετικής αντιμετώπιση των νεοεισερχόμενων, με γνώμονα την ορθή καταγραφή τους, την ενημέρωση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους στη γλώσσα που κατανοούν, την κάλυψη των βασικών ανθρωπιστικών τους αναγκών και τις ενέργειες για περαιτέρω παραπομπή τους.

«Αυτοί οι άνθρωποι βρήκαν όχι ένα σύστημα καταστολής αλλά ανθρώπους» σχολίασε ο κ. Τσαρμπόπουλος.

Πάντως και σε αυτή την περίπτωση κρίνεται αναγκαία η ίδρυση και λειτουργία περισσότερων Κέντρων Πρώτης Υποδοχής σε όλα τα καίρια σημεία εισόδου της χώρας με άμεση προτεραιότητα τα νησιά του ΒΑ Αιγαίου και τη Δωδεκάνησο, ώστε όλοι οι υπήκοοι τρίτων χωρών να υποβάλλονται σε διαδικασίες πρώτης υποδοχής και να μην υπάρχουν διαδικασίες τριών ταχυτήτων.

Για την Ύπατη Αρμοστεία σημαντικό πρόβλημα αποτελεί η διοικητική κράτηση αλλοδαπών στα κέντρα κράτησης επ’ αόριστον, όσον αφορά τόσο τους όρους επιβολής του μέτρου κράτησης που υπολείπονται κατά πολύ των ελάχιστων προτύπων αξιοπρεπούς διαβίωσης. Ιδίως όταν η κράτηση υλοποιείται στα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων ανά την επικράτεια που δεν είναι προορισμένα για μακρόχρονη κράτηση.

Σύμφωνα με τον νόμο η κράτηση πρέπει να αποτελεί το έσχατο μέτρο «στην Ελλάδα αποτελεί όμως βασική προϋπόθεση αφού δεν μπορούν να εφαρμοσθούν άλλοι τρόποι αντιμετώπισης και πρόληψης» επισημαίνει ο κ. Τσαρμπόπουλος.

Γι’ αυτό η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ στην Ελλάδα προτείνει την εφαρμογή της διοικητικής κράτησης προς απέλαση ως έσχατο μέσο έπειτα από ουσιαστική ατομική αξιολόγηση και μόνο εφόσον αυτή είναι πρόσφορο και αναγκαίο μέτρο για την επίτευξη του σκοπού της επιστροφής. Και την εφαρμογή εναλλακτικών μέτρων που θα περιορίζουν την επιβολή του μέτρου της απόλυτης στέρησης της ελευθερίας. Καθώς και την ανάκληση της υπουργικής απόφασης που αποδέχεται την υπ’ αριθμόν 44/2014 γνωμοδότηση του ΝΣΚ τουλάχιστον ως προς το μέρος που αφορά την παράταση της διοικητικής κράτησης πέραν του 18μηνου εντός των προ-αναχωρησιακών κέντρων.