Στις 12 Δεκεμβρίου 2013 τέσσερις αμερικανικοί πύραυλοι έπληξαν ένα κονβόι 11 αυτοκινήτων στην Υεμένη σκοτώνοντας 12 άτομα και τραυματίζοντας 15. Σύμφωνα με την κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, τα θύματα ήταν «τρομοκράτες της Αλ Κάιντα». Αλλά ερευνητές του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που πήγαν επί τόπου ανακάλυψαν ότι το κονβόι ήταν στην πραγματικότητα μια γαμήλια πομπή και ανάμεσα στους τραυματίες ήταν η νύφη. Στην έκθεση «Ο γάμος που έγινε κηδεία» αναφέρουν ότι αμερικανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη τους έπληξαν καθώς πήγαιναν στο χωριό του γαμπρού μετά το γλέντι στο σπίτι της νύφης.
Το Σαββατοκύριακο του Πάσχα οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν σειρά επιθέσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Υεμένη. Τα αεροσκάφη αυτά, οπλισμένα και τηλεκατευθυνόμενα, γνωστά ως drones, κυριαρχούν σήμερα στους ουρανούς. Αποτέλεσμα της απαίτησης για προστασία από τη διεθνή τρομοκρατία χωρίς να διακινδυνεύει η ζωή Αμερικανών, έχουν αναλάβει τον πόλεμο στο Πακιστάν, στο Αφγανιστάν, στην Υεμένη, στη Σομαλία, στο Μάλι και ίσως αλλού –λόγω της μυστικότητας που περιβάλλει το πρόγραμμα των drones, η Ουάσιγκτον δεν δίνει πληροφορίες για τη δράση τους ή τα θύματά τους. Οργανώσεις όπως ο ΟΗΕ, η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προειδοποιούν ότι τα drones παραβιάζουν αβέρτα τα ανθρώπινα δικαιώματα και ζητούν διαφάνεια.
Ως σήμερα μόνο οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και η Βρετανία έχουν χρησιμοποιήσει οπλισμένα drones. Το αμερικανικό πρόγραμμα είναι μακράν το ευρύτερο: από το 2008 οι ΗΠΑ έχουν πραγματοποιήσει περισσότερες από 1.000 επιθέσεις με drones στο Αφγανιστάν, το 2008-12 πραγματοποίησαν 48 επιθέσεις στο Ιράκ, το 2011 145 επιθέσεις στη Λιβύη, το 2004-13 περίπου 400 επιθέσεις στο Πακιστάν με θύματα ως και 900 αμάχους, από το 2009 τουλάχιστον 86 επιθέσεις στην Υεμένη με 500 θύματα, 18 στη Σομαλία κτλ. Οι επιθέσεις αυτές πραγματοποιούνται από χειριστές στο Νέο Μεξικό ή στη Νεβάδα. Πέρυσι ο πρόεδρος Ομπάμα υποσχέθηκε περισσότερη διαφάνεια στο πρόγραμμα των drones αλλά ακόμη τίποτα. Ο προκάτοχός του Τζορτζ Γ. Μπους είχε πραγματοποιήσει συνολικά λιγότερες από 50 επιθέσεις με drones.
«Τα drones, αν και ενδεχομένως προστατεύουν τους Αμερικανούς από τρομοκρατικές επιθέσεις σε βραχυχρόνιο επίπεδο, όχι μόνο δεν μπορούν να νικήσουν την Αλ Κάιντα αλλά δημιουργούν και ορκισμένους εχθρούς των ΗΠΑ όπου δρουν» λέει στο «Βήμα» η Οντρεϊ Κουρθ Κρόνιν, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Μέισον των ΗΠΑ και ειδική στην τρομοκρατία, η οποία θεωρεί ότι «είναι λάθος να γίνουν τα drones το βασικό στοιχείο της αντιτρομοκρατικής εκστρατείας των ΗΠΑ».
«Η Αμερική χάνει τον πόλεμο των εντυπώσεων με τα drones, τα οποία έχουν μετατραπεί σε μέσο καταστολής με τηλεκοντρόλ. Αποτελούν μάλλον την άμεση καταφυγή σε ωμή βία από τις ΗΠΑ παρά μια προσπάθεια πάταξης της τρομοκρατίας» συνεχίζει η κυρία Κρόνιν, που τονίζει ότι, λόγω της σφοδρής αντίδρασης της παγκόσμιας κοινής γνώμης, τα drones δημιουργούν περισσότερους τρομοκράτες από όσους σκοτώνουν και μετατρέπουν τοπικούς τζιχαντιστές σε διεθνείς.
«Αν τα drones σταματήσουν μια νέα 11η Σεπτεμβρίου, ίσως αξίζουν τον κόπο. Αλλά προς το παρόν περιορίζουν την παγκόσμια υποστήριξη προς τις ΗΠΑ και αποξενώνουν τοπικούς πληθυσμούς. Και αδυνατούν να σταματήσουν μια μικρή ομάδα αποφασισμένων τζιχαντιστών να πλήξουν τις ΗΠΑ, όπως έγινε εμφανές από τους βομβιστές της Βοστώνης» καταλήγει ζητώντας «νομική δικαιολόγηση, διαφάνεια και φειδώ στις επιθέσεις με drones».
Μουσταφά Κάντρι, ερευνητής της Διεθνούς Αμνηστίας
«Μάζευε λαχανικά και έγινε κομμάτια»
Ενα ηλιόλουστο απόγευμα του Οκτωβρίου 2012 η Μαμάνα Μπίμπι έγινε χίλια κομμάτια μπροστά στα μάτια των ανήλικων εγγονιών της. Η 68χρονη Μαμάνα μάζευε λαχανικά στο περιβόλι της, στο Βορειοδυτικό Πακιστάν, όταν ένα αμερικανικό drone εκτόξευσε έναν πύραυλο εναντίον της. Ενα δεύτερο κύμα πυραύλων τραυμάτισε μερικά από τα εγγόνια της που έτρεξαν προς το μέρος της.
«Πώς είναι δυνατόν να μπερδέψει κάποιος μια γιαγιά που μαζεύει λαχανικά με έναν επικίνδυνο μαχητή;» ρώτησε το «Βήμα» τον Μουσταφά Καντρί (φωτογραφία), ερευνητή της Διεθνούς Αμνηστίας, ο οποίος πήγε στο Πακιστάν, μίλησε με τους συγγενείς των θυμάτων 45 επιθέσεων με drones στο Βόρειο Βαζιριστάν και συνέταξε την έκθεση «Θα είμαι εγώ ο επόμενος;» που δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο Οκτώβριο. «Είναι σαφές ότι η Μαμάνα σκοτώθηκε επίτηδες. Ηταν ο στόχος του πυραύλου» λέει στο «Βήμα» ο Καντρί. «Λόγω της μυστικότητας, όμως, που περιβάλλει το πρόγραμμα των drones στις ΗΠΑ, δεν γνωρίζουμε αν έγινε ποτέ ανάκριση για την υπόθεση. Αν οι ΗΠΑ παραδεχθούν ότι έκαναν λάθος, ολόκληρο το πρόγραμμα θα καταρρεύσει. Αν κάποιος τιμωρηθεί για τον θάνατο της Μαμάνα, θα καταρρεύσει η μυθολογία ότι τα drones σκοτώνουν μόνο τρομοκράτες».
Η οικογένεια της Μαμάνα δεν έλαβε ποτέ καμία εξήγηση ούτε αποζημίωση για τη δολοφονία της. Οταν τους συνάντησε ο Καντρί, μήνες αργότερα, είχαν πουλήσει πολλά από τα προγονικά χωράφια τους για να πληρώσουν την περίθαλψη των τραυματισμένων παιδιών. Ο χήρος της Μαμάνα, συνταξιούχος δάσκαλος, έχει κατάθλιψη. Τα εγγόνια της, όπως η οκτάχρονη Ναμπίλα, ζουν με τον μόνιμο φόβο του θανάτου από τους ουρανούς.
«Δύο πράγματα μου έκαναν εντύπωση κατά τη διάρκεια της έρευνας στο Πακιστάν» λέει ο Καντρί. «Πρώτον, η μόνιμη πίεση που ασκεί η παρουσία των drones στον πληθυσμό. Πετούν συχνά στους ουρανούς κάνοντας τον κόσμο να φοβάται διαρκώς ότι θα είναι ο επόμενος στόχος. Δεύτερον, πόσο υποφέρουν οι άνθρωποι εκεί από τη βία, όχι μόνο των drones, αλλά και των Ταλιμπάν, που μπορούν να κατηγορήσουν ανά πάσα στιγμή κάποιον ως κατάσκοπο των ΗΠΑ και να τον δολοφονήσουν, ή του πακιστανικού στρατού, που εξαπολύει επιχειρήσεις σκοτώνοντας αδιακρίτως. Οι άνθρωποι αυτοί αισθάνονται ανασφάλεια μέσα στο ίδιο τους το σπίτι».
«Η πακιστανική κοινή γνώμη τάσσεται αναφανδόν κατά των drones που εντείνουν τον αντιαμερικανισμό. Οι Πακιστανοί τα εκλαμβάνουν ως εισβολή στην εθνική κυριαρχία της χώρας τους και αισθάνονται τυφλή οργή. Στις παραμεθόριες περιοχές των φυλών, όπου πραγματοποιούνται οι επιθέσεις των drones, ο κόσμος μπορεί να επικρίνει ελεύθερα τα drones, όχι όμως και τους Ταλιμπάν ή τον πακιστανικό στρατό, από τον φόβο αντιποίνων».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
