Αργύρης Ξάφης: Κλόουν χωρίς δάκρυ δεν υπάρχει

«Εμαθα ότι γίνονται προτάσεις και πρότεινα στον κύριο Χατζάκη τις “Απόψεις ενός κλόουν”. Μου είπε αμέσως “προχωράμε”. Χάρηκα ιδιαίτερα γιατί πήρα απευθείας από τους Γερμανούς τα δικαιώματα για το έργο του Χάινριχ Μπελ. Είχαν να δοθούν από το 1964. Τους εξήγησα γιατί πιστεύω ότι πρέπει να ανέβει το έργο. Και αυτό είναι κάτι που σκέφτομαι από το 2005 που διάβασα το βιβλίο».

«Ο πυρήνας του ήρωα ταιριάζει, κατά κάποιον τρόπο, μ’ εμένα, με κάτι που υπάρχει μέσα σε όλους μας. Αισθάνεται εγκαταλελειμμένος, αδικημένος βαθιά μέσα του και αναρωτιέται σε τι έχει φταίξει. Διάλεξε να κάνει χαρούμενους τους ανθρώπους και τώρα νιώθει πεταμένος στην άκρη, χωρίς κανέναν σύμμαχο… Κάποτε τον ήθελαν όλοι στην παρέα τους. Εμείς οι Ελληνες είμαστε ο ήρωας της Ευρώπης. Είμαστε έτσι σαν άνθρωποι. Αναρωτιόμαστε τι έχουμε κάνει και σε τι έχουμε φταίξει…».

«Το βασικό χαρακτηριστικό που έχουν οι κλόουν και που μου ταιριάζει είναι η κοινή τους καταγωγή με τους γελωτοποιούς, τους τρελούς. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τη ζωή, παρά τις δυσκολίες τους, δίνει ελπίδα, φως. Σου λένε “άμα τα καταφέρω εγώ, μπορείς κι εσύ”, με μια αθωότητα».

«Είναι στον πυρήνα της τέχνης γενικότερα η αισιοδοξία, η προοπτική, η ελπίδα. Δεν μπορώ να κατανοήσω την τέχνη, τελικά, αν δεν έχει κάποια πρόταση να κάνει. Αυτή ήταν πάντα η απάντηση της τέχνης στη ζωή».

«Οι ερασιτέχνες καλλιτέχνες, όπως οι γιαγιάδες μας με τα παραμύθια, όπως και οι άλλοι καλλιτέχνες, αργότερα, μας κάνουν να μπορέσουμε να δούμε τη ζωή, να καταλάβουμε τον πόνο, τον χωρισμό, τον θάνατο. Για μένα η τέχνη είναι συναισθήματα και όχι ιδέες».

«Είναι η τέταρτη σκηνοθεσία που κάνω. Τώρα με τον “Κλόουν” το δούλεψα από την αρχή, διασκευάζοντας το έργο. Με βοήθησε η γενικότερη εμπειρία μου στο θέατρο. Ενα βασικό μάθημα από όλα αυτά τα χρόνια είναι η μεγαλύτερη σχέση που έχω αναπτύξει με τη δραματουργία. Ερχόμαστε σε κοντινή επαφή με έργα, με το πώς στήνεται μια θεατρική παράσταση».

«Είναι πολλά τα χρόνια που δουλεύω πια, δεκαεπτά. Και αυτό που με απασχολεί κυρίως είναι η θέση απέναντι στο σύνολο. Παλαιότερα δεν είχα αυτή την αίσθηση. Αναρωτιέμαι ποια είναι η θέση μου απέναντι στους νεότερους, με τη διδασκαλία, με τις παραστάσεις. Το αίσθημα ευθύνης μεγαλώνει».

«Οι άνθρωποι με τους οποίους έτυχε να μεγαλώσω μέσα στη δουλειά έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Από την άλλη, κάποιες μικρολεπτομέρειες που χρωστάω στην τύχη με βοήθησαν πολύ. Γιατί η συνεργασία μου με τον Θωμά Μοσχόπουλο ξεκίνησε με ένα τηλεφώνημα. Βρέθηκα στο Αμόρε, στο “Shopping and fucking”. Είπα “ναι” στην πρότασή του κι αυτό ήταν. Κολλήσαμε και δεν σταματήσαμε από τότε».

«Για μένα τώρα η ομάδα έχει μόνον οφέλη. Δεν θέλησα τίποτε, εκτός από τα καλά που δίνει η ομάδα. Δεν θέλησα ούτε πολλά χρήματα ούτε ένα κάποιου είδους lifestyle. Για μένα η δουλειά είναι ένα τάξιμο, κάποιες θυσίες, σε όποιες συνθήκες. Στην ομάδα έμαθα πώς συνδέεται το εγώ με το εμείς. Και από πίσω κρύβει πολλή δουλειά. Δεν βρισκόμαστε με τον Θωμά ξαφνικά στις πρόβες. Μας συνδέει μια βαθύτερη συνεργασία, με παρελθόν, παρόν και μέλλον. Μοιραζόμαστε ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα που ταιριάζει με τον τρόπο σκέψης μας. Είμαστε συνοδοιπόροι χωρίς εξαρτήσεις, χωρίς καταπίεση. Πραγματικά νιώθω ελεύθερος και συνδημιουργός».

«Ηθοποιός είμαι. Και αυτή η ιδιότητά μου προηγείται. Η σκηνοθεσία έρχεται ειδικά κατά περιπτώσεις. Αλλωστε αισθάνομαι πιο ασφαλής σαν ηθοποιός».

«Οχι, δεν αισθάνομαι καθόλου ασφαλής σαν άνθρωπος. Θεωρώ τη χαζομάρα το πιο επικίνδυνο πράγμα της εποχής μας. Δεν χρειάζεται να κάνω ειδική μνεία στα τρέχοντα για να φανούν τα φωτεινά παραδείγματα της χαζομάρας, από τον Ξηρό μέχρι όλα τα υπόλοιπα. Ταυτόχρονα έχω την αίσθηση ότι κανείς δεν μας λέει την αλήθεια σε καμία περίπτωση».

«Μόνο η τέχνη είναι αλήθεια. Οχι ότι δεν βρίσκω ψέματα στην τέχνη. Είμαστε λιγότερο επικίνδυνοι από όλους τους άλλους εμείς οι ηθοποιοί. Σαν να πρέπει όλα να χάσουν τη σημασία τους για να μείνει μόνο το χρήμα».

Ελληνες

«Πιστεύω ότι εμείς οι Eλληνες δεν είμαστε ρατσιστές. Βασικό μας χαρακτηριστικό είναι η επικοινωνία με τους άλλους, με τους πάντες. Η ρίζα μας δεν είναι το μίσος και η αδιαλλαξία. Το βασικό μας χαρακτηριστικό είναι η ένωση».

«Είναι ένας ανάμεικτος κόσμος: έχει το παράδοξο της εικόνας ενός κλόουν την ώρα που εξασκεί τη δουλειά του και την ώρα του διαλείμματος που τρώει στην καντίνα του δρόμου. Κάπου ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην ωμή φαντασία. Γι’ αυτό και συνυπάρχουν αυτές οι δύο περιοχές. Χαρακτηριστικό της παράστασης; Ολα είναι σε ροδάκια. Ολα κινούνται».

«Είναι καταλύτης και αφορμή ο έρωτας για να γνωρίσουμε αυτόν τον κόσμο. Ο κλόουν έρχεται σε σύγκρουση με όλον τον κόσμο για να βρει τον έρωτά του. Και ξέρω πολλούς ανθρώπους που ψάχνουν να βρουν αυτό το ένα σημαντικό πράγμα στη ζωή τους. Μπορεί να είναι ρομαντικοί. Στην περίπτωση του κλόουν ο πόνος έχει τη δυνατότητα να μετατραπεί σε χαρά. Μην ξεχνάμε ότι χωρίς δάκρυ δεν είναι κλόουν –στη βάση μας είναι η ρίζα του Τσάρλι Τσάπλιν. Τελικά θα έλεγα ότι είναι μια μεγάλη ερωτική ιστορία στη Γερμανία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν την ξέρουμε αυτή την εποχή ούτε ξέραμε ότι μας περιμένει. Είναι η εποχή που οι άνθρωποι έσβηναν τα ναζιστικά τατουάζ για να ξεχάσουν και να προσπεράσουν».

«Θα παρουσιάσουμε στο Φεστιβάλ τους “Ληστές” του Σίλερ, σε σκηνοθεσία της Ιούς Βουλγαράκη. Εκτός από μένα παίζουν ο Δημήτρης Ημελλος, ο Γιώργος Γάλλος, η Δέσποινα Κούρτη και η Ιώ Βουλγαράκη. Γι’ αυτό και αμέσως μετά την πρεμιέρα του “Κλόουν” ξεκινάμε πρόβες».

πότε & πού:
Εθνικό Θέατρο – Κτίριο Τσίλλερ, Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος. Πρεμιέρα στις 14 Φεβρουαρίου, στις 21.00. Πληροφορίες: 210 5288170 – 171

H ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ THΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

«Οι απόψεις ενός κλόουν» του Χάινριχ Μπελ.
Διασκευή – σκηνοθεσία: Αργύρης Ξάφης.
Σκηνικά – κοστούμια: Έλλη Παπαγεωργακοπούλου.
Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής.
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος.
Κίνηση: Αμάλια Μπένετ.
Σχεδιασμός μακιγιάζ: Εύη Ζαφειροπούλου.
Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Γιαννοπούλου.
Παίζουν: Γιώργος Γάλλος, Δέσποινα Κούρτη, Θανάσης Λέκκας, Δημήτρης Παπανικολάου.
Μουσικός επί σκηνής ο Κορνήλιος Σελαμσής.