Οι δύο όψεις του αποπληθωρισμού

Οι ανά τον κόσμο οικονομολόγοι ανησυχούν για το φαινόμενο του αποπληθωρισμού. Στην Ελλάδα με τον πληθωρισμό για 10 συνεχόμενους μήνες να κινείται με αρνητικό πρόσημο πρέπει άραγε να φοβόμαστε ή μήπως έχουμε (για την ώρα) σοβαρότερα προβλήματα; Η απάντηση απαιτεί κατανόηση του φαινομένου. Ο αποπληθωρισμός θα μπορούσε να οριστεί ως το αντίθετο του πληθωρισμού: οι τιμές μειώνονται συνεχώς με την πάροδο του χρόνου. Αυτό μπορεί να οφείλεται στη μειωμένη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες η οποία υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να ρίξουν τις τιμές.

Ευρωπαϊκό ρεκόρ

Η χώρα μας κατέχει το ευρωπαϊκό ρεκόρ αρνητικού πληθωρισμού, στο πλαίσιο ενός Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής που είχε ως στόχο την εσωτερική υποτίμηση.

Τον Δεκέμβριο του 2013, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), καταγράφηκε αποπληθωρισμός 1,7%, για δέκατο συνεχόμενο μήνα από τον Μάρτιο της περασμένης χρονιάς. Το 2013 ήταν το πρώτο έτος σε μια περίοδο 58 ετών (1959-2013) που σημειώνεται αποπληθωρισμός επί δέκα διαδοχικούς μήνες. Μάλιστα η μείωση του πληθωρισμού κατά 2,9% πέρυσι τον Νοέμβριο ήταν η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί από τον Φεβρουάριο του 1962 (-2,1%)!

«Η εξέλιξη αυτή υποδηλώνει ότι οι τιμές ανταποκρίνονται πλέον στον περιορισμό της ζήτησης και του κόστους εργασίας και οδηγεί στη βελτίωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος» επεσήμανε τον Δεκέμβριο ο διοικητής της Τράπεζας της ΕλλάδοςΓιώργος Προβόπουλος στην ενδιάμεση έκθεσή του. Για να σπεύσει αμέσως να προσθέσει: «Ωστόσο, δεν είναι επιθυμητή η συνέχιση της ίδιας κατάστασης με την ίδια ένταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς εντείνει την αβεβαιότητα στην οικονομία και στις επιχειρηματικές προσδοκίες και επιδεινώνει τη δυναμική του δημόσιου χρέους»…

Υπάρχει σοβαρός λόγος ανησυχίας; Και «ναι» και «όχι ακόμη» σύμφωνα με τους ειδικούς. «Ο αποπληθωρισμός είναι το καινούργιο πρόσωπο της παγκόσμιας και ελληνικής κρίσης. Ολοι περιμένουν οι τιμές να πέσουν παρακάτω και η αξία του χρέους ανεβαίνει» λέει ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Παναγιώτης Πετράκης που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου.

Ο ίδιος, παρ’ ότι συμπεριλαμβάνει στα θετικά του αποπληθωρισμού το γεγονός ότι ανεβαίνει η αγοραστική αξία του χρήματος, προσθέτει πως όταν μειώνεται το διαθέσιμο εισόδημα το όφελος εξαφανίζεται. «Ετσι η οικονομία αποδιαρθρώνεται χωρίς να διαθέτει δυναμική ανασύνταξης, αφού λείπει η ζήτηση και δεν γίνονται επενδύσεις. Η ανεργία αυξάνεται και ο πληθωρισμός πέφτει» λέει ο κ. Πετράκης.

Πιο αισιόδοξος εμφανίζεται ο καθηγητής Οικονομιών του Πανεπιστημίου Πειραιώς κ. Γκίκας Χαρδούβελης. «Θεωρώ ότι για τα επόμενα δύο χρόνια στην Ελλάδα τα αρνητικά του αποπληθωρισμού δεν θα είναι τόσο σημαντικά όσο τα θετικά» εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα». Ο σύμβουλος τηςEurobank στέκεται κι αυτός στα αρνητικά της παρούσας κατάστασης καθώς ανεβαίνει η αξία του χρέους.

Ωστόσο κατά τον κ. Χαρδούβελη τα θετικά προς το παρόν υπερισχύουν. Πρώτον, διότι κατά την άποψή του, όσο πέφτουν οι τιμές το διαθέσιμο εισόδημα θα ενισχύεται. Αρα ο αποπληθωρισμός μπορεί μεν να μειώνει τη ζήτηση π.χ. για τα ακίνητα όσο οι τιμές κατρακυλούν, αλλά την ίδια ώρα λειτουργεί και αντίστροφα. Εκτιμά ότι η ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος θα στηρίξει την κατανάλωση για κάποια αγαθά «την οποία έχουμε ανάγκη για να σταθεροποιηθεί η ζήτηση».

Δεύτερον, ο κ. Χαρδούβελης υποστηρίζει ότι η Ελλάδα πρέπει να ενισχύσει τις εξαγωγές και ότι οι αγοραστές δεν ενδιαφέρονται τόσο για το μοναδιαίο κόστος εργασίας (που έχει μειωθεί αισθητά στη χώρα μας όπως πιστοποιεί ο ΟΟΣΑ) αλλά για τις χαμηλές τιμές στο τελικό προϊόν που θα κληθούν να πληρώσουν. Και εκεί ο αποπληθωρισμός είναι σύμμαχος, άρα ενισχύεται η ανταγωνιστικότητα.

Στον αντίποδα ο κ. Πετράκης επιμένει ότι «τα μεγέθη στην Ελλάδα είναι τρομακτικά» και ότι «τα βαθύτερα αίτια του φαινομένου αναζητούνται στην απώλεια συγκριτικών πλεονεκτημάτων και στη γήρανση του πληθυσμού». Ανησυχεί, καθώς εκτιμά ότι ο αποπληθωρισμός «ως σύμπτωμα πλέον πολύ σοβαρότερων παραγωγικών αδυναμιών είναι σε θέση να αποδυναμώσει τα όποια στοιχεία ανάκαμψης και στην ελληνική και στην ευρωπαϊκή οικονομία».