«Να ελπίζεις, αυτό κρατάει για πάντα» λένε οι γυναίκες της Τραχίνας. Και η Φιλαρέτη Κομνηνού, που ερμηνεύει την Τροφό στις «Τραχίνιες» του Σοφοκλή, στέκεται σε αυτή τη φράση με νόημα. Λίγες ημέρες πριν από την πρεμιέρα στην Επίδαυρο η ηθοποιός μιλάει για τον ρόλο, για την παράσταση και για τη συνεργασία της με τον Θωμά Μοσχόπουλο που σκηνοθετεί την τραγωδία για το Εθνικό Θέατρο.
Τροφός και Αγγελιοφόρος


«Διαβάζοντας ξανά το έργο είδα το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που έχει η Τροφός. Δεν είναι η συμπονετική φιγούρα που συμπαραστέκεται στη Διηάνειρα, τη γυναίκα του Ηρακλή. Είναι ουσιαστικά ο Αγγελιοφόρος της αυτοκτονίας της Διηάνειρας. Ομολογώ ότι τα τελευταία χρόνια έχω κάνει μια μετατόπιση ενδιαφέροντος στο αρχαίο δράμα και έχω στραφεί στους Αγγελιοφόρους. Διδάσκω και στη σχολή κείμενα των Αγγελιοφόρων και ιδιαίτερα σε εκείνους των “Βακχών” έχω δοκιμάσει διαφορετικούς ερμηνευτικούς τρόπους στα παιδιά.

Στις “Τραχίνιες” η Τροφός-Αγγελιοφόρος παίζει πάρα πολύ με τη μουσική και τη ρυθμολογία του κειμένου. Εχει μια άλλη φόρμα. Υπάρχει άλλωστε σε όλη την παράσταση μια ζωντανή συνομιλία με τη μουσική και τους μουσικούς επί σκηνής. Η ίδια εμφανίζεται δύο φορές στο έργο: στην έναρξη και μετά, όταν έρχεται να ανακοινώσει την αυτοκτονία της Διηάνειρας. Ανάμεσα σε αυτές τις δύο σκηνές παρατηρούμε μια μετατόπιση της ερμηνείας της. Στέκεται αμυντικά απέναντι στην οποιαδήποτε συγκίνηση. Στην αρχή θυμίζει στη Διηάνειρα ότι, αντί να κλαίει, πρέπει να πράξει κάτι και να στείλει τον γιο της, τον Υλλο, να μάθει τι συμβαίνει. Μετά έρχεται να πει αυτό που είδε. Αρνείται όμως να εκφράσει συναισθήματα. Είναι η φωνή της λογικής και της γείωσης. Ντυμένη με ένα ολόμαυρο κοστούμι, ενιαίο με την κουκούλα, η Τροφός παραπέμπει σε μοναχή ή Μανιάτισσα. Σε κάτι σκληρό και τραχύ».
Η πτώση του Ηρακλή


«Σε αυτή την τραγωδία υπάρχει το στοιχείο του μύθου: οι άθλοι του Ηρακλή, η κατάκτηση της Διηάνειρας, ο Νέσσος, ο Κένταυρος, ο ποταμός… Μια παραμυθένια ατμόσφαιρα, ένας έρωτας, η φθορά, η κατάρρευση. Κυρίως αυτό: πώς καταρρέει ο αρχετυπικός, ο αιώνιος τύπος του ήρωα. Πώς καταρρέει ο Ηρακλής. Ο Ηρακλής, ο ανίκητος, αυτός που έχει τις αρχετυπικές δυνάμεις. Και μάλιστα με έναν τρόπο προσβλητικό για τον ίδιο.

Υπάρχει μια σκηνή στο έργο με τον Ηρακλή στην απόλυτη ερημιά του. Είναι τότε που καταλαβαίνεις ότι εκείνος νιώθει ανημπόρια μπροστά στο συμπαντικό χάος, μπροστά στον θάνατο… Και μάλιστα ότι όλα αυτά συνέβησαν από μια γυναίκα. Το θηλυκό, το ανεξερεύνητο και ανεξέλεγκτο, διαβρώνει το αρσενικό στοιχείο».
Ο σκηνοθέτης και η ομάδα


«Το θέλω μου ήταν να συνεργαστώ με τον Θωμά Μοσχόπουλο και να συνυπάρξω με την ομάδα του –είχα άλλωστε την εμπειρία τον περασμένο χειμώνα με την Ελένη Σκόττη στο Επί Κολωνώ και κατάλαβα ότι με ενδιαφέρει να δουλεύω με ανθρώπους που έχουν κοινό κώδικα υποκριτικής. Ετσι ξεκινάω από την αρχή να μελετάω. Γιατί όταν μπαίνεις σε μια ομάδα που έχει ήδη παρελθόν –που έχει ήδη έναν αυτοματικό τρόπο συνεννόησης –νιώθεις λίγο σαν επισκέπτης, σαν φιλοξενούμενος.

Στην αρχή περνάω μια περίοδο που προσπαθώ να καταλάβω τον κώδικα, που μελετάω και προσαρμόζομαι. Δεν απομονώνομαι στην ερμηνεία του ρόλου. Η κοινή σκηνοθετική γραμμή σε κάνει μέλος της ομάδας, μιας ομάδας σκυταλοδρομίας. Με την ομάδα δεν είχα ξανασυνεργαστεί, μεμονωμένα με κάποιους ηθοποιούς μόνο, κυρίως με την Αννα Μάσχα –στα “Ματωμένα χώματα”. Ενιωσα οικειότητα από την αρχή. Μου είπαν “έλα στην παρέα μας” και επέδειξαν όλοι τους την ανάλογη υπομονή. Μου έδωσαν τον χρόνο να εξοικειωθώ.

Ξεκινήσαμε τον Απρίλιο την προετοιμασία της παράστασης με μια παιχνιδιάρικη διάθεση. Τον πρώτο καιρό ίσα-ίσα ακουμπούσαμε το κείμενο. Κάναμε κυρίως ασκήσεις και αυτοσχεδιασμούς. Αλλωστε η δουλειά γινόταν από τη μια με τον Χορό και από την άλλη με τον θίασο. Πιστεύει στις υπόγειες συγγένειες της όπερας με το αρχαίο δράμα. Και εδώ ήταν το δικό μου καινούργιο πεδίο έρευνας. Πόσο, δηλαδή, επεμβαίνει η μουσική του Κορνήλιου Σελαμσή στην αφήγηση του Σοφοκλή».
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ


Απόδοση – σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος, σκηνικά – κοστούμια: Ελλη Παπαγεωργακοπούλου, μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής, φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος, κίνηση: Χρήστος Παπαδόπουλος, μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου, βοηθός σκηνοθέτη: Αννα Μιχελή.
Παίζουν: Αννα Μάσχα, Αργύρης Ξάφης, Θάνος Τοκάκης, Αννα Καλαϊτζίδου, Κώστας Μπερικόπουλος, Γιώργος Χρυσοστόμου, Ελένη Μπούκλη και η Φιλαρέτη Κομνηνού. Συμμετέχουν 15μελής Χορός γυναικών και τρεις μουσικοί.
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου.
Στις 9 και 10 Αυγούστου, στις 21.00.

HeliosPlus