Οι καταιγιστικές εξελίξεις στην οικονομία τις τελευταίες δύο εβδομάδες αλλάζουν ραγδαία και το πολιτικό σκηνικό. Ηδη οι δημοτικές και κυρίως οι νομαρχιακές εκλογές, που ως πριν από λίγο αντιμετωπίζονταν με ανησυχία και ενίοτε με δέος από την κυβέρνηση, θεωρούνται τώρα μια αναμέτρηση την οποία, έστω και δύσκολα, μπορεί να κερδίσει το ΠαΣοΚ αφού δεν μπορεί να μην προσμετρηθεί η αυξημένη αξιοπιστία του κ. Κ. Σημίτη, ο οποίος δικαιώνεται τώρα και στις δύο κρίσιμες επιλογές του. Πράγματι η επενδυτική επέλαση του κ. Σπ. Λάτση, που δεν μπορεί παρά να είναι προπομπός μαζικών ξένων επενδύσεων, η μεγαλύτερη χρηματιστηριακή κίνηση στην ιστορία της ελληνικής οικονομίας ύψους 1,2 τρισ. δρχ. από τον ΟΤΕ, η εντυπωσιακή αύξηση των δημοσίων εσόδων, η άνοδος της βιομηχανικής παραγωγής και η έκρηξη στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων έχουν έναν κοινό παρονομαστή. Καθιστούν τώρα βέβαιη την ένταξη της ελληνικής οικονομίας στην ΟΝΕ και ταυτόχρονα επιταχύνουν τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας δημιουργώντας έτσι βάσιμες προσδοκίες για μείωση της ανεργίας και υψηλότερες αμοιβές στους εργαζομένους. Από την άλλη πλευρά, η εκ βάθρων ανανέωση και ο εκσυγχρονισμός του τραπεζικού συστήματος θα το αναδείξουν λοκομοτίβα της ανάπτυξης όλης της οικονομίας, ενώ η εξυγίανση των ΔΕΚΟ με απαρχή τις αστικές συγκοινωνίες θα βελτιώσει την ποιότητα όλων των υπηρεσιών που παρέχονται στον πολίτη.
Οι ευνοΪκές αυτές εξελίξεις προικοδοτούν τον Πρωθυπουργό με ισχυρά κρυφά χαρτιά τα οποία μπορεί να αξιοποιήσει και ενωρίτερα, δηλαδή και πριν από τις δημοτικές εκλογές, με την ομιλία του στη ΔΕΘ στις 5 Σεπτεμβρίου. Ποια είναι τα κρυφά αυτά χαρτιά;
Πρώτον, τα τεράστια έσοδα που θα συγκεντρώσει εφέτος από τις αποκρατικοποιήσεις το Δημόσιο. Από την πώληση των Καταστημάτων Αφορολογήτων Ειδών, από τη μετοχοποίηση των Ελληνικών Πετρελαίων, από το μετατρέψιμο ομολογιακό δάνειο της Εθνικής Τράπεζας, από την πώληση της Τράπεζας Κρήτης και από τη μετοχοποίηση του τρίτου πακέτου του ΟΤΕ θα συγκεντρωθούν 1.050 δισ. δρχ., δηλαδή ποσόν που αντιστοιχεί στο 3,5% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα ισχύοντα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, το προϊόν των αποκρατικοποιήσεων δεν μπορεί να το οικειοποιηθεί ο προϋπολογισμός για να περιορίσει τα ελλείμματά του αλλά πηγαίνει σε μια ειδική εταιρεία διαχείρισης κινητών αξιών που έχει ιδρύσει το ΥΠΕΘΟ, τη ΔΕΚΑ, η οποία διαθέτει τα ποσά αυτά για μείωση του δημόσιου χρέους. Η ΔΕΚΑ όμως δεν έχει κανένα κώλυμα να ενισχύσει π.χ. το ΙΚΑ, το οποίο θα μπορεί να προχωρήσει έτσι σε μια ουσιαστική αύξηση του επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης (ΕΚΑΣ) προς τους χαμηλοσυνταξιούχους.
Δεύτερον, ο προϋπολογισμός του 1999 σχεδιάζεται από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών με στόχο πιο φιλόδοξο από εκείνον που προέβλεπε το Πρόγραμμα Σύγκλισης. Ετσι, ενώ το ΠΣ που μόλις πριν από έναν μήνα υπεβλήθη στις Βρυξέλλες ανέγραφε για το 1999 έλλειμμα δημόσιου τομέα 2,1% του ΑΕΠ (εφέτος θα έχουμε 2,4%, εκπληρώνοντας έτσι το σχετικό κριτήριο του Μάαστριχτ) η εντολή προς τις υπηρεσίες του Γενικού Λογιστηρίου είναι τώρα να συντάξουν έναν προϋπολογισμό με έλλειμμα στον δημόσιο τομέα μόνο 1,7% του ΑΕΠ. Τι σημαίνει αυτό; Οτι ο κ. Κ. Σημίτης έχει τώρα ένα νέο «μαξιλάρι ασφαλείας» στα δημόσια οικονομικά, το οποίο θα μπορεί να αξιοποιήσει μέσα στο 1999 προχωρώντας σε θεαματική μείωση εμμέσων φόρων με στόχο, πρώτον μεν, να μειώσει δραστικά τον πληθωρισμό στο 2% στο τέλος του επόμενου χρόνου και να κατακτήσει έτσι και το τελευταίο ανάχωμα που κλείνει τον δρόμο της χώρας προς την ΟΝΕ και, δεύτερον, να δώσει ένα απτό δείγμα της επιτυχίας της οικονομικής πολιτικής του, με τη μείωση της φορολογίας στα καύσιμα και τη μείωση επίσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης. Παρόμοια εισήγηση του κ. Ι. Παπαντωνίου έχει ήδη γίνει στον Πρωθυπουργό.
Τρίτον, ο εφετεινός προϋπολογισμός, ο οποίος θα είναι ο πρώτος στα τελευταία δέκα χρόνια που θα κλείσει με υπεραπόδοση στα έσοδα, είναι επίσης ένα ισχυρό χαρτί στα χέρια του Πρωθυπουργού αφού του επιτρέπει μια άνεση χειρισμών στο να αντιμετωπίσει ανοιχτές κοινωνικές πληγές και γενικά στο να τονίσει τον κοινωνικό χαρακτήρα της όλης οικονομικής πολιτικής του.
Συγκεκριμένα, και με βάση τις αποδόσεις του πρώτου εξαμήνου, τα δημόσια έσοδα έναντι του στόχου του προϋπολογισμού για αύξηση 10,74% θα κλείσουν με ποσοστό ανόδου πάνω από 12%, γεγονός που σημαίνει πρόσθετα έσοδα 150-200 δισ. δρχ.
Εδώ βεβαίως πρέπει να γίνει μια κρίσιμη διευκρίνιση, στην οποία προβαίνει άμεσος συνεργάτης του Πρωθυπουργού. Οπως τονίζει, «ο κ. Κ. Σημίτης στην Εκθεση της Θεσσαλονίκης, όπου θα μιλήσει για την πορεία και τις προοπτικές της οικονομίας, δεν πρόκειται ούτε για μια στιγμή να υπαινιχθεί χαλάρωση της οικονομικής πολιτικής. Αντίθετα μάλιστα θα υπογραμμίσει ότι πρέπει με συνέπεια και επιμονή να συνεχισθεί η ίδια αυστηρή πολιτική και ότι πρέπει όλες οι κοινωνικές τάξεις να δείξουν αυτοσυγκράτηση και το 1999 προκειμένου να κατακτηθεί ο δύσκολος στόχος της ΟΝΕ που θα κρίνει την πορεία της χώρας οικονομικά, κοινωνικά αλλά και εθνικά τις προσεχείς δεκαετίες». Ο κ. Κ. Σημίτης όμως θα τονίσει ταυτόχρονα ότι οι επιτυχίες που ήδη συγκομίζονται στην οικονομική πολιτική δίνουν την ευχέρεια στην κυβέρνηση να τις ανταποδώσει στον λαό, με απαρχή τις ομάδες του πληθυσμού που θίγονται από τις αλλαγές, όπως π.χ. οι χαμηλοσυνταξιούχοι και οι άνεργοι. Τι λένε οι τραπεζίτες
Πριν από 15 ημέρες το κλίμα στην οικονομία ήταν βαρύ. Οι άγριες συγκρούσεις με τους συνδικαλιστές της Ιονικής, το φιάσκο της Ολυμπιακής, οι δημόσιες αντιπαραθέσεις κυβερνητικών στελεχών (Ι. Παπαντωνίου και Βάσω Παπανδρέου), η αναταραχή στο κόμμα κλπ. είχαν προκαλέσει ανησυχίες και αμφιβολίες στις αγορές για την ικανότητα της κυβέρνησης να προωθήσει τις διαρθρωτικές αλλαγές.
Μέσα σε δύο εβδομάδες, με τους επιτυχείς χειρισμούς του Πρωθυπουργού που μέσα από την επίπονη διαδικασία των αλλεπάλληλων κυβερνητικών και κομματικών συσκέψεων ύφανε την ενότητα του ΠαΣοΚ στα τρία επίπεδα κυβέρνησης, κόμματος και συνδικάτων, η εικόνα μετατράπηκε άρδην και σήμερα το κλίμα χαρακτηρίζεται από ευφορία και υψηλές προσδοκίες. Καταλύτης βέβαια των εξελίξεων εμφανίζεται η εντυπωσιακή «εισβολή» του κ. Σπ. Λάτση στο τραπεζικό σύστημα της χώρας, ο οποίος με επενδύσεις πάνω από 1,5 τρισ. μέσα σε λίγες εβδομάδες έφερε τα «πάνω – κάτω» στις τράπεζες και έθεσε την ελληνική οικονομία στην τροχιά των μεγάλων επενδύσεων, αφού τώρα θα επακολουθήσουν και άλλες μεγάλες ξένες επενδύσεις, όπως προκύπτει από βολιδοσκοπήσεις που γίνονται ήδη στο ΥΠΕΘΟ από μεγάλα νομικά γραφεία του εξωτερικού.
Οι αλλαγές που προοιωνίζονται στο τραπεζικό σύστημα θα είναι μεγάλες και οι επιπτώσεις τους στην οικονομία άμεσες, με πρώτους ωφελημένους τους αποταμιευτές που θα εξασφαλίσουν υψηλότερες αποδόσεις αλλά και τους επιχειρηματίες που θα δανείζονται με καλύτερους όρους και χαμηλότερα επιτόκια. Οι αλλαγές θα ολοκληρωθούν στις 24 Αυγούστου που θα ανοιχθούν οι προσφορές για την Ιονική και ένα είναι βέβαιο: το υψηλό τίμημα που θα εξασφαλισθεί από την πώλησή της (γνώμονας, λέει ο πρόεδρος της Εμπορικής κ. Κ. Γεωργουτσάκος, θα είναι η χρηματιστηριακή τιμή της Ιονικής) θα ισχυροποιήσει για χρόνια τη μητρική Εμπορική, ενώ θα προσδιορίσει τον δεύτερο μεγάλο της τραπεζικής αγοράς. Θα είναι ο κ. Σπ. Λάτσης ή ο πρόεδρος της Τράπεζας Πίστεως κ. Ι. Κωστόπουλος. Ο πρώτος δηλώνει παρών στη μονομαχία της 24ης Αυγούστου επισημαίνοντας ότι στην προσφορά του δεν θα είναι μόνος, θα έχει μαζί του και την Τράπεζα Εργασίας που ήδη ελέγχει ή άλλη μεγάλη ξένη τράπεζα, ενώ ο κ. Ι. Κωστόπουλος πιο συγκρατημένος δηλώνει ότι θα υποβάλει σοβαρή προσφορά, πράγμα που σημαίνει ότι το βάρος δεν θα είναι στα «πολλά λεφτά» (ένα μέρος θα γίνει με ανταλλαγή μετοχών) αλλά στην ικανότητα να ανασυγκροτηθεί η Ιονική με ένα αποτελεσματικό μάνατζμεντ.
Οπως τονίζεται από παράγοντες του ΥΠΕΘΟ πάντως, η επιλογή του κ. Λάτση να εγκαταστήσει στην Ελλάδα το επενδυτικό του στρατηγείο δεν είναι τυχαία. Οφείλεται πριν απ’ όλα στη βεβαιότητα ότι η Ελλάδα, όντας ήδη το 13ο μέλος της ΟΝΕ, αποτελεί ιδανικό χώρο για επενδύσεις με στόχο όχι μόνο τη δική της αγορά αλλά και τα Βαλκάνια. Μείωση του δημόσιου τομέα
Οι δαπάνες του προϋπολογισμού του 1999 θα αυξηθούν μόλις κατά 4,1% όταν το ΑΕΠ του ιδίου έτους θα είναι ανεβασμένο κατά 6,8% και η απόφαση αυτή του οικονομικού επιτελείου εκφράζει τη γραμμή του Πρωθυπουργού για εκλογίκευση, εξορθολογισμό και τελικά μείωση του δημόσιου τομέα.
Οπως παρατηρούσε στο «Βήμα» συνεργάτης του Πρωθυπουργού, «η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 31.10.97 για κατάργηση, συγχώνευση ή μεταφορά αρμοδιοτήτων ενός μεγάλου αριθμού οργανισμών του Δημοσίου έχει προχωρήσει ικανοποιητικά και υλοποιείται καθημερινά. Η κυβέρνηση τηρώντας τη δέσμευσή της για περιορισμό των δημοσίων δαπανών και νοικοκύρεμα του δημόσιου τομέα έχει προωθήσει σημαντικές αλλαγές στο διάστημα των εννέα μηνών και στο σύνολο των οργανισμών που είχαν περιληφθεί στον αρχικό πίνακα. Βέβαια θα ήταν ταυτόχρονα λάθος να θεωρηθεί ότι μοναδικός ή κυρίαρχος στόχος της πρωτοβουλίας ήταν η περιστολή δαπανών. Ο βασικός στόχος ήταν και είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του δημόσιου τομέα, η εκλογίκευση της λειτουργίας, η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Η επικάλυψη αρμοδιοτήτων αλλά και το δυσανάλογο κόστος σχετικά με τη δραστηριότητα πολλών φορέων ήταν βασικά προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν και αντιμετωπίζονται.
Στο κέντρο της προσοχής αυτής της πολιτικής είναι ο πολίτης να απολαμβάνει καλύτερες υπηρεσίες με μικρότερο κατά το δυνατόν κόστος. Αλλωστε το όποιο εξοικονομούμενο κόστος μπορεί να επανεπενδυθεί για τις ανάγκες και πάλι των πολιτών.
Το μεγαλύτερο μέρος των οργανισμών αυτών έχουν καταργηθεί ή βρίσκονται στο στάδιο αλλαγής καθεστώτος με σχέδια ΠΔ που έχουν ήδη ετοιμασθεί. Επίσης για πολλές υπηρεσίες έχει ήδη συμπληρωθεί η μεταφορά αρμοδιότητας ή έχουν συγχωνευθεί με άλλες, ενώ παραμένει ένας μικρός αριθμός οργανισμών που βρίσκονται στο στάδιο της μελέτης και της επανεξέτασης λόγω νομικών προβλημάτων.
Ενδεικτικά αναφέρουμε την κατάργηση οργανισμών όπως:
* Ο Εθνικός Οργανισμός Καπνού (ΕΟΚ)
* Ο Οργανισμός Βάμβακος (ΟΒ)
* Ο Οργανισμός Κωπαΐδας και ο ΑΟΣΑΚ
* Ο Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός (ΑΣΟ)
* Ο Ελληνικός Οργανισμός Γάλακτος (ΕΛΟΓ)
* Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων
* Γενικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων
* Οργανισμοί Ελέγχου Ελαιολάδου
* Ηλιακό Χωριό ΑΕ
* Ελληνικό Κέντρο Παραγωγικότητας (ΕΛΚΕΠΑ)
* Οργανισμοί Ανάπτυξης Ανατολικής Κρήτης (ΟΑΝΑΚ)
* Οργανισμός Ανάπτυξης Δυτικής Κρήτης (ΟΑΔΥΚ)
* Οργανισμός Ανάπτυξης Δωδεκανήσου.
Εχει ήδη υλοποιηθεί η μεταφορά αρκετών υπηρεσιών του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, όπως οι κρατικοί βρεφονηπιακοί σταθμοί, το ΠΙΚΠΑ, ο Εθνικός Οργανισμός Πρόνοιας, το Κέντρο Βρεφών “Μητέρα”, το Κοινωνικό Κέντρο Οικογένειας και Νεότητας.
Ετοιμα είναι τα σχέδια ΠΔ για συγχωνεύσεις νοσοκομείων στους νομούς και στα λεκανοπέδια, καθώς και για μεταφορά πολλών υπηρεσιών του υπουργείου Παιδείας όπως οι Δημόσιες Βιβλιοθήκες, το ΔΙΚΑΤΣΑ, βιβλιοθήκες ΑΕΙ, φοιτητικές εστίες και λέσχες. Επίσης έτοιμο είναι το σχέδιο ΠΔ για τη μεταφορά 280 αθλητικών κέντρων σε ΟΤΑ α’ βαθμού.
Είναι φανερό ότι το προωθούμενο έργο συνδέεται και συνδυάζεται με την επαναδιάταξη του δημόσιου τομέα σε όλα τα πεδία, με την αναδιανομή αρμοδιότητας, με την ενίσχυση του ρόλου της Τοπικής και Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης.
Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης στόχευε στην πιο ορθολογική λειτουργία του κράτους και στη μεγιστοποίηση της αξιοποίησης του δημόσιου χρήματος».
