” Η ωριμότητα είναι έννοια σχετική ”
Δύο συναυλίες με διαφορετικό αλλά εξίσου ενδιαφέρον πρόγραμμα θα δώσει στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών η Ορχήστρα Νέων της Ευρωπαϊκής Ενωσης προσφέροντας την ευκαιρία στο αθηναϊκό κοινό να έρθει σε επαφή με το μουσικό «αύριο» της Γηραιάς Ηπείρου. Η πρώτη από αυτές θα δοθεί στις 26 Αυγούστου με την περίφημη Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν που θα παρουσιαστεί με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Χορωδίας καθώς και της Χορωδίας του Φεστιβάλ Αθηνών, ενώ θα συμπράξουν η υψίφωνος Ινγκερ Νταμ-Γένσεν, η μεσόφωνος Μπίργκιτ Ρέμερτ, ο τενόρος Κιμ Μπέγκλεϊ και ο μπάσος Δημήτρης Καβράκος. Την επομένη το πρόγραμμα περιλαμβάνει την εισαγωγή από το «Ονειρο Καλοκαιρινής Νύχτας» του Μέντελσον, τα «Τραγούδια για τα νεκρά παιδιά» («Kindertotenlieder») του Μάλερ καθώς και την Πρώτη Συμφωνία του ίδιου συνθέτη. Τις δύο συναυλίες – οι οποίες τελούν υπό την αιγίδα του υπουργείου Εξωτερικών με την προοπτική της ανάληψης από την Ελλάδα της προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης – διευθύνει ο ιδιαίτερα αγαπητός στη χώρα μας Βλαντίμιρ Ασκενάζι. Λίγο προτού βρεθεί για μία ακόμη φορά στο Ηρώδειο λοιπόν ο ισλανδικής υπηκοότητας πλέον διάσημος μουσικός μιλάει για τη δουλειά του ως διευθυντή της Ορχήστρας Νέων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ παράλληλα και με αφορμή την επικείμενη εμφάνισή του εκεί κρίνει το σύγχρονο τοπίο στη γενέτειρά του Ρωσία.
– Εχετε επανειλημμένως εκφράσει την ιδιαίτερη αγάπη σας για την Ελλάδα. Τι σημαίνει για σας ακόμη μία εμφάνιση εδώ;
«Μεγάλη χαρά και ταυτόχρονα μεγάλη ευθύνη. Οσο ζούσα στην πάλαι ποτέ Σοβιετική Ενωση δεν είχα τη δυνατότητα να εμφανίζομαι στο εξωτερικό, αλλά η Ελλάδα ήταν μια από τις πρώτες χώρες όπου περιόδευσα αμέσως μετά την εγκατάστασή μου στη Δύση. Αν θυμάμαι καλά, πρωτοήρθα το 1964 ως πιανίστας και μου άρεσε τόσο ώστε για χρόνια διατηρούσα σπίτι στην Παλαιά Επίδαυρο. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι τα πρώτα χρόνια οι συναυλίες μου γίνονταν μετ’ εμποδίων…».
– Τι εννοείτε;
«Οι συνθήκες ήταν απίστευτα δύσκολες. Δεν υπήρχαν κατάλληλοι χώροι και πότε εμφανιζόμουν σε κινηματογράφους, πότε σε μέρη που μόνο για κλασική μουσική δεν ήταν. Θυμάμαι ένα καλοκαίρι, γύρω στα μέσα του ’60, έπαιζα σε έναν χώρο ανοιχτό στην Αθήνα. Τα παράθυρα των γύρω σπιτιών ήταν ανοιχτά. Κάποια στιγμή ακούστηκε από κάπου ένα τραγούδι. Προσπάθησα να το αγνοήσω αλλά η ένταση διαρκώς μεγάλωνε. Τότε σταμάτησα και ρώτησα τους θεατές αν επιθυμούσαν να συνεχίσω. Με χειροκρότησαν θερμά και έτσι συνέχισα. Ολως περιέργως σταμάτησε και το τραγούδι…».
– Μιλήστε μας λίγο για το πρόγραμμα των δύο νέων συναυλιών σας στο Ηρώδειο…
«Τι να πει κανείς για τόσο σπουδαία έργα… Αν τους βάλεις λόγια, το μόνο που θα καταφέρεις είναι να τα ευτελίσεις. Μπορώ να μιλήσω για τον τρόπο επιλογής προγραμμάτων στις διεθνείς περιοδείες της Ορχήστρας Νέων της Ευρωπαϊκής Ενωσης που όντως ακολουθεί κάποιους άξονες».
– Οι οποίοι είναι;..
«Η Ορχήστρα απαρτίζεται από περισσότερους από 100 μουσικούς που όλοι τους διψούν να εμφανιστούν στη σκηνή. Γι’ αυτό επιλέγουμε έργα “ογκώδη” τα οποία απαιτούν πολλούς εκτελεστές. Τα παιδιά αυτά δίνουν την ψυχή τους, γι’ αυτό προσπαθώ να μη μένουν παραπονεμένα. Δεν παρουσιάζουμε λοιπόν συχνά Μότσαρτ ή Σούμπερτ. Αντιθέτως ο Μπετόβεν αλλά και ο Μάλερ είναι στις πρώτες μας επιλογές».
– Αλήθεια, τόσο νέοι μουσικοί έχουν άραγε την ωριμότητα να προσεγγίσουν έργα όπως η Ενάτη Συμφωνία, τα οποία πέρα από ικανότητα απαιτούν και εμπειρία ζωής;
«Για μένα η ωριμότητα είναι έννοια εντελώς σχετική και σαφώς δεν έχει σχέση με την ηλικία. Μιλάω φυσικά για την πνευματική της έκφανση, γιατί η σωματική είναι σαφώς απόλυτη. Από την εμπειρία μου μπορώ να πω ότι συχνά το βάθος των ερμηνειών αυτής της ορχήστρας είναι εντυπωσιακά μεγαλύτερο από άλλες “ενήλικες” με τις οποίες συνεργάζομαι. Και αυτό γιατί τα νέα παιδιά είναι απολύτως αφοσιωμένα και συνειδητοποιημένα. Ο ενθουσιασμός τους είναι συγκινητικός. Δεν υπάρχει περίπτωση να τους ζητήσω κάτι και να μην το κάνουν, όσο απαιτητικό και επίπονο και αν είναι. Αυτή είναι μια νοοτροπία που δεν είναι δεδομένη στους “ενήλικους” μουσικούς».
– Αρα και ο τρόπος δουλειάς σας δεν πρέπει να διαφέρει ιδιαίτερα…
«Πέρα από το ότι για μένα προσωπικά είναι μια διαδικασία πολύ αναζωογονητική, δεν υπάρχει καμία άλλη διαφορά. Η σχέση μας δεν είναι δασκάλου – μαθητή, ενηλίκου – ανηλίκου, αλλά μαέστρου – επαγγελματία μουσικού. Δεν τους καθοδηγώ, απλώς μοιράζομαι μαζί τους ό,τι ξέρω, όπως ακριβώς δηλαδή με τις άλλες ορχήστρες με τις οποίες συνεργάζομαι. Η αλήθεια είναι ότι από τη στιγμή που αποφασίζει να ασχοληθεί κανείς επαγγελματικά με τη μουσική “μεγαλώνει” πιο γρήγορα».
– Γιατί αυτό;
«Γιατί έρχεται σε επαφή με τα ανώτερα δημιουργήματα του ανθρώπινου πνεύματος. Αυτή είναι μια διαδικασία που βοηθά το μυαλό να προσανατολιστεί σε άλλες κατευθύνσεις. Ισως τώρα να γίνομαι πιο σαφής ως προς τις απόψεις μου περί ωριμότητας».
– Ας έρθουμε λίγο στα προσωπικά μελλοντικά σας σχέδια. Τον Οκτώβριο ετοιμάζεστε να εμφανιστείτε στη Ρωσία…
«Ναι, αλλά αυτό δεν σηματοδοτεί κάτι ιδιαίτερο για μένα. Το 1989 επανεμφανίστηκα εκεί ύστερα από 26χρονη απουσία. Εκτοτε δίνω κατά διαστήματα συναυλίες και στη Μόσχα και στην Αγία Πετρούπολη και σε αρκετά άλλα μέρη. Μου αρέσει η ζωντανή επαφή με το εκεί κοινό, όπως ακριβώς μου αρέσει με το κοινό όλου του κόσμου. Για άλλη μια φορά λοιπόν θα βρεθώ εκεί τον Οκτώβριο. Τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο».
– Παρακολουθείτε ωστόσο τη σύγχρονη καλλιτεχνική πραγματικότητα της χώρας;
«Φοβάμαι ότι δεν έχω σαφή αντίληψη. Αυτό που ξέρω είναι ότι πλέον οι τέχνες γενικότερα και η μουσική ειδικότερα δεν υποστηρίζονται καθόλου από την κυβέρνηση. Αυτό είναι πολύ απογοητευτικό και έχει τραγικά αποτελέσματα. Ευτυχώς που υπάρχουν κάποιοι ικανοί άνθρωποι και μερικά από τα ιστορικά συγκροτήματα της χώρας εξακολουθούν να διατηρούν την αίγλη τους».
– Σε ποιους αναφέρεστε;
«Μια λαμπρή περίπτωση είναι ο Βαλέρι Γκέργκιεφ, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Κίροφ. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη τόσο η ενέργειά του όσο και η δυνατότητά του να βρίσκει ερείσματα στο εξωτερικό. Στο διάστημα που είναι επικεφαλής του θεάτρου κατάφερε ολομόναχος πραγματικά θαύματα. Αν όμως για τον άλφα ή βήτα λόγο λείψει αυτός, τι θα συμβεί; Χάος. Ακουσα ότι κάποια μέριμνα λαμβάνεται τώρα για το θέατρο Μπαλσόι. Για τις ορχήστρες όμως τίποτε. Κρίμα…».
Η Ορχήστρα Νέων της Ευρωπαϊκής Ενωσης
Η Ορχήστρα Νέων της Ευρωπαϊκής Ενωσης συγκεντρώνει στους κόλπους της 140 από τους καλύτερους νέους μουσικούς κάτω των 23 ετών από όλα τα κράτη της ΕΕ, οι οποίοι επιλέγονται κατόπιν ετήσιας ακρόασης. Δημιουργήθηκε το 1976 με πρωτοβουλία του σερ Εντουαρντ Χιθ (ο οποίος ήταν και ο πρώτος της πρόεδρος) και της βαρόνης Ελις (πρώην αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) με στόχο να αναδείξει μέσα από τη μουσική τη συνεργασία και την ενότητα της ευρωπαϊκής νεολαίας αλλά και να αποτελέσει σύμβολο του ευρωπαϊκού ιδεώδους: μια ενωμένη κοινότητα εθνών που συνεργάζονται για την ειρήνη, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Εκτός από τους νυν και προηγούμενους διευθυντές της Βλαντίμιρ Ασκενάζι, Μπέρναρντ Χάιτινκ και Κλάουντιο Αμπάντο, στο πόντιουμ της Ορχήστρας έχουν βρεθεί λαμπρά ονόματα της διεθνούς σκηνής, όπως ο σερ Κόλιν Ντέιβις, ο Ζούμπιν Μέτα, ο Μστισλάβ Ροστροπόβιτς, ο Ντάνιελ Μπάρενμπόιμ, ο Γκέοργκ Σόλτι, ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, οι οποίοι συνέβαλαν στο να θεωρείται σήμερα η Ορχήστρα ένα από τα κορυφαία συμφωνικά συγκροτήματα σε διεθνές επίπεδο.
Οι δύο συναυλίες της Ορχήστρας Νέων της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα δοθούν στις 26 και 27 Αυγούστου στο Ηρώδειο. Πληροφορίες-εισιτήρια στο τηλ. 010 3221.459.
