Προσδιορισμός του γεωργικού εισοδήματος

Ως καθαρό γεωργικό εισόδημα, στην περίπτωση που δεν τηρούνται βιβλία του ΚΒΣ από τα οποία να εξάγεται λογιστικό αποτέλεσμα για τη δραστηριότητα αυτή, θεωρείται η πρόσοδος από το έδαφος, το κεφάλαιο και την εργασία, από τη συμμετοχή της στην παραγωγική δραστηριότητα μιας γεωργικής εκμετάλλευσης η οποία προσδιορίζεται με αντικειμενική μέθοδο.

Για τον προσδιορισμό αυτόν λαμβάνεται το καθαρό γεωργικό εισόδημα, όπως αυτό υπολογίζεται με βάση τις καθιερωμένες αρχές της γεωργικής λογιστικής ανά στρέμμα και είδος προϊόντος ή κατά κεφαλήν και είδος εκτρεφομένων ζώων ή κατ’ άλλη μονάδα παραγωγής για τις ειδικές περιπτώσεις, επί τον αριθμό των στρεμμάτων ή των εκτρεφομένων ζώων ή των άλλων μονάδων παραγωγής ή συνδυασμό αυτών.

Με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Γεωργίας καθορίζονται:

* Τα προσδιοριστικά στοιχεία που διαμορφώνουν την πρόσοδο από το έδαφος, αφού συνεκτιμηθούν η συνολική έκταση, το σχήμα, η τοπογραφική κατάσταση και γενικά τα στοιχεία τα οποία καθορίζουν τη φυσική παραγωγικότητα, όπως σύσταση εδάφους και γονιμότητα.

* Τα στοιχεία που προσδιορίζουν την πρόσοδο από την εργασία, αφού συνεκτιμηθούν ο χρόνος απασχόλησης, η ηλικία, το φύλο, η ιδία ή ξένη απασχόληση.

* Τα στοιχεία που προσδιορίζουν την πρόσοδο από το κεφάλαιο, αφού συνεκτιμηθούν το μέγεθος και η μορφή αυτού, όπως έγγειες βελτιώσεις, γεωργικές κατασκευές, μηχανές, μόνιμες φυτείες.

* Η μέθοδος υπολογισμού των βασικών αυτών συντελεστών παραγωγής της γεωργικής εκμετάλλευσης.

Το καθαρό γεωργικό εισόδημα συνίσταται από:

* Την πρόσοδο του συντελεστή παραγωγής του ιδίου εδάφους.

* Την πρόσοδο του συντελεστή παραγωγής της ιδίας εργασίας.

* Την πρόσοδο του συντελεστή παραγωγής ιδίου κεφαλαίου.

* Το προκύπτον από τη γεωργική εκμετάλλευση κέρδος ή ζημία.

Προσδιοριστικό στοιχείο της προσόδου του συντελεστή παραγωγής ιδίου εδάφους αποτελεί το υπολογιζόμενο ενοίκιο ιδίου εδάφους. Το ύψος του ενοικίου αυτού ορίζεται κάθε χρόνο με βάση το μέσο ενοίκιο που επικρατεί στην περιοχή και για την ίδια ποιότητα εδάφους.

Για τον προσδιορισμό του παραπάνω ενοικίου συνεκτιμώνται:

α) η συνολική έκταση, β) το σχήμα, γ) η τοπογραφική κατάσταση (κλίση), και δ) στοιχεία που καθορίζουν τη φυσική παραγωγικότητα (σύσταση εδάφους, γονιμότητα).

Συντελεστής παραγωγής ιδίας εργασίας

Προσδιοριστικό στοιχείο της προσόδου του συντελεστή παραγωγής ιδίας εργασίας αποτελεί η υπολογιζόμενη αμοιβή της οικογενειακής εργασίας, το ύψος της οποίας ορίζεται κάθε χρόνο από τα εκτιμώμενα ημερομίσθια του γεωργού και των μελών της οικογενείας του, σε όλους τους κλάδους της γεωργικής εκμετάλλευσης κατά τη διάρκεια του έτους επί το μέσο ημερομίσθιο της περιοχής.

Για τον προσδιορισμό της παραπάνω αμοιβής συνεκτιμώνται:

α) ο χρόνος απασχόλησης, β) η ηλικία, γ) το φύλο.

Συντελεστής παραγωγής ιδίου κεφαλαίου

Προσδιοριστικά στοιχεία της προσόδου του συντελεστή παραγωγής ιδίου κεφαλαίου αποτελούν:

* Οι τόκοι του παγίου κεφαλαίου που ανήκει στον παραγωγό.

* Οι τόκοι του κυκλοφοριακού κεφαλαίου που ανήκει στον παραγωγό.

Για τον προσδιορισμό των τόκων του παγίου κεφαλαίου που ανήκει στον παραγωγό συνεκτιμώνται:

α) οι έγγειες βελτιώσεις, β) τα κτίσματα, γ) οι φυτείες, δ) τα ζώα, ε) οι κυψέλες, στ) τα μηχανήματα και εργαλεία.

Το ύψος των τόκων αυτών λαμβάνεται από τον μέσο ετήσιο όρο της αξίας των παραπάνω στοιχείων επί την συνήθη απόδοση των παγίων στοιχείων της εκμετάλλευσης.

Για τον προσδιορισμό των τόκων του κυκλοφοριακού κεφαλαίου συνεκτιμώνται:

* Τα αναλώσιμα υλικά (σπόροι, λιπάσματα, φάρμακα, ζωοτροφές κτλ.).

* Τα προϊόντα και εφόδια που είναι στην αποθήκη του παραγωγού.

Το ύψος των τόκων αυτών λαμβάνεται από τον μέσο όρο της αξίας των παραπάνω στοιχείων επί το μέσο ισχύον επιτόκιο βραχυπροθέσμων αγροτικών δανείων για έξι μήνες.

Κέρδος ή ζημία γεωργικής εκμετάλλευσης

Κέρδος ή ζημία γεωργικής εκμετάλλευσης θεωρείται η διαφορά μεταξύ της αξίας της παραγωγής και του συνόλου των δαπανών της παραγωγής.


Τρόπος υπολογισμού του καθαρού γεωργικού εισοδήματος

Η μέθοδος υπολογισμού του καθαρού γεωργικού εισοδήματος είναι η ακόλουθη:

Από το σύνολο της ακαθάριστης προσόδου αφαιρούνται οι χρηματικές δαπάνες της γεωργικής εκμετάλλευσης.

Στην ακαθάριστη πρόσοδο περιλαμβάνονται:

* Οι εισπράξεις από τη διάθεση πάσης φύσεως γεωργικών προϊόντων σε τρίτους, επιδοτήσεις και αποζημιώσεις παραγωγής.

* Η αξία των από τον παραγωγό και την οικογένειά του καταναλωθέντων γεωργικών προϊόντων.

* Η ετήσια αυξομείωση της καθαρής περιουσίας της γεωργικής εκμετάλλευσης.

Στις χρηματικές δαπάνες περιλαμβάνονται οι ακόλουθες καταβαλλόμενες ή αποτιμημένες σε χρήμα δαπάνες σε τρίτους, για την παραγωγή των προϊόντων, οι οποίες συνιστούν το κόστος χρησιμοποίησης των συντελεστών παραγωγής που δεν ανήκουν στον παραγωγό:

* Το καταβαλλόμενο ενοίκιο σε τρίτους για την ενοικίαση γεωργικών εκτάσεων.

* Η αμοιβή της ξένης εργασίας.

* Η αξία των αναλώσιμων υλικών και εφοδίων (λιπάσματα, φάρμακα, καύσιμα, ζωοτροφές κτλ.).

* Οι καταβαλλόμενοι τόκοι.

* Οι αποσβέσεις κεφαλαίων.

* Η αμοιβή υπηρεσιών τρίτων (τέλη, ασφάλιστρα).

* Λοιπές σχετικές δαπάνες που αναφέρονται σε τρίτους.

Ο υπολογισμός του καθαρού γεωργικού εισοδήματος ανά στρέμμα και είδος προϊόντος ή κατά κεφαλήν και είδος εκτρεφομένου ζώου ή κατ’ άλλη μονάδα για ειδικές περιπτώσεις γίνεται από τους αρμοδίους της Διεύθυνσης Γεωργίας κάθε νομού και για όλα τα προϊόντα του νομού.

Βάση υπολογισμού αποτελούν τα διαθέσιμα λογιστικά στοιχεία γεωργικών εκμεταλλεύσεων και κυρίως στοιχεία της έρευνας ΔΙΓΕΛΠ (Δίκτυο Γεωργικής Λογιστικής Πληροφόρησης ­ RICA) και της έρευνας γεωργικού εισοδήματος ή οποιαδήποτε άλλα στοιχεία.

Οι πιο πάνω εκτιμήσεις, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε νομού και κάθε καλλιέργειας, μπορούν να εξειδικευθούν κατά ζώνη καλλιεργουμένης έκτασης (πεδινή – ορεινή – ημιορεινή) και δυνατότητα άρδευσης ή μη ή όποια άλλη διάκριση κρίνεται αναγκαία, τόσο για τις καλλιέργειες γης όσο και για τις εκτροφές ζώων ή τις άλλες μονάδες παραγωγής των ειδικών περιπτώσεων.


Διαδικασία προσδιορισμού

Ο φορολογικός νόμος στο άρθρο 42 ορίζει τη διαδικασία προσδιορισμού του καθαρού γεωργικού εισοδήματος με την αντικειμενική μέθοδο για κάθε ημερολογιακό έτος. Η διάταξη αυτή προβλέπει τη συγκρότηση ειδικών επιτροπών σε τρία επίπεδα: πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο. Ετσι:

* Σε πρώτο επίπεδο ειδικοί επιστήμονες της Διεύθυνσης Γεωργίας κάθε νομού καταρτίζουν πίνακες από τα διαθέσιμα λογιστικά στοιχεία γεωργικών εκμεταλλεύσεων, με εκτιμήσεις για όλα τα γεωργικά προϊόντα του νομού, με βάση τις καθιερωμένες γεωργοοικονομικές μεθόδους. Οι πίνακες αυτοί οριστικοποιούνται ως τις 15 Δεκεμβρίου κάθε έτους.

* Σε δεύτερο επίπεδο με απόφαση του νομάρχη συγκροτείται επιτροπή στην επιθεώρηση ΔΟΥ κάθε νομού, στην οποία εκτός από τον επιθεωρητή της ΔΟΥ συμμετέχουν ένας ειδικός επιστήμονας της Διεύθυνσης Γεωργίας, ένας επιστήμονας που προτείνεται από την Ενωση Γεωργικών Συνεταιρισμών και ένας επιστήμονας που προτείνεται από την αγροτική ομοσπονδία του νομού. Εργο της επιτροπής είναι η οριστικοποίηση των πινάκων που έχουν καταρτισθεί από τους ειδικούς επιστήμονες της Διεύθυνσης Γεωργίας.

Οι οριστικοί πίνακες κάθε νομού αποστέλλονται (ως τις 31 Δεκεμβρίου κάθε έτους) στην επιτροπή που λειτουργεί σε τρίτο επίπεδο στο υπουργείο Οικονομικών.

* Η τριτοβάθμια Επιτροπή Αντικειμενικού Προσδιορισμού Γεωργικού Εισοδήματος (ΕΑΠΓΕ) συγκροτείται με απόφαση του υπουργού Οικονομικών και λειτουργεί στο υπουργείο Οικονομικών. Στην επιτροπή αυτή συμμετέχει ως πρόεδρος ο γενικός διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογίας και Δημόσιας Περιουσίας ή οι νόμιμοι αναπληρωτές του και ως μέλη δύο ειδικοί επιστήμονες του υπουργείου Γεωργίας, ένας ειδικός επιστήμονας που προτείνεται από την ΠΑΣΕΓΕΣ, δύο ειδικοί επιστήμονες που προτείνονται από τις αγροτικές ομοσπονδίες, ένα μέλος του διδακτικού επιστημονικού προσωπικού του Τμήματος Γεωργίας του Γεωργικού Πανεπιστημίου Αθηνών και ένας ειδικός επιστήμονας που προτείνεται από την Αγροτική Τράπεζα. Ακόμη συμμετέχει ένας υπάλληλος του κλάδου πληροφορικής – λογισμικού του Κέντρου Πληροφορικής του υπουργείου Οικονομικών.

Εργο της τριτοβάθμιας αυτής επιτροπής η οποία συνεδριάζει στο υπουργείο Οικονομικών είναι να καταρτίσει:

* Προσωρινούς πίνακες με εκτιμήσεις του καθαρού γεωργικού εισοδήματος για όλα τα γεωργικά προϊόντα που παράγονται στην ελληνική επικράτεια, καθώς και εκτιμήσεις του αντιπροσωπευτικού ενοικίου ανά στρέμμα ενοικιαζομένης γεωργικής γης.

* Οριστικούς πίνακες μέχρι τέλους Ιανουαρίου κάθε έτους, αφού συνεκτιμήσει ανάλογους πίνακες καθαρού γεωργικού εισοδήματος των νομαρχιακών επιτροπών.

Οι τελικοί πίνακες εγκρίνονται από τον υπουργό Οικονομικών και με ευθύνη του προέδρου της παραπάνω επιτροπής κοινοποιούνται στις νομαρχίες και στις δημόσιες οικονομικές υπηρεσίες των νομών. Με ευθύνη των νομαρχών οι πίνακες αυτοί κοινοποιούνται σε όλους τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, τις συνεταιριστικές οργανώσεις και τους αγροτικούς συλλόγους ως τις 10 Φεβρουαρίου κάθε έτους.

Οι πίνακες αυτοί αποτελούν τη βάση λειτουργίας της αντικειμενικής μεθόδου προσδιορισμού του καθαρού γεωργικού εισοδήματος.


Λειτουργία των πινάκων

Οι πίνακες που καταρτίζονται με τη διαδικασία που αναφέρθηκε περιλαμβάνουν όλα τα καλλιεργούμενα στην επικράτεια αγροτικά προϊόντα κατά νομό. Για κάθε προϊόν δίδεται το καθαρό εισόδημα ανά στρέμμα καλλιεργουμένης έκτασης ή κατά κεφαλήν εκτρεφομένου ζώου ή κατ’ άλλο είδος παραγωγής, με εξειδίκευση αν το προϊόν καλλιεργείται σε πεδινή αρδευομένη ή όχι περιοχή ή σε ημιορεινή ή ορεινή.

Συγκεκριμένα οι πίνακες του καθαρού γεωργικού εισοδήματος που καταρτίζονται με τη διαδικασία του άρθρου 42 Ν. 2238/1994 περιέχουν:

* Τα ποσά αντιπροσωπευτικού ενοικίου ανά στρέμμα ενοικιαζομένης γεωργικής γης, καθώς και το τεκμαρτό μίσθωμα από δωρεάν παραχώρηση γεωργικής γης προς οποιονδήποτε τρίτο, εκτός των συζύγων κατά κύριο επάγγελμα αγροτών ή από γονείς ηλικίας άνω των 65 ετών σε παιδιά κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, για όλες τις νομαρχίες του κράτους.

* Τα ποσά καθαρού γεωργικού εισοδήματος ανά στρέμμα καλλιεργουμένης γεωργικής γης ή κατά κεφαλήν εκτρεφομένου ζώου ή άλλης μονάδας παραγωγής.

* Πίνακες ειδών μόνιμης φυτείας με το πρώτο έτος που προκύπτει καθαρό γεωργικό εισόδημα, κατά είδος φυτείας.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι για εκμεταλλεύσεις ή τυχόν προϊόντα που δεν περιλαμβάνονται στην κατάταξη των πινάκων λαμβάνονται όσα ισχύουν για παραπλήσιες ή συγγενείς εκμεταλλεύσεις ή καλλιέργειες.

Η διοίκηση έχει δώσει τις ακόλουθες διευκρινίσεις για τη λειτουργία των πινάκων:

* Σε όποιο νομό δεν έχει προσδιοριστεί για κάποιο προϊόν πεδινής περιοχής (αρδευομένης ή μη) ποσό καθαρού γεωργικού εισοδήματος και υπάρχει για το προϊόν αυτό αντίστοιχη μέση τιμή (αρδευομένου ή μη) θα λαμβάνεται η μέση αυτή τιμή αρδευομένου ή όχι κατά περίπτωση η οποία θα μειώνεται κατά ποσοστό 20% ή 40% αν πρόκειται για ημιορεινή ή ορεινή περιοχή αντίστοιχα.

* Σε όποιο νομό δεν έχει προσδιοριστεί για κάποιο πεδινό και αρδευόμενο προϊόν ποσό καθαρού γεωργικού εισοδήματος, χωρίς να έχει οριστεί μέση τιμή για μη αρδευόμενα, ενώ υπάρχει ποσό καθαρού γεωργικού εισοδήματος για αρδευόμενα πεδινά, ως καθαρό εισόδημα για το μη αρδευόμενο πεδινό προϊόν θα λαμβάνεται το ποσό του καθαρού γεωργικού εισοδήματος του αρδευομένου με τις μειώσεις κατά 20% και 40% ανάλογα αν καλλιεργείται σε ημιορεινή ή ορεινή περιοχή.

* Σε όποιο νομό δεν έχει προσδιοριστεί για κάποιο προϊόν (αρδευόμενο ή όχι) ποσό καθαρού γεωργικού εισοδήματος, τότε θα λαμβάνεται υπόψη η μέση τιμή Ελλάδας που αναγράφεται στις στήλες 3 και 4 των πινάκων τόσο για τα πεδινά μη αρδευόμενα όσο και για τα πεδινά αρδευόμενα με τις προβλεπόμενες μειώσεις αν πρόκειται για ημιορεινή ή ορεινή περιοχή.


Καθαρό γεωργικό εισόδημα

Βάση για τον προσδιορισμό του καθαρού γεωργικού εισοδήματος αποτελεί η απόδοση κατά στρέμμα και είδος προϊόντος ή κατά κεφαλήν και είδος εκτρεφομένου ζώου ή κατ’ άλλη μονάδα παραγωγής για τις ειδικές περιπτώσεις. Ολα αυτά τα στοιχεία περιλαμβάνονται στους πίνακες, από τους οποίους αντλούνται για τον προσδιορισμό του κατά περίπτωση καθαρού γεωργικού εισοδήματος. Ετσι:

Καλλιέργειες: Είδος καλλιεργουμένου προϊόντος και μονάδα απόδοσης επί τον αριθμό των στρεμμάτων ίσον καθαρό γεωργικό εισόδημα. Αν, για παράδειγμα, αγρότης καλλιέργησε το 1998 στον Νομό Καβάλας 50 στρέμματα αραβόσιτο ποτιστικό και για το προϊόν αυτό θα οριστεί στους νέους πίνακες καθαρό εισόδημα ανά στρέμμα καλλιεργουμένης έκτασης 11.000 δρχ., το συνολικό καθαρό εισόδημά του για τη χρήση 1998 θα είναι: 50 Χ 11.000 = 550.000 δρχ.

Εκτρεφόμενα ζώα: Είδος εκτρεφομένου ζώου και μονάδα απόδοσης επί τον αριθμό των ζώων ίσον καθαρό εισόδημα. Αν, για παράδειγμα, κτηνοτρόφος εξέθρεψε το 1998 στον Νομό Τρικάλων 100 αγελάδες και για το ζώο αυτό οριστεί στους νέους πίνακες 88.000 δρχ. καθαρό εισόδημα κατά κεφαλήν ζώου, το συνολικό καθαρό εισόδημα του κτηνοτρόφου θα είναι 100 Χ 88.000 = 8.800.000 δρχ.

Αλλα είδη παραγωγής: Το είδος παραγωγής και μονάδα απόδοσης επί μονάδες παραγωγής ίσον καθαρό γεωργικό εισόδημα. Αν, για παράδειγμα, ιχθυοκαλλιεργητής εκτρέφει τσιπούρες και το 1998 χρησιμοποίησε 7 ιχθυοκλωβούς και για κάθε ιχθυοκλωβό έχει οριστεί καθαρό εισόδημα 505.000 δρχ., το συνολικό καθαρό εισόδημά του είναι: 505.000 Χ 7 = 3.535.000 δρχ.

Ετσι, για τον προσδιορισμό του συνολικού καθαρού γεωργικού εισοδήματος θα λαμβάνεται το καθαρό γεωργικό εισόδημα ανά στρέμμα καλλιεργουμένης έκτασης και είδος προϊόντος ή κατά κεφαλήν και είδος εκτρεφομένου ζώου ή κατ’ άλλη μονάδα παραγωγής, όπως αλιευτικής, δασικής, μελισσοκομικής ή άλλης. Το ανά μονάδα ποσό καθαρού γεωργικού εισοδήματος πολλαπλασιάζεται επί τον αριθμό των στρεμμάτων ή των εκτρεφομένων ζώων ή άλλων μονάδων παραγωγής ή συνδυασμό αυτών και το γινόμενο αυτού του πολλαπλασιασμού αποτελεί το καθαρό εισόδημα το οποίο δηλώνεται από αυτόν που ασκεί τη γεωργική δραστηριότητα.

Σημειώνεται ότι στο καθαρό εισόδημα που προσδιορίζεται με την παραπάνω διαδικασία έχει υπολογιστεί και κάθε μορφής επιδότηση ή άλλη ενίσχυση εμφανής ή αφανής. Ετσι, τα ποσά των επιδοτήσεων ή ενισχύσεων που εισπράττονται από τους αγρότες δεν προστίθενται στο γινόμενο που προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό των στρεμμάτων ή του αριθμού των ζώων κτλ. με το καθαρό ποσό εισοδήματος ανά στρέμμα ή κατά κεφαλήν ζώου κτλ. Εξυπακούεται ότι τα ποσά επιδοτήσεων ή ενισχύσεων που λαμβάνουν οι ασχολούμενοι με τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις δεν είναι υποχρεωτικό να αναγράφονται στις σχετικές ενδείξεις της φορολογικής δήλωσης. Ωστόσο σκόπιμο είναι να αναγράφονται στη φορολογική δήλωση είτε για τη δικαιολόγηση τυχόν τεκμαρτής δαπάνης είτε για τον συμψηφισμό ή την επιστροφή του τυχόν παρακρατηθέντος φόρου.

Αμφισβήτηση του γεωργικού εισοδήματος: Το καθαρό γεωργικό εισόδημα που προσδιορίζεται με την παραπάνω διαδικασία διαγράφεται ή μειώνεται αν από γεγονότα ανωτέρας βίας, π.χ. καταστροφή, θεομηνία, πυρκαϊά κτλ., αποδεικνύεται ότι δεν αποκτήθηκε εισόδημα ή το αποκτηθέν είναι κατώτερο από το τεκμαρτό. Τα στοιχεία αυτά εκτιμά ο προϊστάμενος της αρμόδιας ΔΟΥ.

Παραχώρηση γεωργικής γης ­ Τεκμαρτό εισόδημα

Το εισόδημα από την εκμίσθωση γεωργικής γης προσδιορίζεται αντικειμενικά με ορισμένη διαδικασία. Ετσι, αν το δηλούμενο εισόδημα από εκμίσθωση γεωργικής γης ή το τεκμαρτό μίσθωμα από δωρεάν παραχώρηση γεωργικής γης προς οποιονδήποτε τρίτο είναι μικρότερο του προσδιοριζομένου με την αντικειμενική μέθοδο, λαμβάνεται το μίσθωμα που προσδιορίζεται αντικειμενικά, εκτός αν πρόκειται για δωρεάν παραχώρηση γεωργικής γης μεταξύ συζύγων κατά κύριο επάγγελμα αγροτών ή από γονείς ηλικίας άνω των 65 ετών στα παιδιά τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες.

Κατά συνέπειαν σε περίπτωση δωρεάν παραχώρησης γαιών από τον ιδιοκτήτη πατέρα στο παιδί του για την καλλιέργεια, υπάρχει υποχρέωση δήλωσης του τεκμαρτού εισοδήματος που προσδιορίζεται αντικειμενικά από τον πατέρα. Η ίδια υποχρέωση υπάρχει και στις περιπτώσεις δωρεάν παραχώρησης γεωργικής γης από αδελφό σε αδελφό. Εξαιρείται η περίπτωση δωρεάν παραχώρησης γεωργικής γης από τον πατέρα ηλικίας άνω των 65 ετών στο παιδί του το οποίο είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότης.

Το εισόδημα αυτό θεωρείται εισόδημα από ακίνητα και φορολογείται σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, αφού αναγραφεί στις σχετικές ενδείξεις της φορολογικής δήλωσης.

Ο φορολογούμενος μπορεί να αμφισβητήσει το ύψος του αντικειμενικού μισθώματος εφόσον από εξαιρετικούς λόγους που ανάγονται αποκλειστικά στους παράγοντες που επηρεάζουν τη μισθωτική αξία της γεωργικής γης αποδεικνύεται ότι αυτή είναι μικρότερη από το προσδιοριζόμενο κατά την αντικειμενική μέθοδο.

Η επίκληση των πιο πάνω λόγων καθώς και η προσαγωγή των αποδεικτικών στοιχείων γίνεται από τον φορολογούμενο με άσκηση προσφυγής ως τις 31 Δεκεμβρίου του οικείου οικονομικού έτους.

Αν το μίσθωμα που δηλώθηκε είναι ανώτερο του μισθώματος που προκύπτει με την αντικειμενική μέθοδο, λαμβάνεται αυτό που δηλώθηκε.

Το εισόδημα από την εκμίσθωση γεωργικής γης ή από τη δωρεάν παραχώρηση αυτής γράφεται από τα φυσικά και νομικά πρόσωπα στο έντυπο Ε3 «Αναλυτική κατάσταση για τα μισθώματα ακινήτων» και μεταφέρεται στις σχετικές ενδείξεις της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων (Ε1) ή στις σχετικές ενδείξεις του εντύπου Ε5 της δήλωσης φορολογίας που υποβάλλεται από τα πρόσωπα της παρ. 4 άρθρου 2 Ν. 2238/1994 (ομόρρυθμες, ετερόρρυθμες εταιρείες κτλ.). Το εισόδημα αυτό μεταφέρεται αφού μειωθεί κατά ποσοστό 20% ή 40% αν η εκμισθούμενη ή η δωρεάν παραχωρούμενη γεωργική γη είναι ημιορεινή ή ορεινή.


Εκπτώσεις από το εισόδημα

Από το καθαρό γεωργικό εισόδημα, όπως αυτό προσδιορίζεται από τον πολλαπλασιασμό των στρεμμάτων ή τον αριθμό των εκτρεφομένων ζώων κτλ. και το καθαρό ανά στρέμμα ή ανά ζώο ποσό καθαρού γεωργικού εισοδήματος, αφαιρούνται:

* Το ποσό του καταβαλλόμενου ενοικίου για την εκμίσθωση της γεωργικής γης. Το ποσό αυτό αφαιρείται από το συνολικό γεωργικό εισόδημα, το οποίο προκύπτει από την άθροιση των επί μέρους καθαρών ποσών εισοδήματος ανά είδος καλλιέργειας, εκτρεφομένου ζώου ή άλλης μονάδας μέτρησης.

Από το καθαρό γεωργικό εισόδημα αφαιρείται το ποσό του καταβαλλόμενου ενοικίου και όχι το τυχόν μεγαλύτερο ποσό του αντικειμενικά προσδιοριζομένου ενοικίου. Για την έκπτωση του καταβαλλόμενου ενοικίου απαιτείται η υποβολή επικυρωμένων φωτοαντιγράφων του μισθωτηρίου συμβολαίου ή σε περίπτωση που δεν υπάρχει μισθωτήριο των αποδείξεων πληρωμής του ενοικίου ή υπεύθυνης δήλωσης του Ν. 1599/1986.

* Ποσοστό 25% της δαπάνης αγοράς καινούργιου πάγιου εξοπλισμού ο οποίος χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την κάλυψη αναγκών της γεωργικής εκμετάλλευσης. Η δαπάνη αυτή αφαιρείται εφάπαξ κατά τον χρόνο πραγματοποίησής της χωρίς δυνατότητα μεταφοράς ολικά ή μερικά σε επόμενες χρήσεις.

Το ποσό της έκπτωσης αυτής αφαιρείται πέραν των αποσβέσεων που έχουν υπολογιστεί για να προσδιοριστεί το καθαρό γεωργικό εισόδημα ανά στρέμμα καλλιεργουμένης έκτασης.

Σημειώνεται ότι δεν αφαιρείται η δαπάνη αγοράς μεταχειρισμένου εξοπλισμού.

Στην έννοια του πάγιου εξοπλισμού περιλαμβάνεται κάθε είδος εξοπλισμού, μηχανολογικού ή όχι.

Η παραπάνω έκπτωση αφορά τα φυσικά πρόσωπα είτε αυτά είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες είτε όχι. Ακόμη αφορά τα πρόσωπα της παρ. 4 άρθρου 2 Ν. 2238/1994, δηλαδή τις ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εταιρείες, τις αστικές κερδοσκοπικές ή αφανείς εταιρείες και ακόμη τις κοινωνίες και τις κοινοπραξίες.

Αφορολόγητα ποσά

Από το καθαρό γεωργικό εισόδημα αφαιρούνται ακόμη ορισμένα ποσά εφόσον το εισόδημα αυτό αποκτάται από φυσικά πρόσωπα κατά κύριο επάγγελμα αγρότες.

Ετσι, αφαιρείται ποσό:

* Πεντακοσίων χιλιάδων δραχμών από το εισόδημα όλων των κατά κύριο επάγγελμα αγροτών.

Το ποσό αυτό αυξάνεται σε 1 εκατ. δρχ. εφόσον τα πρόσωπα αυτά λαμβάνουν εξισωτικές αποζημιώσεις.

Για την αναγνώριση της έκπτωσης του αφορολόγητου ποσού του 1 εκατ. δρχ. απαιτείται η προσκόμιση από τον αγρότη βεβαίωσης της Διεύθυνσης Γεωργίας ότι δικαιούται εξισωτικές αποζημιώσεις.

* Ειδικά για εκείνους που στην αρχή της φορολογούμενης χρήσης είναι νέοι αγρότες, τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται κατά ποσοστό 50% για τα πρώτα πέντε χρόνια υποβολής της φορολογικής δήλωσης, δηλαδή γίνονται 750.000 δρχ. και 1.500.000 δρχ. αντίστοιχα και κατά ποσοστό 25% για τα επόμενα πέντε χρόνια.

Η προσαύξηση των απαλλασσομένων ποσών για τους νέους αγρότες παρέχεται με την πρόσθετη προϋπόθεση ότι αυτοί εξακολουθούν να είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες για μία ακόμη δεκαετία μετά το τέλος της πενταετίας ή του τελευταίου έτους που χορηγήθηκε η προσαύξηση του απαλλασσομένου ποσού. Σε αντίθετη περίπτωση βεβαιώνεται ο φόρος που δεν καταβλήθηκε.


Φορολογητέο εισόδημα

Αν από το καθαρό γεωργικό εισόδημα που προσδιορίζεται με τη διαδικασία που αναφέρθηκε αφαιρεθούν οι εκπτώσεις και τα αφορολόγητα ποσά που δίδονται κατά περίπτωση, προκύπτει το ελάχιστο εισόδημα το οποίο υπόκειται σε φόρο εφόσον αυτό είναι μεγαλύτερο από το δηλούμενο. Για τα φυσικά πρόσωπα μη κατά κύριο επάγγελμα αγρότες το ελάχιστο εισόδημα που προκύπτει με την αντικειμενική μέθοδο είναι σε κάθε περίπτωση το υποκείμενο σε φόρο εισόδημα.

Η έκπτωση του ενοικίου και το ποσοστό 25% της δαπάνης του παγίου εξοπλισμού δίδονται σε όλους όσοι αποκτούν εισόδημα από γεωργική εκμετάλλευση είτε είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες είτε όχι, είτε είναι φυσικά πρόσωπα είτε είναι πρόσωπα της παρ. 4 άρθρου 2 Ν. 2238/1994, ενώ τα αφορολόγητα ποσά δίδονται μόνο στους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες φυσικά πρόσωπα.

Αν μετά την αφαίρεση από το καθαρό εισόδημα των εκπτώσεων και των αφορολογήτων ποσών προκύψει αρνητικό εισόδημα, δηλαδή ζημία, αυτή δεν μεταφέρεται στη δήλωση φορολογίας γιατί δεν συμψηφίζεται με τα άλλα εισοδήματα του φορολογουμένου ούτε μεταφέρεται σε επόμενη χρήση για συμψηφισμό.

Ας δούμε με μερικά παραδείγματα πώς υπολογίζεται το καθαρό ελάχιστο αγροτικό εισόδημα. Θα χρησιμοποιηθούν ποσά τεκμαρτού εισοδήματος υποθετικά διότι οι πίνακες τεκμαρτού εισοδήματος για το έτος 1998 δεν έχουν γίνει γνωστοί.

Παράδειγμα 1ο: Εστω αγρότης στον Νομό Λαρίσης ο οποίος το 1998 καλλιέργησε 60 στρέμματα βαμβάκι σε πεδινή περιοχή, 30 στρέμματα σε ημιορεινή και 50 στρέμματα σκληρό σιτάρι. Εστω ακόμη ότι ο αγρότης κατέβαλε το 1998 2 εκατ. δραχμές για την αγορά μηχανημάτων συλλογής καρπών και ότι το ίδιο έτος έλαβε εξισωτική αποζημίωση.

Ο προσδιορισμός του ελάχιστου γεωργικού εισοδήματος θα γίνει ως εξής:

­ Βαμβάκι ποτιστικό 60 Χ 30.000 = 1.800.000

­ Βαμβάκι ορεινής περιοχής 30 Χ 24.000 = 720.000

­ Σιτάρι σκληρό 50 Χ 12.000 = 600.000

Καθαρό εισόδημα 3.120.000

Από το εισόδημα αυτό θα εκπέσουν τα εξής ποσά:

­ Μείωση παγίου στοιχείου 2.000.000 Χ 25% = 500.000

­ Μείον ειδική απαλλαγή 1.000.000 1.500.000

Οπότε ελάχιστο εισόδημα υποκείμενο σε φόρο: 3.120.000 – 1.500.000 = 1.620.000 δραχμές.

Παράδειγμα 2ο: Εστω αγρότης στον Νομό Καβάλας ο οποίος καλλιέργησε το 1998 σιτάρι σκληρό 100 στρέμματα σε πεδινή αρδευόμενη περιοχή και 50 στρέμματα καπνά τσεμπέλια σε αγρόκτημα μισθωμένο αντί 500.000 δρχ. ετησίως το οποίο βρίσκεται επίσης σε πεδινή αρδευόμενη περιοχή. Εστω ακόμη ότι έλαβε το 1998 εξισωτική αποζημίωση.

Το ελάχιστο εισόδημα του αγρότη θα προσδιοριστεί ως εξής:

­ Σιτάρι σκληρό 100 Χ 10.250 = 1.025.000

­ Καπνά τσεμπέλια 50 Χ 72.778 = 3.638.900

Καθαρό εισόδημα 4.663.900

Από το παραπάνω εισόδημα θα αφαιρεθούν:

­ Μείωση λόγω ενοικίου 500.000

­ Μείωση λόγω εξισωτικής αποζημίωσης 1.000.000

Σύνολο εκπτώσεων 1.500.000

Καθαρό ελάχιστο εισόδημα: 4.663.900 – 1.500.000 = 2.138.900 δραχμές.

Παράδειγμα 3ο: Εστω αγρότης στον Νομό Αρτας ο οποίος καλλιέργησε το 1998 σε πεδινή αρδευόμενη περιοχή 110 στρέμματα πορτοκάλια ομφαλοφόρα. Ακόμη έχει εκθρέψει 120 αγελάδες γαλακτοπαραγωγής. Εστω ακόμη ότι το 1998 έλαβε εξισωτική αποζημίωση.

Το καθαρό εισόδημά του θα προσδιοριστεί ως εξής:

­ Πορτοκάλια 110 Χ 25.000 = 2.750.000

­ Αγελάδες 120 Χ 45.000 = 5.400.000

Καθαρό εισόδημα 8.150.000

Μείον έκπτωση 1.000.000

Φορολογητέο εισόδημα 7.150.000 δραχμές.

Κυρώσεις

Οσοι αποκτούν καθαρό γεωργικό εισόδημα και έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν φορολογική δήλωση, αν δεν δηλώσουν το εισόδημα αυτό και είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες δεν δικαιούνται:

* Να εισπράξουν επιστρεφόμενο φόρο προστιθεμένης αξίας ποσού άνω των 300.000 δραχμών.

* Να εισπράξουν επιδοτήσεις ποσού άνω των 500.000 δραχμών για τη φυτική παραγωγή και 750.000 δραχμών για τη ζωική παραγωγή.

* Να πάρουν άδεια από την αρμόδια αρχή να πωλούν αγροτικά προϊόντα πλανοδίως ή σε λαϊκές αγορές.

* Να πάρουν άδεια αγροτικού αυτοκινήτου.

* Να μεταβιβάσουν με οποιονδήποτε τρόπο την κυριότητα γεωργικής γης για μία πενταετία από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή της φορολογικής δήλωσης. Ειδικά η περίπτωση αυτή προϋποθέτει να μην έχει δηλωθεί αγροτικό εισόδημα το οποίο υπερβαίνει τις 300.000 δραχμές.

Οσοι δεν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και αποκτούν καθαρό γεωργικό εισόδημα από οποιαδήποτε γεωργική δραστηριότητα, αν δεν δηλώσουν το εισόδημα αυτό δεν δικαιούνται:

* Να εισπράξουν κάθε μορφής και ποσού επιδότηση.

* Να εισπράξουν κάθε ποσό αποζημίωσης γεωργικής παραγωγής λόγων εκτάκτων και απροβλέπτων ζημιών.

* Να πάρουν άδεια αγροτικού αυτοκινήτου.

* Να μεταβιβάσουν με οποιονδήποτε τρόπο την κυριότητα γεωργικής γης για μία πενταετία από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή της φορολογικής δήλωσης. Και στην περίπτωση αυτή απαιτείται να μην έχει δηλωθεί αγροτικό εισόδημα που να υπερβαίνει τις 300.000 δραχμές.


Προσδιορισμός του εισοδήματος

Υπόχρεος σε φόρο για το εισόδημα από γεωργικές επιχειρήσεις είναι εκείνος που εκμεταλλεύεται τη γεωργική επιχείρηση, ιδιοκτήτης ή τρίτο πρόσωπο. Αν στο ίδιο πρόσωπο συνυπάρχει η ιδιότητα του εκμεταλλευτή της γεωργικής επιχείρησης και του ιδιοκτήτη της γης, τότε υπόχρεος σε φόρο είναι αυτός. Σε διαφορετική περίπτωση, το τρίτο πρόσωπο που εκμεταλλεύεται τη γεωργική επιχείρηση είναι υπόχρεος σε φόρο για εισόδημα από γεωργικές επιχειρήσεις και ο ιδιοκτήτης υπόχρεος σε φόρο για εισόδημα από εκμίσθωση γαιών.

Ετσι, φυσικά πρόσωπα κατά κύριο επάγγελμα αγρότες που έχουν την κατοικία τους στην Ελλάδα υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση εφόσον το ετήσιο καθαρό γεωργικό εισόδημα υπερβαίνει το ποσό τού ενός εκατομμυρίου δραχμών.

Τα πρόσωπα αυτά έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν δήλωση και αν ακόμη το καθαρό γεωργικό εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό τού ενός εκατομμυρίου δραχμών, εφόσον:

* Είναι κύριοι ή κάτοχοι επιβατικού αυτοκινήτου ιδιωτικής χρήσης ή ημιφορτηγού ­ εκτός από αγροτικό ημιφορτηγό ­ ή μοτοσικλέτας πάνω από 500 κυβικά εκατοστά ή κότερου ή θαλαμηγού ή ακάτου ή αεροσκάφους ή αυτοκινήτου μεικτής χρήσης ή αυτοκινήτου τύπου Jeep ή σκαφών αναψυχής, καθώς και όσοι έχουν στη διάθεσή τους για τις ατομικές ή οικογενειακές ανάγκες τέτοιου είδους μεταφορικά μέσα, τα οποία ανήκουν είτε στη σύζυγό τους είτε στα μέλη που τους βαρύνουν είτε σε εταιρείες στις οποίες αυτοί συμμετέχουν ως εταίροι, διαχειριστές ­ εταίροι ή είναι πρόεδροι και ασκούν πραγματική διοίκηση ή είναι διευθύνοντες ή εντεταλμένοι σύμβουλοι.

* Διατηρούν στη προσωπική τους υπηρεσία ένα ή περισσότερα άτομα ως μισθωτούς.

* Ασκούν ατομική επιχείρηση ή ελευθέριο επάγγελμα.

* Μετέχουν σε προσωπική εταιρεία περιορισμένης ευθύνης ή κοινοπραξία ή κοινωνία ή αστική εταιρεία που ασκεί επιχείρηση ή επάγγελμα.

* Εχουν εισόδημα από εκμίσθωση ακινήτων πάνω από 50.000 δραχμές τον χρόνο.

* Αγοράζουν ακίνητα ή ανεγείρουν οικοδομή.

* Διατηρούν δευτερεύουσα κατοικία ή κατοικούν σε οικοδομή πάνω από 150 τετραγωνικά μέτρα.

* Οσοι είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, εφόσον λαμβάνουν επιδοτήσεις ποσού άνω των 500.000 χιλιάδων δραχμών για προϊόντα φυτικής παραγωγής ή ποσό 750.000 δραχμών για προϊόντα ζωικής παραγωγής. Επίσης όσοι λαμβάνουν καλλιεργητικά δάνεια πάνω από δύο εκατομμύρια δραχμές ή όταν το χρεωστικό υπόλοιπο του λογαριασμού τους αυτής της κατηγορίας στην τράπεζα την 31η Δεκεμβρίου κάθε έτους υπερβαίνει τα δύο εκατομμύρια δραχμές.

* Οσοι έχουν άδεια της αρμόδιας αρχής να πωλούν αγαθά πλανοδίως ή στις λαϊκές αγορές.

* Οσοι κατέχουν ή καλλιεργούν ορισμένη έκταση γεωργικής γης, καθώς και όσοι εισπράττουν φόρο προστιθέμενης αξίας.

Οποιοσδήποτε προσκληθεί να υποβάλει δήλωση εγγράφως από τον αρμόδιο προϊστάμενο της Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας.

Υποχρέωση να υποβάλλουν δήλωση έχουν και τα φυσικά πρόσωπα τα οποία αποκτούν γεωργικό εισόδημα χωρίς να είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Τα πρόσωπα αυτά υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση, ανεξάρτητα από το ύψος του καθαρού γεωργικού εισοδήματος που αποκτούν ή το ύψος των επιδοτήσεων που λαμβάνουν ή το ύψος του επιστρεφόμενου φόρου προστιθέμενης αξίας που εισπράττουν.

Η δήλωση φορολογίας εισοδήματος υποβάλλεται ως 15 Απριλίου όταν μεταξύ των εισοδημάτων του φορολογούμενου περιλαμβάνονται και γεωργικά εισοδήματα, ανεξάρτητα αν αυτός είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότης ή όχι.