Ο πόλεμος και η ειρήνη του Ντόναλντ Τραμπ – Νιγηρία, Βενεζουέλα, Μ. Ανατολή, τα μέτωπα των ΗΠΑ

Αεροπορικές επιδρομές στη Νιγηρία. Πυραυλικές επιθέσεις στο Ιράν και τη Συρία. Πολύμηνη ναυτική περικύκλωση της Βενεζουέλας, που προοιωνίζεται κλιμάκωση, παράλληλα με δεκάδες πλήγματα λίγο έξω από τα χωρικά ύδατά της. Κι ένας προϋπολογισμός που σπάει κάθε ρεκόρ σε στρατιωτικές δαπάνες, ξεπερνώντας το εξωφρενικό – κάποτε – «φράγμα» του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Πώς συνάδουν όλα αυτά με τη δεδηλωμένη επιθυμία του Ντόναλντ Τραμπ να του απονεμηθεί το Νόμπελ Ειρήνης, και με τη γενικότερη εικόνα ειρηνοποιού που προβάλλει ο ίδιος και το επιτελείο του για τον εαυτό του;

Επίθεση, επίθεση, επίθεση

Τελευταίο κεφάλαιο στη δράση των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ ήταν η αεροπορική επιδρομή που διέταξε ο αμερικανός πρόεδρος κατά εξτρεμιστών ισλαμιστών στη Βορειοδυτική Νιγηρία, επικαλούμενος συγκεκριμένα τη δράση των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους της Δυτικής Αφρικής (γνωστού με τα αρχικά ISWAP). Την είδηση γνωστοποίησε ο ίδιος ο Τραμπ, με το γνώριμο ηλεκτρισμένο ύφος του, κάνοντας λόγο για «τρομοκρατικά αποβράσματα» και διαμηνύοντας πως θα υπάρξουν κι άλλοι «νεκροί τρομοκράτες αν συνεχιστεί η σφαγή χριστιανών».

Η Αφρικανική Διοίκηση των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ (AFRICOM) επιβεβαίωσε ότι η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε στην πολιτεία Σοκότο, σε συντονισμό με τις νιγηριανές αρχές, δίχως να προβεί σε διευκρινίσεις για τον αριθμό νεκρών και τραυματιών. Η λογική του στοχευμένου πλήγματος από αέρος, εκεί όπου το επιχειρησιακό πλεονέκτημα της αμερικανικής πολεμικής μηχανής παραμένει αδιαμφισβήτητο και οι απώλειες είναι μηδαμινές, δεν αποτελεί ασφαλώς νέα πρακτική της προεδρίας Τραμπ. Δεν έχουν μεσολαβήσει άλλωστε παρά λίγα 24ωρα από όταν οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν αιφνιδιαστική αεροπορική επιδρομή, με την κωδική ονομασία Operation «Hawkeye Strike», πραγματοποιώντας περισσότερα από 70 πλήγματα στη Συρία εναντίον στόχων του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), σε απάντηση για τον θάνατο αμερικανών στρατιωτών.

Η πρόταση Νετανιάχου

Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους από την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος Τραμπ έχει δώσει «πράσινο φως» για απανωτά πλήγματα σε σκάφη στην Καραϊβική, τα οποία σύμφωνα με την αμερικανική κυβέρνηση μεταφέρουν ναρκωτικά προς τις ΗΠΑ. Οι αμερικανικές δυνάμεις – εμπλέκονται η Κεντρική Στρατιωτική Διοίκηση Νότιας Αμερικής (SOUTHCOM) από κοινού με την Ακτοφυλακή – έχουν πραγματοποιήσει από τις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι την περασμένη Παρασκευή 29 επιθέσεις σε σκάφη ανοικτά των χωρικών υδάτων της Βενεζουέλας, οι οποίες έχουν κοστίσει τη ζωή σε 105 ανθρώπους.

Νωρίτερα φέτος την «πικρή γεύση» της θανατηφόρας υπεροχής της Αμερικανικής Αεροπορίας είχε δοκιμάσει και το Ιράν. Στις 22 Ιουνίου, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Midnight Hammer», η Πολεμική Αεροπορία σε συνεργασία με το Ναυτικό των ΗΠΑ εξαπέλυσαν μαζική επίθεση σε τρεις κρίσιμες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν: στο Φορντό, τη Νατάνζ και το Ισφαχάν. Δημοσίευμα της εφημερίδας «Wall Street Journal» ανέφερε ότι ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου στο επικείμενο ταξίδι του στον Λευκό Οίκο αυτή την εβδομάδα σκοπεύει να θέσει ζήτημα κοινής στρατιωτικής δράσης μεταξύ Τελ Αβίβ και Ουάσιγκτον, επικαλούμενος την απειλή που συνιστά η πρόοδος που έχει σημειώσει η Τεχεράνη στο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων.

Ερμηνείες και εξηγήσεις

Ποιοι λόγοι εξηγούν αυτή την κλιμάκωση σε γεωγραφικό μήκος και πλάτος που εκτείνεται από την Αμερική έως την Ασία και την Αφρική, καλύπτοντας έτσι την υφήλιο σχεδόν στο σύνολό της; Ασφαλώς κάθε περίπτωση έχει τις ιδιαιτερότητές της και ανταποκρίνεται σε ξεχωριστές συνθήκες και συμφέροντα. Σε αυτή της Βενεζουέλας η ένταση της αμερικανικής παρέμβασης εξηγείται από αυτό που έχει αποκληθεί «Δόγμα Ντονρόε», δηλαδή την επικαιροποίηση με όρους 21ου αιώνα του δημοφιλούς τον 19ο αιώνα «Δόγματος Μονρόε», το οποίο στο ιστορικό του πλαίσιο περιέγραφε τα άγχη και τις φιλοδοξίες του νεαρού αμερικανικού κράτους, στην πορεία του από την εθνογένεση στην παγκόσμια κυριαρχία. Με αυτό το πλαίσιο να έχει μεταφερθεί στο σήμερα, η φράση «αποκατάσταση της αμερικανικής υπεροχής στο Δυτικό Ημισφαίριο», που περιλαμβάνεται στην πρόσφατη Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, είναι ενδεικτική των προθέσεων του Λευκού Οίκου γενικά και του Ντόναλντ Τραμπ ειδικά.

Διαφορετικό είναι το κίνητρο στη Νιγηρία, όπου το έντονο ενδιαφέρον του αμερικανού προέδρου θα πρέπει να ιδωθεί υπό το πρίσμα της επιρροής που έχει πάνω του η ευαγγελική Δεξιά, μια από τις ισχυρότερες δεξαμενές ψήφων για το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα παραδοσιακά. Το ότι οι χριστιανοί αντιμετωπίζουν θρησκευτικές διώξεις αποτελεί πάγιο ισχυρισμό μέρους της ευαγγελικής βάσης του Τραμπ και πολιτικών που την εκπροσωπούν, όπως ο γερουσιαστής Τεντ Κρουζ. Στο Ιράν η επέμβαση των ΗΠΑ ήλθε κατόπιν ισχυρής πίεσης του στενού συμμάχου τους στην περιοχή του Ισραήλ και εμπεριείχε την έννοια της γρήγορης κλιμάκωσης που θα οδηγούσε σε ένα σύντομο τέλος του πολέμου. Ως προς τη Συρία πάλι, η εξήγηση θα πρέπει να αναζητηθεί στο γόητρο της υπερδύναμης που κληροδοτείται στον εκάστοτε ένοικο του Λευκού Οίκου.

Συγκυριακή αντίληψη

Τα παραπάνω κατατείνουν στο συμπέρασμα ότι η θηριώδης πολεμική μηχανή των ΗΠΑ εξυπηρετεί βραχυχρόνιους σχεδιασμούς της κυβέρνησης Τραμπ, με παρούσα πάντοτε την έγνοια να μη βρεθεί εκτεθειμένη στην αμερικανική κοινή γνώμη. Αξίζουν ωστόσο τα παραπάνω να συνδυαστούν με μια βαθύτερη αντίφαση της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ. Οπως σημειώνει ο αναλυτής και συνεργάτης του Cato Insitute Λέον Χαντάρ σε πρόσφατο άρθρο του στον ιστότοπο Asia Times, «η αντισυμβατική εξωτερική πολιτική του Τραμπ διέπεται από ρεαλισμό αλλά της λείπει το στρατηγικό βάθος, με αποτέλεσμα να παίρνει ρίσκα που δεν είναι σίγουρο αν μπορεί να υπηρετήσει».

Όντως, η μεγάλη εσωστρεφής υπόσχεση του συνθήματος «Κάντε την Αμερική Μεγάλη Ξανά» δεν είναι εύκολο να ισορροπήσει με τη φιλοδοξία του ηπειρωτικού ηγεμόνα και τις παγιωμένες υποχρεώσεις ενός μονοπωλιακού κόσμου. Η παράθεση του ισχυρισμού του Τραμπ ότι έβαλε τέλος «σε οκτώ πολέμους μέσα σε δέκα μήνες» και έφερε «την ειρήνη στη Μέση Ανατολή ύστερα από 3.000 χρόνια» σε αντιδιαστολή με τη δήλωση του ίδιου ότι «οι ΗΠΑ χρειάζονται τη Γροιλανδία για λόγους εθνικής ασφάλειας» συνιστά μάλλον απόδειξη μιας πιο συγκυριακής αντίληψης για τα διεθνή πράγματα.