Το φαράγγι όπου ακούς τη Φύση να χειροκροτεί!

Εάν θέλεις κι εσύ με μια απόδραση στη φύση να αποσυνδεθείς από ό,τι σε βαραίνει, σε περιμένουμε για μία μοναδική «ποταμοδιάσχιση» (ή αλλιώς «river trekking») στον ποταμό Κουρταλιώτη, που θα σε φέρει σε άμεση επαφή με τις συναρπαστικές εναλλαγές της φύσης του νότιου Ρεθύμνου. Αυτή η ημερήσια πεζοπορία στο ποτάμι περιλαμβάνει περπάτημα τόσο στις όχθες του ποταμού Κουρταλιώτη όσο και μέσα στο νερό, χωρίς κανένα τεχνικό μέσο, ενώ σε κάποια σημεία – ανάλογα με το βάθος – θα χρειαστεί και κολύμπι!

Το Κουρταλιώτικο φαράγγι βρίσκεται 22 χλμ. νότια του Ρεθύμνου. Πρόκειται για ένα από τα ομορφότερα φαράγγια της Κρήτης, με εντυπωσιακά κοιλώματα στους  κατακόρυφους βράχους του, από τα οποία ακούγεται, κάθε φορά που φυσά δυνατός βόρειος άνεμος, ένας χαρακτηριστικός ήχος από κρόταλα ή «κούρταλα» («χειροκροτήματα», κατά την κρητική διάλεκτο), στα οποία ο ποταμός και το φαράγγι οφείλουν το όνομά τους.

Αποτελεί το πιο ιδανικό μέρος για πεζοπορία σε ποτάμι στην Κρήτη, προσφέρει αξέχαστες εμπειρίες σε ένα παρθένο φυσικό περιβάλλον, όπου ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει την «τέχνη της φύσης» και να παρατηρήσει τους διάσπαρτους και  ασυνήθιστους γεωλογικούς σχηματισμούς, σε συνδυασμό με τον ποταμό Κουρταλιώτη, που το διασχίζει.

Συνδυάζει το πέρασμα κάτω από επιβλητικές βραχώδεις πλαγιές με σπηλιές, πάνω από τις οποίες πετούν αετοί, μέσα από μια φυσική ζούγκλα με καταρράκτες, που οδηγούν σε μια αμμώδη παραλία με παραποτάμιο φοινικόδασος, το δεύτερο μεγαλύτερο φοινικόδασος της Κρήτης με τον αυτοφυή κρητικό φοίνικα ή Φοίνικα του Θεόφραστου (Phoenix theophrastii). Κατά μήκος της όχθης του ποταμού υπάρχουν λυγαριές, πικροδάφνες, χαρουπιές, σκίνα και καλαμιές. Στην περιοχή αυτή αρπακτικά πτηνά, που απειλούνται με εξαφάνιση, όπως ο γυπαετός, βρίσκουν καταφύγιο, καθώς και άλλα αρπακτικά, όπως τα όρνια, οι χρυσαετοί και οι σπιζαετοί.

Το ξωκλήσι του Οσίου Νικολάου

Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από τα σκαλοπάτια που βρίσκονται πλευρικά στον δρόμο που οδηγεί από το χωριό Κοξαρέ στο φαράγγι. Κατεβαίνουμε στο βάθος του φαραγγιού, στο γραφικό ξωκλήσι του Οσίου Νικολάου του Κουρταλιώτη, που φωλιάζει μέσα σε μια βουνοπλαγιά από όπου μπορούμε να αγναντέψουμε το Λιβυκό Πέλαγος. Σύμφωνα με την παράδοση, στο σημείο όπου ο Όσιος Νικόλαος άγγιξε τον βράχο δημιουργήθηκαν οι πέντε Πηγές του Κουρταλιώτη ποταμού. Η «μουσική του νερού» που συνοδεύει όλη τη διαδρομή είναι συγκλονιστική. Κάτω από τις πηγές σχηματίζεται καταρράκτης με μεγάλη ροή νερού. Από εκεί και κάτω μπορεί κάποιος να περπατήσει ως τη γέφυρα του Μεγάλου Ποταμού και, στη συνέχεια, ως τη θάλασσα, προχωρώντας συνεχώς μέσα στα νερά, έως το τέλος της διαδρομής στην παραλία της Πρέβελης. Τα νερά του ποταμού είναι πάντα κρύα και απαιτείται κάποιες φορές να σκαρφαλώσουμε σε βράχους ή να περάσουμε σε σκοτεινά περάσματα κάτω από αυτούς. Για τη διαδρομή αυτή χρειαζόμαστε ελαφριά αθλητικά παπούτσια, που θα τα φοράμε και μέσα στο νερό, και ελαφριά ρούχα, που δεν θα μας βαραίνουν όταν θα διασχίζουμε μικρές λιμνούλες.

Ακολουθώντας τους χειμάρρους του Κουρταλιώτη οδηγούμαστε εκεί όπου – σύμφωνα με τοπικούς θρύλους – συνάντησε ο Οδυσσέας μετά τη λήξη του Τρωικού Πολέμου και πριν από την επιστροφή του στην Ιθάκη την Καλυψώ: έναν απάνεμο κόλπο, όπου έβρισκαν καταφύγιο οι πειρατές κατά τη βυζαντινή εποχή. Πρόκειται για έναν μακρόστενο κόλπο περίπου 100 μέτρων ανάμεσα σε μεγάλους κάθετους βράχους, ένα κρητικό φιορδ, που βρίσκεται καλά κρυμμένο στη θέση «Κάραβος» του Λιβυκού Πελάγους, για το οποίο υπάρχουν αναφορές από την αρχαιότητα.

Πλησιάζοντας στο τέλος της διαδρομής, στο δέλτα του ποταμού, αρχίζουν να πυκνώνουν οι φοίνικες, δημιουργώντας στενούς  διαδρόμους και μονοπάτια, που συνθέτουν ένα τοπίο απαράμιλλης ομορφιάς. Το ποτάμι γίνεται αργό και το γλυκό νερό του ενώνεται με το αλμυρό νερό της καταγάλανης θάλασσας της παραλίας της Πρέβελης, συνθέτοντας ένα τοπίο απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς, που συμπληρώνεται από λευκή άμμο.

«Η μια μεριά του φαραγγιού

δε σμίγει με την άλλη

και λαχταρούνε το σεισμό

ν’ αγκαλιαστούνε πάλι»

-Ψαραντώνης

Το κρινάκι της θάλασσας

Μέσα στο φοινικόδασος της Πρέβελης βρίσκεται η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Σάββα, προστάτη του φαραγγιού, ενώ γύρω της φύεται το κρινάκι της θάλασσας (Pancratium maritimum ή Παγκράτιο το παράλιο) ή κρινάκι της άμμου ή κρινάκι της Παναγιάς, γιατί τα άνθη του ευωδιάζουν τον Δεκαπενταύγουστο. Η μυρωδιά τους αναμειγνύεται με τα βότανα της Κρήτης, μετατρέπεται σε θυμίαμα και ενώνεται με τις προσευχές των πιστών που κατακλύζουν το Μοναστήρι. Το κρινάκι ενέπνευσε με το κάλλος του και τη μοναδικότητά του αρχαίους καλλιτέχνες. Η πρώτη αποτύπωση του παγκράτιου είναι στις τοιχογραφίες της Κνωσού: στον «Πρίγκιπα με τα κρίνα» και στο «Γαλάζιο πουλί». Το κρινάκι «επιμένει» να ανθίζει εδώ και χιλιάδες χρόνια στην καυτή καλοκαιρινή άμμο!

Το Κουρταλιώτικο φαράγγι με τον ποταμό του έχει σπάνια αισθητική και οικολογική αξία, γι’ αυτό καλούμε κάθε επισκέπτη να το χαρεί, αλλά ταυτόχρονα να σεβαστεί το φυσικό περιβάλλον του τόπου μας, ώστε να το παραδώσουμε άθικτο στις επόμενες γενιές.