Το 2026 η Αθήνα μεταμορφώνεται σε έναν ζωντανό χώρο σύγχρονης και ιστορικής τέχνης, με εκθέσεις που φέρνουν σε διάλογο προϊστορικά ειδώλια, σύγχρονα μνημειακά γλυπτά και εμβληματικές προσωπικότητες της μεταπολεμικής και σύγχρονης δημιουργίας. Για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 2026, το ΚΠΙΣΝ υποδέχεται μία από τις πιο επιδραστικές μορφές της σύγχρονης τέχνης.
Η αμερικανίδα εικαστικός Μπάρμπαρα Κρούγκερ έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα με την ατομική έκθεση «Untitled (Pride and Contempt)» για να μεταμορφώσει τον δημόσιο χώρο του Νιάρχος σε ένα εκτεταμένο, ζωντανό πεδίο σκέψης και αντιπαράθεσης. Με τα χαρακτηριστικά της γραφιστικά, την άμεση γλώσσα και τα κοφτά, αιχμηρά μηνύματα, η Κρούγκερ αξιοποιεί τους μηχανισμούς της διαφήμισης και της μαζικής επικοινωνίας για να μιλήσει για την εξουσία, την αλήθεια, τη χειραγώγηση και την ευθύνη του ατόμου.
Η έκθεση θα περιλαμβάνει δεκατρία νέα έργα, ειδικά σχεδιασμένα για τον υπαίθριο χώρο, που αναπτύσσονται και στις δύο πλευρές του καναλιού, ενώ μια μνημειακή τοιχογραφία στο κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος λειτουργεί ως εικαστικό και νοηματικό σημείο αναφοράς. Η έκθεση, σε επιμέλεια της Κατερίνας Σταθοπούλου, καλεί το κοινό όχι απλώς να παρατηρήσει, αλλά να αναμετρηθεί με τη θέση του μέσα στον δημόσιο χώρο και την κοινωνία.
Το Ιδρυμα Β&Μ Θεοχαράκη τιμά έναν από τους σημαντικότερους πρωτοπόρους της μεταπολεμικής τέχνης με την έκθεση «Stephen Antonakos: A Centennial Celebration» (18/3-28/6), αφιερωμένη στα 100 χρόνια από τη γέννηση του ελληνοαμερικανού εικαστικού Στίβεν Αντωνάκου (1926-2013). Η έκθεση δεν λειτουργεί ως απλή αναδρομή. Αντίθετα, δίπλα σε μια επιλεγμένη ενότητα έργων από το Stephen Antonakos Studio και από ιδιωτικές συλλογές που φωτίζουν τη διαχρονική συμβολή του Αντωνάκου στη γλυπτική του φωτός και τη μινιμαλιστική γλώσσα θα αντιπαρατεθούν δημιουργίες καλλιτεχνών που υπήρξαν φίλοι και συνοδοιπόροι του, ώστε να αναδειχθούν οι ανταλλαγές, οι συγγένειες και οι επιρροές που διαμόρφωσαν το καλλιτεχνικό του σύμπαν.
Την επιμέλεια υπογράφει η Αμερικανίδα Σάρα Ράισμαν, επικεφαλής επιμελήτρια στο National Academy of Design της Νέας Υόρκης, η οποία θα αποπειραθεί να προσδώσει στην έκθεση έναν καθαρό, ουσιαστικό χαρακτήρα που αναδεικνύει τόσο την ιστορική σημασία όσο και τη διαρκή επικαιρότητα του έργου του καλλιτέχνη.
Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης παρουσιάζει για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό ένα εμβληματικό έργο του Τζεφ Κουνς, ανοίγοντας έναν αναπάντεχο διάλογο μεταξύ προϊστορίας και σύγχρονης τέχνης, όπως συνηθίζει στις εκθέσεις του. Το «Balloon Venus Lespugue (Orange)» (2013-2019), ένα μνημειακό γλυπτό από γυαλισμένο, ανακλαστικό ανοξείδωτο χάλυβα – ένα από τα πέντε αντίστοιχα έργα του καλλιτέχνη που βρίσκονται διασκορπισμένα στον κόσμο – εμπνέεται από την παλαιολιθική Αφροδίτη του Λεσπίγκ (Lespugue) και θα εκτεθεί στο Μέγαρο Σταθάτου αυτή την άνοιξη (19/3-31/8). Το γλυπτό προέρχεται από τη συλλογή Homem Sonnabend και θα συνομιλεί με δέκα αντίγραφα παλαιολιθικών ειδωλίων Αφροδίτης, δάνεια από κορυφαία ευρωπαϊκά μουσεία, δημιουργώντας έναν μοναδικό διάλογο ανάμεσα σε αρχαία και σύγχρονα αρχέτυπα.
Τζεφ Κουνς: «Balloon Venus Lespugue (Orange)»
Το τρίτο και καταληκτικό μέρος της τριλογίας Allspice/Michael Rakowitz & Ancient Cultures θα παρουσιαστεί την Ανοιξη στο Παλαιό Μουσείο Ακρόπολης, ολοκληρώνοντας έναν κύκλο που ξεκίνησε στο νέο Μουσείο και συνεχίστηκε στον περιβάλλοντα χώρο του. Η έκθεση με νέα έργα του αμερικανοεβραίου εικαστικού ιρακινής καταγωγής Μάικλ Ράκοβιτς εμβαθύνει στη σχέση Μεσοποταμίας, Ιράκ, Ελλάδας και ευρύτερης Εγγύς Ανατολής, εξετάζοντας τι απομένει από έναν πολιτισμό όταν όλα γύρω του καταστρέφονται. Μέσα από υλικά, αφηγήσεις και έννοιες που ταξιδεύουν στον χρόνο και στον χώρο, η τριλογία φωτίζει τις διαδρομές αντικειμένων, ανθρώπων και μνήμης: από τις αρχαίες ανταλλαγές έως τις σύγχρονες μετακινήσεις, τις λεηλασίες και τις προσπάθειες αποκατάστασης.
Με τη συνεργασία του υπουργείου Πολιτισμού, του Μουσείου Ακρόπολης και του ΝΕΟΝ, σε επιμέλεια του γενικού διευθυντή του Μουσείου Ακρόπολης καθηγητή Νικόλαου Σταμπολίδη και της διευθύντριας του ΝΕΟΝ Ελίνας Κουντούρη, το τρίτο μέρος λειτουργεί ως επίλογος αλλά και ανοιχτό ερώτημα: πώς συνεχίζει να παράγεται πολιτισμός μέσα στην καταστροφή και ποιος φέρει την ευθύνη της μνήμης.
«Δωμάτιο απόδρασης» και Πλάτωνας
Αναμένουμε και την 61η Μπιενάλε Τέχνης της Βενετίας (9/5-22/11) υπό τον γενικό τίτλο «In minorkeys» που τιμά την εκλιπούσα καλλιτεχνική της διευθύντρια Κόγιο Κουό. Στο ελληνικό περίπτερο θα παρουσιαστεί η εγκατάσταση «Δωμάτιο απόδρασης/Escape room» του Ανδρέα Αγγελιδάκη, σε επιμέλεια του Γιώργου Μπεκιράκη, και με φορέα υλοποίησης τον Μητροπολιτικό Οργανισμό Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης-MOMus. Η immersive πρόταση μεταφέρει την πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου σε σύγχρονο ψηφιακό πλαίσιο, καλώντας τον επισκέπτη να βιώσει και να «αποδράσει» από έναν κόσμο ψευδαισθήσεων, αναδεικνύοντας τη σχέση μας με την ψηφιακή πραγματικότητα και την post-truth εποχή.
Το Μουσείο Βορρέ επαναλανσάρεται και επανασυστήνεται στο κοινό, μεταξύ άλλων μέσα από το νέο εκθεσιακό πρόγραμμα «The 365 Project» σε επιμέλεια της Ολγας Δανιηλοπούλου, μια σειρά παρεμβάσεων που φέρνει τη σύγχρονη δημιουργία σε άμεσο διάλογο με τη μόνιμη συλλογή της Πινακοθήκης. Πράγμα που σημαίνει ότι κάθε δύο μήνες ένας καλλιτέχνης παρουσιάζει ένα νέο έργο, ενεργοποιώντας εκ νέου τον μουσειακό χώρο. Οπότε τον πρώτο λόγο έχει ο Ηλίας Παπαηλιάκης με τη «Λευκή σειρά (οχτώ μελέτες)» (10/1-8/3), έργα που ισορροπούν ανάμεσα στο σχέδιο, τη γλυπτική και τη ζωγραφική, προκύπτουν ως μελέτες για νωπογραφίες ενός ταφικού μνημείου που δεν θα υλοποιηθεί ποτέ και λειτουργούν ως ένα πολύπτυχο-οφθαλμαπάτη που γεμίζει τον χώρο με κίνηση, μνήμη και αφήγηση.
Δεδομένου ότι το 2026 συμπληρώνονται 200 χρόνια από την ηρωική Εξοδο του Μεσολογγίου, η επέτειος θα τιμηθεί με εκδηλώσεις και εκθέσεις στην πόλη αλλά και στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού όπου θα διοργανωθεί μια επετειακή έκθεση.
Στην έκθεση «Μεσολόγγι 1826. 200 χρόνια από την έξοδο» (18/2-3/5) θα παρουσιαστεί μέσα από πίνακες, σχέδια, χαρακτικά, βιβλία και αντικείμενα η εικονογραφία του Μεσολογγίου, του Αγώνα των Ελλήνων αλλά και του φιλελληνισμού. Σπάνια και συχνά αδημοσίευτα τεκμήρια από το Μουσείο Μπενάκη, τη συλλογή του ιστορικού Τζον Ρόμπερτσον και άλλες συλλογές φωτίζουν τον ρόλο της πόλης τόσο στον πολιτικό φιλελληνισμό όσο και στη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας, εμπλουτίζοντας τις γνώσεις μας για το θέμα. Η επιμέλεια είναι των Κωνσταντίνου Ι. Στεφανή, Σπυριδούλας Δημητρίου και Τζον Ρόμπερτσον.
Εξήντα χρόνια ΜΙΕΤ
Μια άλλη επέτειος, αυτή της συμπλήρωσης εξήντα χρόνων παρουσίας του ΜΙΕΤ, θα εορταστεί μέσα από την έκθεση «Αναγνώσεις μιας συλλογής. 60 χρόνια ΜΙΕΤ» (από τις 26/2 έως τις 26/4) στο κτίριο της οδού Πειραιώς, όπου θα παρουσιαστούν περισσότερα από εκατό έργα της συλλογής του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του εικοστού αιώνα, σε επιμέλεια Κωνσταντίνου Παπαχρίστου.
Πίνακας του Γιώργου Ιωάννου από τη συλλογή του ΜΙΕΤ
Στο Μπενάκη της οδού Πειραιώς αναμένεται και η έκθεση «Αλέξης Ακριθάκης – Μια γραμμή κύμα» (από τις 12/2 έως τις 24/5) σε επιμέλεια Χλόης Ακριθάκη και Αλέξιου Παπαζαχαρία, η πρώτη μεγάλη αναδρομική παρουσίαση του καλλιτέχνη στην Ελλάδα μετά από 30 χρόνια. Θα καλύψει όλο το φάσμα της δημιουργικότητάς του, από τις ψυχεδελικές εικόνες της δεκαετίας του ’60 και την εμβληματική «βαλίτσα» του ’70 έως τις κατασκευές με λαμπάκια, τα εξπρεσιονιστικά τοπία, τα πορτρέτα και τα τελευταία έργα του, όπως αυτά με τους «τρελούς» του Δρομοκαΐτειου.
Αλέξης Ακριθάκης χωρίς τίτλο (1970)
Τέλος, στο annexM του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, σε επιμέλεια Αννας Καφέτση, θα παρουσιαστεί από τις 10 Ιανουαρίου το πολυμερές έργο «Συμφωνία 37 – Η προσωπογραφία ενός αλγόριθμου» του Γιώργου Δρίβα που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος φιλοξενίας εικαστικών καλλιτεχνών του annexM το 2025. Είναι μια οπτικοακουστική περιπατητική δράση/έκθεση που βασίζεται στη στενή συνεργασία του καλλιτέχνη με μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης.
Αποκορύφωμα της δράσης είναι η ζωντανή παρουσίαση μιας μουσικής συμφωνίας, που γράφτηκε από τον καλλιτέχνη υπό την πλήρη και συνεχή καθοδήγηση μοντέλων ΤΝ, σε διαφορετικούς χώρους του Μεγάρου Μουσικής το πρώτο δίμηνο του 2026.
