Το ζήτημα της ηγεμονίας στον χώρο της κεντροαριστεράς έβαλε η προ ημερών ομιλία του Αλέξη Τσίπρα που δημιούργησε πολλαπλές παρενέργειες στο ήδη εύθραυστο οικοσύστημα της Αριστεράς, προκαλώντας αναταράξεις σε διαφορετικά επίπεδα: πολιτικό, κομματικό και επικοινωνιακό.

Η κίνησή του να μιλήσει για «νέα μεταπολίτευση» και ανάγκη «νέας ηθικής» δημιούργησε, αμηχανία στα κόμματα που αυτοπροσδιορίζονται ως προοδευτικά, αντιδράσεις από στελέχη που βλέπουν την τοποθέτησή του ως επαναδιεκδίκηση πολιτικού χώρου, αλλά και φόβο επανάληψης εσωτερικών συγκρούσεων που κυριάρχησαν στη μετά την παραίτησή του εποχή, δηλ. μετά το 20213. Κυρίως όμως, η παρέμβαση επανέφερε στο δημόσιο διάλογο το ερώτημα: Τι ρόλο θέλει να παίξει ο Αλέξης Τσίπρας σήμερα;

Πολλές από τις αντιδράσεις που καταγράφονται στα κομματικά παρασκήνια δεν σχετίζονται τόσο με το περιεχόμενο, όσο με το χρονικό σημείο που έγινε αυτή. Στελέχη της ευρύτερης Αριστεράς είδαν την παρέμβαση ως «παρέμβαση υψηλών τόνων» τη στιγμή που οι εσωτερικές αναζητήσεις βρίσκονται σε κρίσιμο μεταίχμιο. Άλλοι εκτιμούν ότι ο πρώην Πρωθυπουργός επιχειρεί να επηρεάσει προγραμματικές συζητήσεις, εκλογικές προετοιμασίες και αναδιατάξεις που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Το αποτέλεσμα είναι ένα κύμα αμηχανίας, αλλά και αμυντικότητας από πρόσωπα που βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης και αντιλαμβάνονται ότι η παρέμβαση ανατρέπει τους σχεδιασμούς τους. Τα όσα έγιναν τα τελευταία εικοσιτετράωρα είναι ενδεικτικά, τόσο με την παραίτηση του διευθυντή της Αυγής, Σπύρου Σουρμελίδη όσο και με την γραμμή που έδωσε το επιτελείο του Αλ. Τσίπρα για το ταξίδι που ξεκίνησε, αλλά και με τις δηλώσεις του Σωκράτη Φάμελλου, του Αλέξη Χαρίτση και τις παρεμβάσεις πολλών άλλων, όπως του Γαβριήλ Σακελλαρίδη, του Γιάννη Ραγκούση, με διαφορετική οπτική βέβαια ο καθένας και άλλη στόχευση.

Οι διακριτές γραμμές

Την ίδια στιγμή, εξίσου σημαντικές είναι οι παρενέργειες που προκύπτουν σε πρόσωπα που υπηρέτησαν κοντά στον Αλ. Τσίπρα. Κάποιοι θεωρούν την παρέμβαση «καθυστερημένη», άλλοι τη χαρακτηρίζουν «δικαιωμένη», ενώ υπάρχει και μια κατηγορία που βλέπει σε αυτήν νήμα πολιτικής επιστροφής που δεν τοποθετείται ξεκάθαρα.

Αυτό οδηγεί ήδη σε διακριτές γραμμές: α) εκείνων που θέλουν τον Τσίπρα «καθοδηγητή», β) εκείνων που τον θέλουν «εγγυητή αλλά όχι πρωταγωνιστή» γ) και όσων επιθυμούν «οριστική αποδέσμευση από το παρελθόν».

Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όμως, είναι ότι ο πρώην πρωθυπουργός παραμένει μια βαριά πολιτική σκιά — κι αυτή η σκιά δημιουργεί εντάσεις κάθε φορά που μιλά. Παράλληλα, η παρέμβαση Τσίπρα έφερε και μια άλλη παρενέργεια, την λεγόμενη επικοινωνιακή υπερφόρτωση. Αντί το μήνυμα να σταθεί μόνο του συμπαρέσυρε αντεγκλήσεις, προκάλεσε δημόσιες τοποθετήσεις που δεν εστίασαν στο περιεχόμενο αλλά στο «τι σημαίνει πολιτικά», ενεργοποίησε «στρατόπεδα» στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, που μετέτρεψαν το περιεχόμενο της ομιλίας σε αφορμή αντιπαράθεσης.

Έτσι, ενώ ο Αλ. Τσίπρας ήθελε να παρουσιάσει μια πολιτική πρόταση, βρέθηκε ξανά στο κέντρο μιας συζήτησης για προθέσεις, ισορροπίες και ηγεσίες και βεβαίως επαναφορά στο χθες και σε πολλά που έγιναν και δεν έγιναν.

Οι πιο ουσιαστικές παρενέργειες δεν είναι οι άμεσες. Είναι αυτές που θα φανούν τις επόμενες εβδομάδες καθώς θα απαντηθούν ερωτήματα όπως ποιοι θα επιχειρήσουν να ταυτιστούν με την «Ιθάκη», ποιοι θα επιχειρήσουν να αποστασιοποιηθούν, ποιοι θα χρησιμοποιήσουν την παρέμβαση ως αφορμή για αυτοτελή πολιτική πορεία, και ποιοι θα τη μετατρέψουν σε «σημαία» ή «αντι-σημαία» σε εσωκομματικές συζητήσεις.

Σε κάθε περίπτωση, ο Τσίπρας κατάφερε ένα πράγμα, να επαναφέρει το όνομά του στο κέντρο της πολιτικής ανάλυσης, αλλά και στο κέντρο της πολιτικής νευρικότητας. Άνοιξε όμως και πληγές πάλι, με συγκρούσεις προσώπων και αναμόχλευση συζητήσεων για θέσεις, αλλά και ποιος θα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και ποιος θα παραμείνει «πίσω». Και οι επόμενες εβδομάδες θα είναι καθοριστικές για πολλά.