Πριν από λίγα μόνο χρόνια, 2018, ο νέος τότε πρωθυπουργός της χώρας Αμπι Αχμέτ βραβεύτηκε με το Νομπέλ Ειρήνης. Σήμερα κατηγορείται ως υπεύθυνος ακροτήτων σε βάρος των κατοίκων της ομόσπονδης περιοχής Τιγκράι. Ο λιμός απειλεί εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους και οι πρόσφυγες κατακλύζουν τις όμορες χώρες, όπως το Σουδάν. Τι συνέβη και δυο πρώην συγκυβερνήτες έφτασαν σε αυτό σημείο;

Για 27 χρόνια οι εκπρόσωποι των Τιγκράι κυβέρνησαν τη χώρα παρά το γεγονός ότι αποτελούν μόλις το 6% του πληθυσμού των 110 εκατομμυρίων κατοίκων. Οι δύο μεγαλύτερες από τις δεκάδες φυλές, οι Ομόρα και οι Αχμάρ, υπέστησαν διωγμούς, με αποτέλεσμα να υπάρξει κατάσταση εξέγερσης. Ταυτόχρονα ο πόλεμος με την Ερυθραία συνεχιζόταν. Τότε και προκειμένου να ηρεμήσουν τα πολλά ανοιχτά μέτωπα, κάλεσαν τον αξιωματικό των μυστικών υπηρεσιών Αμπι να ηγηθεί της κυβέρνησης. Οι εξαγγελίες του για στροφή στην οικονομία της αγοράς – «εγώ είμαι καπιταλιστής» -, την ελευθερία του Τύπου, την απελευθέρωση των κρατουμένων, τη σαφή στροφή προς τη Δύση, και την άμεση κατάπαυση του πυρός με την Ερυθραία, άλλαξαν την κατάσταση. Η μεν Δύση ικανοποιήθηκε ενώ η Νορβηγική Βουλή τού απένειμε το Νομπέλ Ειρήνης. Φυσικά και οι άλλες δυτικές χώρες απέκτησαν έναν σύμμαχο μετά την περίοδο Μεγκίστου που υπήρξε όργανο των Σοβιετικών. Με την έλευση του Γκορμπατσόφ η οικονομική στήριξη από την πτωχευμένη ΕΣΣΔ προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη αντίδραση στο καθεστώς Τιγκράι. Ο Αμπι απομάκρυνε από την κυβέρνησή τους Τιγκρέι, κέρδισε τις εκλογές και διόρισε δικούς του στα υπουργεία.

Ο μπλε Νείλος. Πριν από πολλά χρόνια με χρηματοδότηση της Παγκόσμιας Τράπεζας είχε αρχίσει η κατασκευή ενός ταμιευτήρα και ενός υδροηλεκτρικού σταθμού με στόχο την αξιοποίηση των υδάτων που διέσχιζαν τη χώρα εν αφθονία, μια και προήρχοντο από τα υψίπεδα της Αιθιοπίας και εδώ και αιώνες τροφοδοτούσαν την ίδια τη ζωή στην Αίγυπτο. Ηταν και είναι ο μοναδικός υδάτινος πόρος της άλλης μεγάλης χώρας, σε ποσοστό 98% για να παράγει και να ζει. Η Παγκόσμια Τράπεζα είχε υπόψη της το πρόβλημα και είχε ζητήσει να γίνουν διαπραγματεύσεις μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας και Σουδάν, όπου συγκλίνουν ο μπλε και ο λευκός Νείλος, ο οποίος όμως έχει πολύ λιγότερη υδατική ισχύ.

Φυσικά οι διαπραγματεύσεις δεν έγιναν. Με την ανάληψη της εξουσίας ο Αμπι άρχισε να γεμίζει τις δεξαμενές με στόχο να λειτουργήσει το ταχύτερο δυνατόν η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Στις αιτιάσεις και απειλές της Αιγύπτου για πόλεμο, ο ίδιος απαντούσε ότι ο μισός και πλέον πληθυσμός, το 65%, στερείται ηλεκτρικής ενέργειες και ότι όλα τα νοικοκυριά έχουν ανάγκη τον ηλεκτρισμό για την επιβίωσή τους. Ηταν η εποχή που το άστρο του νομπελίστα προέδρου έλαμψε στη χώρα του.

Είχα την ευκαιρία να κουβεντιάσω με αιθίοπες μετανάστες στην Ελλάδα. Ηταν ενθουσιασμένοι και ανακουφισμένοι από τη διακυβέρνηση του ηγέτη τους, όπως και εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.

Μην ξεχνάμε ότι η Αιθιοπία δεν υπήρξε αποικία άλλου κράτους και ο μοναδικός δικτάτορας, ο Μουσολίνι, που προσπάθησε να καταλάβει τη χώρα ηττήθηκε κατά κράτος.

Η αρχαιότερη χώρα της Γης και η μόνη αφρικανική που έχει πλειοψηφία ως θρήσκευμα την Ορθοδοξία – Μονοφυσίτες – έχει έντονη ελληνική παρουσία και μάλιστα είχαν ανοίξει σχολεία με έλληνες καθηγητές.

Τι συνέβη και όλος αυτός ο μετασχηματισμός τα τελευταία δυο χρόνια μοιάζει να καταρρέει; Και πώς φτάσαμε στην τραγωδία – κάποιοι μιλούν για γενοκτονία;

Η πρώτη προειδοποιητική βολή προήλθε από τους Τιγκρέι. Και ο λόγος ήταν η αναβολή των εκλογών που είχαν εξαγγελθεί με αφορμή την επιδημία. Πολλοί πίστεψαν ότι η αναβολή ήταν πρόσχημα για την κατάργηση του ομοσπονδιακού συστήματος το οποίο προβλέπει σημαντικές εξουσίες για την τοπική Βουλή. Στη συνέχεια οι εκλογές διεξήχθησαν και τις κέρδισε ο Αμπι, αλλά αμφισβητήθηκαν στο μέτρο που πολλοί από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης είχαν φυλακιστεί. Υστερα διέκοψε την οικονομική συμμετοχή της κεντρικής κυβέρνησης στην Τιγκρέι ενώ η Ερυθραία εισέβαλε σε περιοχή τους. Πολλοί πιστεύουν ότι η αιματηρή επίθεση υποκινήθηκε από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό. Με πρόσχημα τη δυναμική αντίσταση του «Μετώπου για την απελευθέρωση της Τιγκρέι» ο στρατός εισέβαλε στην περιοχή και όλοι μιλάνε για καταστροφή και ανθρωπιστική κρίση.

Δυο πρόσφατα γεγονότα προκαλούν ανησυχία για γενίκευση της σύγκρουσης σε όλη την περιοχή. Η Αίγυπτος επανήλθε με απειλές για πόλεμο με αφορμή πάντα το φράγμα της «Αναγέννησης», αλλά και την εμπλοκή της Τουρκίας στη διένεξη. Το δεύτερο σημάδι είναι η επίσπευση της μετεγκατάσταση των Εβραίων της Αιθιοπίας στο Ισραήλ. Η Συμφωνία μεταξύ των δύο κρατών υπήρχε από το παρελθόν, αλλά η σημερινή κυβέρνηση την αμφισβητεί θεωρώντας ότι μαζί με τους Εβραίους φυγαδεύτηκαν και πολλοί εχθροί του καθεστώτος.

Ισραήλ, Αίγυπτος, Σουδάν, Τουρκία, Ερυθραία, ακόμη και τζιχαντιστές μετατρέπουν τη χώρα και την περιοχή εύφλεκτη και έτοιμη να εκραγεί.

Το περιοδικό «Der Spiegel» σε εκτεταμένη έρευνα αναφέρει ότι σύμφωνα με έγκυρες πηγές του η αιτία της δραματικής εξέλιξης είναι η προσωπικότητα του Αμπι, ο οποίος – ως άλλος Ιανός – έχει δύο πρόσωπα. Και ότι στην πραγματικότητα είναι ένας βαθιά θρησκόληπτος εθνικιστής. Που πιστεύει ότι είναι ευλογημένος από τον Θεό να φέρει τη χώρα του στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων.

Φυσικά δεν έχουμε τη δυνατότητα να ελέγξουμε πολλές από τις πληροφορίες, αλλά μπορούμε να υποθέσουμε ότι ένα νέο Αφγανιστάν είναι σε εξέλιξη.

Ρώτησα τους φίλους μου στην Αθήνα που ήταν όπως έγραψα φανατικά υπέρ του Αμπι. Η απάντηση ήταν ότι τώρα δεν θέλουν ούτε να τον ακούσουν.

Ας ελπίσουμε ότι θα βρεθεί κάποια λύση για τη φίλη χώρα. Ισως η ΕΕ και η Ελλάδα ιδιαίτερα θα μπορούσαν να προσφέρουν πέραν της ανθρωπιστικής βοήθειας και την πολιτική τους παρέμβαση για να σβήσουν τη φωτιά.

*Ο κ. Αντώνης Τριφύλλης είναι μέλος της διαΝΕΟσις και του ΕΛΙΑΜΕΠ.