Ως επιχείρηση «ανοιχτό καλοκαίρι» περιγράφεται από κυβερνητικά στελέχη η νέα φάση διαχείρισης της πανδημίας, με την παραδοχή ότι το επόμενο δίμηνο θα είναι κρίσιμο για τις εξελίξεις στο επιδημιολογικό, οικονομικό και πολιτικό πεδίο. Υπό αυτό το πρίσμα, η επιβολή του νέου γενικού απαγορευτικού στην Αττική και σε άλλες περιφερειακές ενότητες αντιμετωπίζεται με πολύ διαφορετικό τρόπο και ως μείζων υγειονομική και πολιτική πρόκληση.
Η κόπωση των πολιτών και οι αντοχές της οικονομίας
Αναγνωρίζεται από τακτικούς συνομιλητές του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι η κόπωση των πολιτών είναι μια αστάθμητη παράμετρος σε αυτή τη νέα περίοδο, αλλά και ότι οι αντοχές της οικονομίας είναι εξαιρετικά περιορισμένες. «Είναι πραγματικός στόχος το άνοιγμα τμημάτων της αγοράς και των σχολείων την 1η Μαρτίου» αναφέρει ένας εξ αυτών, γνωρίζοντας όμως ότι τίποτε δεν μπορεί να προεξοφληθεί προτού υπάρξουν αξιόπιστα δείγματα για την αποτελεσματικότητα των μέτρων.
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός θέλησε με την πρόσφατη συνέντευξή του να θέσει έναν πρώτο χρονικό ορίζοντα για ουσιαστική χαλάρωση στις αρχές Μαΐου και το Πάσχα. Συνεργάτες του ωστόσο αναφέρουν ότι έως τότε το πιθανότερο είναι να ανοίγουν και να κλείνουν δραστηριότητες ανά 15-20 ημέρες και πάντοτε αναλόγως της διασποράς και της πίεσης στο σύστημα Υγείας.
Καθοριστική παράμετρος τις επόμενες εβδομάδες θα είναι η πορεία των εμβολιασμών, με στόχο έως το τέλος Μαρτίου να έχει ξεπεραστεί το όριο των 1.700.000, ώστε να έχουν καλυφθεί κατά μείζονα λόγο οι ηλικιακές ομάδες άνω των 75 ετών και μεγάλο τμήμα των άνω των 60 και των ευπαθών ομάδων με υποκείμενα νοσήματα. Σύμφωνα δε με πληροφορίες, από τον Μάιο κι έπειτα οι εμβολιασμοί θα προχωρήσουν όχι μόνο με υγειονομικά κριτήρια, αλλά και με γνώμονα τις επαγγελματικές δραστηριότητες (π.χ. εργαζόμενοι στην εστίαση, στον τουρισμό, στην εφοδιαστική αλυσίδα, στις παραδόσεις κατ’ οίκον κ.λπ.). Με βάση αυτόν τον σχεδιασμό, εκτιμάται ότι την άνοιξη θα έχει υποχωρήσει σημαντικά η πίεση στο σύστημα Υγείας.
Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, με κάποια συγκρατημένη αισιοδοξία αντιμετωπίζεται το στοίχημα του τουρισμού. Κυβερνητικές πηγές και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός αναγνωρίζουν ότι ο κλάδος θα δοκιμαστεί και εφέτος, όμως εκφράζουν και την ελπίδα ότι η κατάσταση θα είναι βελτιωμένη σε σχέση με το 2020. Καθοριστική σημασία ως προς αυτό αναμένεται να έχουν οι διμερείς συμφωνίες για τα πιστοποιητικά εμβολιασμού με χώρες εκτός ΕΕ (Ισραήλ, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ) ή ακόμη και με κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης όπως η Δανία και η Σουηδία, αλλά και η μαζική χρήση rapid tests, τα οποία πέρυσι δεν ήταν διαθέσιμα σε μεγάλες ποσότητες. Εφόσον οι στόχοι στο υγειονομικό πεδίο επαληθευτούν εντός του προσεχούς διμήνου, αναμένεται ότι θα αρχίσει να διαμορφώνεται και μια διαφορετική προοπτική στο πεδίο της οικονομίας.
Αντιπαράθεση εφ’ όλης της ύλης
Με το βλέμμα στραμμένο στα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης, η κυβέρνηση προετοιμάζεται για την υποβολή του τελικού σχεδίου αξιοποίησης των 32 δισεκατομμυρίων ευρώ στα ευρωπαϊκά όργανα έως τις 30 Απριλίου. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, θα έχει προηγηθεί η δημόσια διαβούλευση γι’ αυτό, ενώ θα γίνει και συζήτηση στη Βουλή με προφανή στόχο να τεθεί και η αντιπολίτευση προ των ευθυνών της.
Με βάση αυτόν τον σχεδιασμό και τις ήδη υπάρχουσες ενδείξεις, η τρέχουσα φάση διαχείρισης της πανδημίας αναμένεται πως θα συμπέσει και με μια περίοδο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης εφ’ όλης της ύλης. Τα πρώτα δείγματα καταγράφηκαν στην πρόσφατη συζήτηση του νομοσχεδίου για τις αλλαγές στα ΑΕΙ, όπου η σύγκρουση του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Αλέξη Τσίπρα δεν περιορίστηκε στο συγκεκριμένο θέμα και εξελίχθηκε σε ιδεολογική αντιπαράθεση εφ’ όλης της ύλης. Περιέλαβε και έντονες προσωπικές αντεγκλήσεις, αφενός για το ταξίδι του Πρωθυπουργού στην Ικαρία, την ποδηλατική του εκδρομή στην Πάρνηθα ή το… τένις, αφετέρου για την ενθάρρυνση διαδηλώσεων από τον κ. Τσίπρα εν μέσω πανδημίας ή τις ατυχείς ερμηνείες του Οδυσσέα Ελύτη από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ.
Στις Βρυξέλλες αναζητούν ευθύνες για το φιάσκο των εμβολίων
Την αυτοκριτική της απέναντι στις κριτικές για τα προβλήματα στην προμήθεια των εμβολίων στην ΕΕ έκανε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρώτη φορά αυτή την εβδομάδα, την ώρα που δεν έχει εμβολιαστεί ούτε το 4% των Ευρωπαίων. Η πρόεδρος της Επιτροπής απέδωσε τις καθυστερήσεις στην «υπεραισιοδοξία» και στην «υπερεμπιστοσύνη» προς τις φαρμακευτικές ότι θα τιμήσουν τα συμβόλαια. Αλλά οι επικριτές της θεωρούν ότι τα ίδια τα ευρωπαϊκά συμβόλαια άφησαν παραθυράκια στις εταιρείες αντίθετα προς τα συμβόλαια μεμονωμένων τρίτων χωρών, ενώ προστέθηκαν η γραφειοκρατία και η σχολαστικότητα στην έγκριση των εμβολίων.
Η ευρωπαϊκή στρατηγική έδωσε προτεραιότητα στην επίτευξη καλύτερης τιμής αγοράς έναντι της ταχύτητας, το οποίο σημαίνει μακρύτερες διαπραγματεύσεις, ενώ είχε επιπλέον καθυστερήσεις σε κάθε βήμα προκειμένου να συμφωνήσουν οι «27». Αντίθετα, οι ΗΠΑ και η Βρετανία πλήρωσαν ακριβότερα κάθε δόση του εμβολίου αλλά εξασφάλισαν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες νωρίτερα από τις Βρυξέλλες. Το Ισραήλ συνέδεσε την έγκαιρη παράδοση των εμβολίων με την πρόσβαση στα ιατρικά στοιχεία από τον εμβολιασμό του πληθυσμού του, αντάλλαγμα ελκυστικό για τις φαρμακευτικές.
Κριτική για αδιαφάνεια
Μια από τις κριτικές που επιμένουν αφορά στην αδιαφάνεια που διέπει τις διαπραγματεύσεις και τα συμβόλαια. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι δεν έδωσε στη δημοσιότητα τα ονόματα των ευρωπαίων διαπραγματευτών με τις φαρμακευτικές για να μη «βομβαρδιστούν» από τα λόμπι. Υστερα από πιέσεις και μόνο αφού έγινε εμφανές ότι οι δόσεις των εμβολίων που έφθασαν στην ΕΕ ήταν πολύ λιγότερες από το αναμενόμενο, η Επιτροπή δημοσιοποίησε τα συμβόλαια με την Pfizer και την AstraZeneca, έχοντας αφαιρέσει ορισμένα επίμαχα σημεία.
Εντείνοντας τη σύγχυση, ο τσέχος πρωθυπουργός Αντρέι Μπάμπις φέρεται να αποκάλυψε την Πέμπτη ότι η AstraZeneca πλησίασε, μέσω μεσάζοντα από το Ντουμπάι, τον ίδιο και άλλα τρία κράτη-μέλη για να τους προσφέρει δόσεις του εμβολίου της, την ώρα που ανακοίνωνε στις Βρυξέλλες ότι θα καθυστερούσε τις παραδόσεις που όφειλε στην ΕΕ βάσει του συμβολαίου της. Αλλά η τιμή ήταν εξωφρενική, σύμφωνα με τον Μπάμπις.
Αλλη κριτική αφορά τον ευρωπαϊκό εθνικισμό. «Τα εμβόλια που είχαν προχωρήσει περισσότερο στις κλινικές δοκιμές εξασφάλισαν τελευταία συμβόλαιο προαγοράς» επειδή δεν ήταν ευρωπαϊκά, έγραψε ο «Monde» φέρνοντας το παράδειγμα της αμερικανικής Moderna που ξεκίνησε πρώτη τις κλινικές δοκιμές τον Μάρτιο αλλά υπέγραψε συμβόλαιο με τις Βρυξέλλες στις 24 Νοεμβρίου.
Από την άλλη πλευρά, είναι ευρέως παραδεκτό στους «27» ότι η ΕΕ κέρδισε σε ενότητα, αντίθετα με την αρχή της πανδημίας, όταν ορισμένα κράτη-μέλη «έριξαν» τους εταίρους τους προσπαθώντας να εξασφαλίσουν μάσκες για τον πληθυσμό τους. Αυτή τη φορά κανένας από τους «27» δεν επέλεξε τη μοναχική οδό, ίσως γιατί το πολιτικό πλήγμα στην ΕΕ θα ήταν ανεπανόρθωτο αν τα ισχυρά κράτη-μέλη εμβολιάζονταν εις βάρος των πιο αδύναμων.
