Το 1992, χρονιά κατά την οποία διοργανώθηκε η σπουδαία Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξηστο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας και κατά την οποία υιοθετήθηκαν σημαντικές διεθνείς συνθήκες, όπως η Συνθήκη – Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή και η Σύμβαση για την Προστασία της Βιοποικιλότητα, αλλά και διάσημων πλέον πολιτικών κειμένων, όπως η Ατζέντα 21, ορίστηκε και η 22η Μαρτίου να εορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Νερού, ώστε να αποτελεί μια συνεχή υπενθύμιση στην ανθρωπότητα για τις συνεχείς προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο σπουδαιότερος παράγοντας για τη ζωή μας, αλλά και ένα σημαντικό εργαλείο ανάπτυξη, οι υδατικοί πόροι.
Κάθε χρονιά ως σήμερα μια διαφορετική θεματική σε σχέση με το νερό αναδεικνύεται. Φέτος η Ημέρα είναι αφιερωμένη στις λύσεις που προσφέρει η ίδια η φύση για την διαχείριση των υδάτων, δηλαδή στην καλή λειτουργία των λιμνών, των υγροβιοτόπων και των φυσικώνπλημμυρικών ζωνών. Όπως πολλές άλλες εορταστικές ημέρες, δεν πρόκειται για ημέραχαράς και ευφροσύνης ψυχής, αλλά για ημέρα μνήμης, ημέρα που στοχεύει να μας ευαισθητοποιήσει για ένα υπαρκτό και ενίοτε οξύ πρόβλημα, το οποίο ειδάλλως τείνουμε να το ξεχάσουμε μέσα στην καθημερινότητά μας. Το αυτό συμβαίνει και με τουςυγροβιοτόπους.
Ως λίμνες εννοούνται τόσο οι φυσικές όσο και οι τεχνικές. Οι υγροβιότοποι ή υγρότοποι, είναι τόποι που καλύπτονται μόνιμα ή εποχικά από ρηχά νερά ή που δεν καλύπτονται πλήρως από νερά, αλλά που έχουν ένα υγρό υπόστρωμα για μεγάλο διάστημα του έτους και φιλοξενούν πλούσια και ιδιαίτερη βιοποικιλότητα. Η Σύμβαση Ramsar εξειδικεύει τους υγροτόπους που χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας διεθνώς, αλλά πλήθος μικρότερων υγροτόπωνείναι διασπαρμένοι στο έδαφος όλων των χωρών και αποτελούν την κατοικία, ίσως και τα μόνα καταφύγια ζωής για χιλιάδες είδη. Προστατευόμενοι ή μη οι υγροβιότοποι βρίσκονται σήμερα υπό εγκατάλειψη και υπό εξαφάνιση. Το ίδιο και τα είδη που φιλοξενούν. Ομοίως ενδιαφέρον έχουν και οι πλημμυρικές ζώνες οι οποίες αποτελούν τις φυσικές αντιστάσεις προς τον επικίνδυνο πλημμυρισμό, των γύρω βιοτόπων. Όλα δε τα σημεία, αποτελούν φυσικούς ταμιευτήρες γλυκού νερού.
Τα δύο τρίτα των υγροβιοτόπωνπαγκοσμίως, σύμφωνα με επίσημες μετρήσεις του ΟΗΕ, έχουν ήδη καταστραφεί. Χιλιάδες είδη χλωρίδας και πανίδας έχουν απωλέσει την φυσική τους κατοικία. Η απώλεια των λιμνών και υγροβιοτόπων και των πλημμυρικών ζωνών έχει οδηγήσει στη διασάλευση του μικροκλίματος των επί μέρους περιοχών, στην διατάραξη της βιολογικής αλυσίδας, στην έλλειψη αποθεμάτων νερού, στην έλλειψη επαρκούς τροφής και ανάπτυξης ακόμα και για τον ίδιο τον άνθρωπο, στην ανεπαρκή διαχείριση των πλημμυρικών φαινομένων. Και όλα αυτά, από την κακή, ανθρωπογενή, διαχείριση των οικοσυστημάτων μας. Ας μην πάμε με τον νου μας μακριά, σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Για να δούμε αν ισχύουν αυτοί οι αριθμοί, ας μείνουμε στην Ελλάδα, και ελάτε να σας φιλοξενήσω στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, πανέμορφο τόπο, επιλογή θεών, ημίθεων, Ολυμπιονικών και ανθρώπων, την Ηλεία. Από τις τρεις λίμνες που διέθετε, σε ένα πανέμορφο σύμπλεγμα, του Καϊάφα, της Αγουλινίτσας και της Μουριάς, σήμερα οι δύο λίμνες έχουν αποξηρανθεί, και εξακολουθεί να υπάρχει μόνο η λίμνη του Καϊάφα, η οποία είναι σε τμήματά της ρυπασμένη. Έχουμε τρεις ποταμούς, τον Αλφειό, τον Πηνειό και την Νέδα, των οποίων η διαχείριση της απορροής τους είναι τόσο φτωχή που παρουσιάζονται συχνά πλημμυρικά φαινόμενα.
Ομοίως πλημμυρίζουν και σε πολλά άλλα σημεία τους, όπως και στα φράγματά τους, αρδευτικά και υδροηλεκτρικά. Ο υγροβιότοπος του Κοτυχίου παρουσιάζει διάβρωση του λώρου του και δεν τυγχάνει επαρκούς επιστημονικής διαχείρισης.Η τεχνητή λίμνη του Πηνειού έχει αφεθεί στη μοίρα της.Οι πηγές νόστιμου πόσιμου νερού αξιοποιούνται κατά το ήμισυ, καθώς μεγάλες ποσότητες νερού χάνονται λόγω είτε ελλιπών ή ελλαττωματικών δικτύων ύδρευσης, είτε λόγω μεγάλων απωλειών των αρδευτικών δικτύων. Τα ιαματικά νερά σε όλη την Ηλεία έχουν απαξιωθεί, ενώ τα πόσιμα ιαματικά νερά δεν έχουν αξιοποιηθεί ποτέ εμπορικά για να δώσουν ένα πρόσθετο εισόδημα στους κατοίκους της περιοχής και αφημμέναστάσιμα, αφορμίζουν. Δεκάδες περιοχές της Ηλείας δεν έχουν ακόμα και σήμερα πόσιμο νερό, ή νερό κατάλληλο για την υγιεινή και τις οικοκυρικές εργασίες!!
Σύμφωνα με το μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας για το Νερό για το 2018, η φύση έχει τη δική της μηχανική υποδομή (“greeninfrastructure”).Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να αποκαταστήσουμε τα οικοσυστήματα. Ας απορρυπάνουμε τις λίμνες, τους υγροβιότοπους και ας άρουμε, όσο είναι δυνατόν τις λανθασμένες μας παρεμβάσεις, για να λειτουργήσουν πάλι ως αντιπλημμυρικά τα έργα που η ίδια η φύση έφτιαξε γύρω από τις λίμνες, τη θάλασσα και τους ποταμούς. Αν επαναπλημμυρίσουμε τις λίμνες μας, για να αποκαταστήσουμε την βιοποικιλότητα και την τοπική θερμοκρασία. Ας σεβαστούμε την δύναμη των ποταμών και ας άρουμε ή ας μειώσουμε τη λειτουργία των δυσλειτουργούντων φραγμάτων. Εν έτη 2018 μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε πλέον τεχνολογίες απορρύπανσης του νερού, να εξασφαλίσουμε πόσιμο νερό για όλους, να διαχειριστούμε σωστά και με φειδώ τα αρδευτικά ύδατα και να απολαύσουμε με τη δέουσα προσοχή την ωφέλεια των ιαματικών υδάτων.
Εν έτη 2018, ας πάρουμε επιτέλους μια σοφή απόφαση «να συνεργαστούμε με τη φύση!».
Η Δρ Διονυσία-Θεοδώρα Αυγερινοπούλου είναι αντιπρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Παγκοσμίου Οργανισμού Σύμπραξης για το Νερό, τ. Βουλευτής Ν. Ηλείας, πρόεδρος της Μόνιμης Ειδικής Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής
