Στα τέλη Ιουνίου το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) έβαλε φρένο στις δωρεάν πλαστικές σακούλες από το 2018 με τον νόμο για την ανακύκλωση, ενώ προ ημερών δημοσιεύθηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση με τα μέτρα και τους κανόνες για τον περιορισμό της χρήσης της. Αν και οι ειδικοί αναγνωρίζουν ότι, έστω και καθυστερημένα, έγινε ένα σημαντικό βήμα (εναρμόνιση με την Οδηγία 2015/720), εκτιμούν ότι υπάρχουν σημεία στις νέες διατάξεις που δεν συνεισφέρουν στον στόχο της μείωσης χρήσης της πλαστικής σακούλας στην Ελλάδα.
Το έργο LIFE DEBAG (συμμετέχουν ως εταίροι το Πανεπιστήμιο Πατρών, το Πάντειο Πανεπιστήμιο, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, , το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, και η Terra Nova) εκτιμά ότι η ΚΥΑ εμπεριέχει ουσιαστικά «εργαλεία» για τη μείωση της χρήσης της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς, με κύριο μέτρο τη θεσμοθέτηση ανταποδοτικού περιβαλλοντικού τέλους, το οποίο θα αξιοποιείται σε δράσεις με στόχο την αλλαγή της περιβαλλοντικής κουλτούρας και της συμπεριφοράς του καταναλωτή.
Όμως με δεδομένο ότι η σημερινή κατανάλωση πλαστικής σακούλας στην Ελλάδα είναι πολύ μεγαλύτερη από το μέσο όρο της ΕΕ, οι πέντε φορείς θεωρούν ότι το ύψος του ανταποδοτικού περιβαλλοντικού τέλους που προβλέπει η ΚΥΑ θα έπρεπε να ήταν υψηλότερο από τα 7 λεπτά ανά τεμάχιο (συγκεκριμένα 10 λεπτά) από 1/1/2019 ή εναλλακτικά θα έπρεπε να οριστεί στα 5 λεπτά από 1/1/2018.
Επίσης, εκτιμούν ότι υπήρχε ικανό χρονικό περιθώριο για εφαρμογή του ανταποδοτικού περιβαλλοντικού τέλους των 7 λεπτών ανά τεμάχιο (ή των 10 λεπτών που πρότεινε το LIFE DEBAG) από 1/1/2018 και όχι το πολύ χαμηλό των 3 λεπτών.
Άλλα σημεία της ΚΥΑ τα οποία, όπως επισημαίνουν οι εταίροι του έργου ‘LIFE DEBAG», δεν συνεισφέρουν στον στόχο της μείωσης χρήσης της πλαστικής σακούλας είναι τα εξής:
– Η εξαίρεση από το ανταποδοτικό περιβαλλοντικό τέλος των περιπτέρων και του υπαίθριου εμπορίου, γεγονός, που μπορεί να αποτελέσει τον «Δούρειο Ίππο» για τη μη επίτευξη των ποσοτικών στόχων της ΚΥΑ και της Οδηγίας για κατά κεφαλήν κατανάλωση πλαστικής σακούλας 90 και 40 τεμάχια για το 2019 και το 2025, αντίστοιχα.
– Οι βιοαποδομήσιμες/ λιπασματοποιήσιμες σακούλες δεν θα έπρεπε να εξαιρεθούν του ανταποδοτικού περιβαλλοντικού τέλους και θα μπορούσαν να υπόκεινται σε χαμηλότερο τέλος ή εναλλακτικά να χρεώνονται με το κόστος παραγωγής τους. Πρέπει να επισημανθεί ότι και οι βιοαποδομήσιμες σακούλες έως ότου επιτευχθεί η πλήρης βιοαποδόμηση τους μπορούν να προκαλέσουν στα υδάτινα οικοσυστήματα παρόμοιες επιπτώσεις με αυτές των κλασσικών πλαστικών σακουλών.
Στην παρούσα φάση και προς την πορεία εφαρμογής της ΚΥΑ, το LIFE DEBAG προτείνει τα εξής:
– Να προχωρήσουν και να ολοκληρωθούν έως την 1η/1/2018 όλες οι προεργασίες για την πλήρη εφαρμογή της ΚΥΑ (π.χ. οι αλλαγές στο TAXIS και στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών –ΕΜΠΑ). Επίσης, άμεσα θα πρέπει να στελεχωθεί κατάλληλα ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) ώστε να μπορεί να διαχειριστεί με επάρκεια και αποτελεσματικότητα το ανταποδοτικό περιβαλλοντικό τέλος.
– Να διασφαλισθεί από τον ΕΟΑΝ ότι το ανταποδοτικό περιβαλλοντικό τέλος θα διατίθεται με διαφάνεια και αξιοκρατία και θα καλύπτει πλήρως τις ανάγκες της κοινωνίας με σχετικές δράσεις για να μπορεί να μειωθεί δραστικά η χρήση της πλαστικής σακούλας.
– Από την παρακολούθηση μέσα στο 2018 της επίτευξης της σταδιακής μείωσης της χρήσης της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς, εάν εκτιμηθεί ότι δεν επιτυγχάνονται οι ποσοτικοί στόχοι της Οδηγίας ΕΕ/720/2015 για το 2019, τότε ο ΕΟΑΝ και το ΥΠΕΝ να αναθεωρήσουν το ύψος του τέλους και να επεκτείνουν την εφαρμογή του και στα περίπτερα και το υπαίθριο εμπόριο.
Επίσης, μεταξύ άλλων, οι πέντε φορείς επισημαίνουν ότι πρέπει να προχωρήσει άμεσα η πολιτική του ΥΠΕΝ για τη διαλογή στην πηγή των οργανικών αποβλήτων στο σύνολο της χώρας, με σταδιακή υποχρεωτική χρήση λιπασματοποιήσιμων σακουλών, ώστε αντισταθμίσει η βιομηχανία την όποια αρνητική επίδραση από τη μείωση της λεπτής σακούλας μεταφοράς.
