Οι τεταμένες σχέσεις του Ευ. Τσακαλώτου με τον Αλ. Τσίπρα, οι αιτίες τους και οι πολιτικές τους επιπτώσεις διαμορφώνουν το φόντο στο οποίο θα εξελιχθεί η συζήτηση για την αξιολόγηση τις επόμενες εβδομάδες. Με αυτούς τους όρους μία επισήμανση κορυφαίου στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ έχει ιδιαίτερη αξία: «Παράταση της διαπραγμάτευσης σημαίνει εκλογές. Τέτοια απόφαση αυτήν τη στιγμή δεν έχει ληφθεί». Υπό αυτό το πρίσμα ίσως θα πρέπει να εξεταστούν τα περισσότερα από αυτά που εκτυλίσσονται τις τελευταίες ημέρες.

Η κόντρα στη Βουλή και οι αιτίες
Το επεισόδιο μεταξύ Ν. Βούτση και Ευ. Τσακαλώτου την προηγούμενη Τετάρτη στη Βουλή δεν ήταν τυχαίο, ούτε και ασήμαντο. Αφορμή μπορεί να δόθηκε από ένα διαδικαστικό ζήτημα (όταν ζήτησε ο υπουργός Οικονομικών τον λόγο επί προσωπικού δεν του δόθηκε, επειδή στο βήμα είχε κληθεί ήδη ο Πρωθυπουργός), όμως η ένταση και οι συμβολισμοί δεν κρύβονταν. Ο κ. Τσακαλώτος παρακολουθούσε τη συζήτηση από τα ορεινά των βουλευτικών εδράνων και όχι από τα υπουργικά. Σαν να ήθελε να καταστήσει σαφές ότι εκείνη την ώρα είχε έναν άλλον ρόλο, περισσότερο κομματικό.
Ο εκνευρισμός του, δε, ήταν σε κάθε περίπτωση μια ένδειξη για την τεταμένη ατμόσφαιρα που κυριαρχεί στο εσωτερικό της κυβέρνησης. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με τον εκνευρισμό του κ. Βούτση με αποτέλεσμα να ξεσπάσει ένας καβγάς μεταξύ τους σε πανελλήνια τηλεοπτική μετάδοση.
Το ζήτημα πίσω από όλα αυτά δεν ήταν τόσο ότι ο κ. Τσακαλώτος είχε επιβεβαιώσει λίγες ώρες νωρίτερα ένα δημοσίευμα του Bloomberg, σύμφωνα με το οποίο τα δύο τρίτα της συμφωνίας με τους δανειστές βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Η πραγματική αιτία της έντασης που εκδηλώνεται στην κορυφή της κυβέρνησης έχει άλλα αίτια.

Το Μαξίμου έχει τον πρώτο λόγο
Το πρώτο είναι ότι η ουσία της διαπραγμάτευσης έχει πλέον περάσει στο Μέγαρο Μαξίμου, με τον υπουργό Οικονομικών να περιορίζεται σε έναν δεύτερο ρόλο. Σύμφωνα με πληροφορίες, η συγκεκριμένη εξέλιξη έχει ενοχλήσει τον κ. Τσακαλώτο ο οποίος, ούτως ή άλλως, σε ανύποπτο χρόνο έχει δηλώσει σε ένα από τα υπουργικά συμβούλια (όταν ακόμη γίνονταν συνεδριάσεις του οργάνου): «Ξέρω κι εγώ να κάνω τον αριστερό. Οχι όμως να τραβάω εγώ το κουπί και να το παίζουν άλλοι εδώ «αντιπολίτευση«».
Η στάση αυτή του υπουργού Οικονομικών συνδυάζεται με το μεγάλο παράδοξο: ο κ. Τσακαλώτος είναι από τη μια πλευρά το πρόσωπο που συνομιλεί με τους δανειστές, εμφανίζεται να κάνει μια διαπραγμάτευση, επιστρέφει στην Ελλάδα και φέρνει προς ψήφιση τα χειρότερα μνημονιακά μέτρα της τελευταίας επταετίας. Από την άλλη πλευρά, είναι κορυφαίο στέλεχος της ομάδας των 53+, οι οποίοι κατά καιρούς και αφότου οι εκπρόσωποί τους έχουν ψηφίσει διάφορα στη Βουλή εκδίδουν ανακοινώσεις σε αντιπολιτευτικούς τόνους, υπερασπίζονται την αριστεροσύνη του ΣΥΡΙΖΑ και εμφανίζονται να ασκούν πιέσεις στην κυβέρνηση.
Οπως φάνηκε και στο συνέδριο του Οκτωβρίου, η παραδοξότητα αυτή έχει έναν βασικό στόχο. Την ενίσχυση της εσωκομματικής επιρροής και τη δημιουργία ενός αντίβαρου στην ομάδα του Αλ. Τσίπρα. Αυτός είναι ο δεύτερος λόγος της έντασης μεταξύ Μεγάρου Μαξίμου και υπουργού Οικονομικών.
Η ομάδα που περιβάλλει τον Αλ. Τσίπρα, με πρώτον τον Ν. Βούτση, γνωρίζει πολύ καλά τους εσωκομματικούς συσχετισμούς και διαβλέπει ότι υπό τις παρούσες συνθήκες κατάρρευσης της κυβέρνησης πλησιάζει η ώρα που θα πρέπει να ετοιμαστούν οι γραμμές άμυνας απέναντι στην αμφισβήτηση της ηγεσίας, η οποία θα είναι μοιραία και αναπόδραστη συνέπεια μιας εκλογικής ήττας. Και όπως γνωρίζουν πολύ καλά, η αμφισβήτηση αυτή θα προέλθει κατ’ αρχάς από τους 53+. Αυτό είναι που κάνει την ομάδα Τσίπρα να σπεύδει σήμερα να «ψαλιδίσει» τον κ. Τσακαλώτο, ο οποίος είναι ο δυνάμει ισχυρότερος εσωκομματικός παράγων του ΣΥΡΙΖΑ και ένα πρόσωπο που την επόμενη ημέρα θα μπορούσε να αμφισβητήσει την ηγεσία και να ασκήσει κριτική. Αν προηγουμένως έχει κάνει τις κινήσεις του…

Ο Ευκλείδης βιάζεται, ο Τσίπρας καθυστερεί
Σε όλα αυτά, η τροπή που παίρνει η διαπραγμάτευση παίζει καθοριστικό ρόλο. Και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος βρίσκεται στις συμπληγάδες, ανάμεσα στη βραδυπορία του Μεγάρου Μαξίμου και στην πίεση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
Η πρόσφατη διαρροή του υπουργείου Οικονομικών για την πορεία ολοκλήρωσης της συμφωνίας είναι ενδεικτική των διαθέσεων του υπουργού, σύμφωνα με κάποιες πηγές. Κατ’ αυτές, ο κ. Τσακαλώτος είναι αυτός που δέχεται τις εντονότερες πιέσεις από τους δανειστές, έχει αναγκαστεί να στέλνει αλλεπάλληλες επιστολές συμμόρφωσης και αναζητεί κάποιες συμβιβαστικές φόρμουλες. Είναι διατεθειμένος να κάνει κάποιες υποχωρήσεις και προτάσσει τη σύντομη ολοκλήρωση της αξιολόγησης, επειδή έχει συναίσθηση του τι σημαίνει καθυστέρηση και παράταση της εκκρεμότητας. Δεν είναι όμως διατεθειμένος να πάρει επάνω του το βάρος της μείωσης του αφορολογήτου, το οποίο φαίνεται πως είναι για αυτόν το απόλυτο όριο υποχώρησης.
Την ίδια στιγμή, το κέντρο λήψης αποφάσεων του Μεγάρου Μαξίμου μιλάει πλέον για πολιτική διαπραγμάτευση, δεν φαίνεται να βιάζεται να κλείσει τις εκκρεμότητες τις αμέσως επόμενες ημέρες, όπως θα όφειλε, και προετοιμάζεται μάλλον για μια νέα φάση μακράς διαπραγμάτευσης.
Ποντάρει ο κ. Τσίπρας κατά τα όσα μεταδίδει το περιβάλλον του και στις εξελίξεις στην Ευρώπη, τις οποίες όμως μάλλον διαβάζει λάθος. Στο πρωθυπουργικό επιτελείο εκτιμούν ότι οι εκλογές στη Γαλλία, όπου φαίνεται να αποδυναμώνεται η υποψηφιότητα Φιγιόν, θα ευνοήσουν την ελληνική κυβέρνηση και ότι ακόμη και ο Μάρτιν Σουλτς έχει ελπίδες να κερδίσει την Ανγκελα Μέρκελ στις εκλογές του ερχόμενου Σεπτεμβρίου. Υπό αυτό το πρίσμα, ο κ. Τσίπρας φαίνεται ότι δεν απορρίπτει το σενάριο της περαιτέρω καθυστέρησης και πως έχει στο μυαλό του μια παραλλαγή του σεναρίου του 2015. Την κρίσιμη στιγμή και αφότου απαιτηθεί να γίνει ένας συμβιβασμός να έχει έτοιμο ένα εξιλαστήριο θύμα: τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, ο οποίος είναι και ο δυνάμει σημαντικότερος εσωκομματικός του «αντίπαλος». Η εύθραυστη αυτή ισορροπία και το αν ο κ. Τσακαλώτος θα είναι «ο νέος Βαρουφάκης» ή ένας πόλος αμφισβήτησης του Πρωθυπουργού (αν προηγούμενως έχει αποστασιοποιηθεί) είναι καθοριστικές παράμετροι του πολιτικού παιχνιδιού που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Ο ρόλος Βούτση και το σενάριο της κάλπης
Το σκηνικό αυτό, όπως αρχίζει να εμφανίζεται εν μέσω άλλης μιας δραματικής εκκρεμότητας που παρασύρει τη χώρα και την οικονομία στο τέλμα, φέρνει στην επιφάνεια ρόλους και επιδιώξεις προσώπων που πιθανολογείται ότι θα καθορίσουν τις εξελίξεις, αν όχι στην κυβέρνηση, τουλάχιστον στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο κεντρικός ρόλος σε αυτήν τη διαδικασία ως προς τη γενικότερη πολιτική διαχείριση ανήκει στον πρόεδρο της Βουλής Ν. Βούτση. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι, πέραν της σύγκρουσής του με τον κ. Τσακαλώτο στην αίθουσα της Ολομέλειας την προηγούμενη Τετάρτη, έχει εμφανιστεί τις τελευταίες ημέρες σε συνεντεύξεις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές όπου κάποια στιγμή δεν απέκλεισε και το ενδεχόμενο εκλογών, «εάν υπάρχουν απελπιστικά αδιέξοδα» όπως είπε.
Ο κ. Βούτσης είναι ο βασικός πρωταγωνιστής του σεναρίου της προκήρυξης εκλογών, αν και όταν κριθεί ότι υπάρχει τέτοια ανάγκη και είναι επίσης ένας από τους πρώτους που θα αποφασίσουν για τον χρόνο διεξαγωγής τους, εφόσον διαπιστωθούν τα «απελπιστικά αδιέξοδα» για τα οποία μιλάει.
Υπό την έννοια αυτή οι τελευταίες διαδοχικές εμφανίσεις του θεωρούνται αποκαλυπτικές για την πολιτική διαχείριση που θα επιδιώξει να κάνει ο κ. Τσίπρας τους επόμενους μήνες. Ταυτόχρονα, φάνηκε ότι δεν ήθελε να κρύψει την ένταση με το υπουργείο Οικονομικών καθώς οι ανοιχτές συγκρούσεις τέτοιου Τύπου σε καμία περίπτωση δεν γίνονται τυχαία.

Το μετέωροβήμα προς το ΠαΣοΚ…

Η δυσμενής θέση στην οποία έχει περιέλθει η κυβέρνηση είναι φανερή σε συζητήσεις με κορυφαίους εσωκομματικούς παράγοντες του ΣΥΡΙΖΑ. Με την αίσθηση ότι επίκειται μία ακόμη συνθηκολόγηση του Αλ. Τσίπρα με τους δανειστές, αλλά χωρίς να υπάρχει βεβαιότητα για τον χρόνο στον οποίο αυτό θα συμβεί, κάποια πρόσωπα βάζουν στο τραπέζι προτάσεις για τη διαχείριση της επόμενης φάσης διακυβέρνησης, ελπίζοντας ότι υπάρχουν περιθώρια ανατροπών.

Μία από τις κεντρικές προτάσεις, που πάντως δεν φαίνεται αυτή τη στιγμή να συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες επιτυχίας, είναι ένα άνοιγμα προς το ΠαΣοΚ, με την κατάθεση ανοιχτής και συγκεκριμένης πρότασης συγκυβέρνησης και με προηγούμενη ή ταυτόχρονη διάρρηξη της σχέσης με τους ΑΝΕΛ. Ενα από τα στελέχη που υποστηρίζουν αυτή την άποψη είναι ο Ν. Φίλης, ο οποίος εκτιμά ότι μια τέτοια συνεργασία θα διαμορφώσει νέα δεδομένα και θα διευκολύνει και την εξέλιξη της διαπραγμάτευσης. Οι πιθανότητες να γίνει αποδεκτή μια τέτοια πρόταση από τα ηγετικά κλιμάκια της κυβέρνησης παραμένουν άγνωστες, δεδομένου του στενού πολιτικού εναγκαλισμού με τον Π. Καμμένο. Από την άλλη πλευρά, η αποδοχή μιας τέτοιας πρότασης από το ΠαΣοΚ συγκεντρώνει αυτή τη στιγμή λίγες πιθανότητες και θα απαιτηθούν πολλές υποχωρήσεις και αποδοχή όρων από την πλευρά του κ. Τσίπρα, αν υποθέσει κανείς ότι τίθεται προς συζήτηση ένα τέτοιο σενάριο.

Ο Ν. Παππάς ξαναθυμήθηκε τις άδειες

Ο Ν. Παππάς, πρώην εξ απορρήτων του κ. Τσίπρα, από τη θέση του υπουργού ΨΗΤΠΕ πλέον, δεν έχει την καθημερινότητα της επαφής με τον Πρωθυπουργό. Επιχειρεί όμως, είτε με δηλώσεις είτε με παρεμβάσεις, να διατηρήσει έναν ρόλο και να καλλιεργήσει την εντύπωση ότι η επιρροή του παραμένει μεγάλη. Στο πλαίσιο αυτό, μετά την πομπώδη ανακοίνωση για την ίδρυση Ελληνικής Διαστημικής Υπηρεσίας την προηγούμενη εβδομάδα, έστειλε επιστολή στο ΕΣΡ ζητώντας να ξεκινήσει και πάλι η διαδικασία για τον διαγωνισμό των τηλεοπτικών αδειών. Με τις εξελίξεις σε πολλά ΜΜΕ να παίρνουν πλέον δραματική τροπή, η νέα παρέμβαση του κ. Παππά χαρακτηρίζεται από μια εγκατάλειψη της θεμελιώδους θέσεως της κυβέρνησης κατά τη διάρκεια της προηγούμενης διαδικασίας, που κατέληξε σε φιάσκο: ότι υπάρχει χώρος μόνο για τέσσερα κανάλια.

Ενδεικτικά, στην επιστολή του προς τον πρόεδρο του Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου Αθ. Κουτρομάνο ο κ. Παππάς αναφέρει: «Επισημαίνεται ότι με βάση τις τελευταίες τροποποιήσεις που έχουν ήδη επέλθει στον Ν. 4339/2015, δυνάμει του οποίου και θα διενεργηθεί ο διαγωνισμός των τηλεοπτικών αδειών, η Αρχή Σας θα πρέπει να διατυπώσει τη σύμφωνη γνώμη της προκειμένου να εκδοθούν οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις για τον καθορισμό τόσο του αριθμού των δημοπρατούμενων αδειών όσο και για την τιμή εκκίνησής τους».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ