Πώς θα βγει η οικονομία από τη στενωπό της ύφεσης

Με δεδομένο ότι η ελληνική οικονομία εισήλθε σε υφεσιακό μονοπάτι το 3ο τρίμηνο εφέτος, ενώ αναμένεται μία επιπλέον διετία (2015-2016) –έστω και ηπιότερης του αναμενομένου –συρρίκνωσης του πραγματικού ΑΕΠ, η Ελλάδα θα συμπληρώσει οκτώ χρόνια ύφεσης τα τελευταία εννέα χρόνια (+ 0,7% το 2014).

Στα χρόνια αυτά, αν συνυπολογιστεί και ο αποπληθωρισμός, χάθηκε σχεδόν το 30% του ΑΕΠ της χώρας, απώλειες που μπορούν να συγκριθούν μόνο με τη Μεγάλη Υφεση στις ΗΠΑ το 1929, αλλά και την εποχή της Βαϊμάρης στη Γερμανία του 1920.

Αν και εκτιμάται ότι η ύφεση την ερχόμενη διετία μπορεί να είναι περιορισμένη (ορισμένες εκτιμήσεις κάνουν λόγο π.χ. για -0,5% εφέτος), εντούτοις η χώρα, όπως εκτιμούν κορυφαίοι τραπεζίτες και οικονομολόγοι, αντιμετωπίζει σήμερα ένα πολύ σοβαρό αποταμιευτικό και επενδυτικό έλλειμμα, που αν δεν επιλυθεί σύντομα, θα υπονομεύσει σταδιακά τις όποιες προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας.

Συρρίκνωση

Η παρατεταμένη βαθιά ύφεση και η αβεβαιότητα έχουν προκαλέσει την κατάρρευση της ακαθάριστης εθνικής αποταμίευσης στο 8,4% του ΑΕΠ (έναντι 21% στην ΕΕ) με αρνητική την καθαρή αποταμίευση των νοικοκυριών. Παράλληλα, οι επενδύσεις κατέρρευσαν από το 25,7% του ΑΕΠ το 2007 σε 11,6% το 2014, ενώ, όπως εκτιμάται πια ευρέως, η χώρα χρειάζεται πάνω από 100 δισ. ευρώ επενδύσεις την επόμενη πενταετία για να διατηρηθεί σε θετική αναπτυξιακή πορεία. Στη σημερινή συγκυρία όμως αύξηση των επενδύσεων μπορεί να χρηματοδοτηθεί κυρίως από άμεσες ξένες επενδύσεις.

Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο πραγματικός ακαθάριστος σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου, ήτοι οι επενδύσεις, εκτιμάται ότι θα συρρικνωθεί -10,2% το 2015, -2,0% το 2016 και θα αυξηθεί 14,7% το 2017.

Σταθεροποίηση

Πάντως προβλέπει ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας από το β’ εξάμηνο του 2016, χάρη στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, τη σταθεροποίηση του χρηματοοικονομικού κλάδου μετά την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και την επανέναρξη των επενδυτικών σχεδίων και των ιδιωτικοποιήσεων.

Για να μείνει η Ελλάδα στην επιφάνεια θα πρέπει να υλοποιήσει τα λεγόμενα «προαπαιτούμενα» –μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος, Ασφαλιστικό και άλλα ζωτικά ζητήματα που αποτελούν προϋποθέσεις της διάσωσή της, λένε οι αναλυτές ώστε να ξεκινήσουν και οι συνομιλίες για ελάφρυνση του χρέους.

Η επιτυχής ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, η θετική έκβαση της πρώτης αξιολόγησης, η σταδιακή επιστροφή των καταθέσεων, η μείωση του δανεισμού των τραπεζών από το ευρωσύστημα, η αποκλιμάκωση του πριμ κινδύνου στις ελληνικές ομολογιακές εκδόσεις και η έναρξη των διαπραγματεύσεων για την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους θα μπορούσαν να αντιστρέψουν την εικόνα.

Για τον επιχειρηματικό κόσμο πάλι οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας θα πρέπει επιτέλους να επικεντρωθούν στις ονομαζόμενες «ανελαστικές» δαπάνες του Δημοσίου και να δουν πώς θα τις περιορίσουν ώστε να ξεφύγουμε από το καθεστώς των φαύλων κύκλων, που προκαλούν τα νέα ελλείμματα και οι επιπλέον φόροι, την ώρα που οι φορολογικοί συντελεστές στις γειτονικές μας χώρες είναι κατά πολύ ευνοϊκότεροι.

Για τη Morgan Stanley το ελληνικό μακροοικονομικό περιβάλλον παραμένει εύθραυστο, ενώ εμφανίζεται πιο επιφυλακτική σε σχέση με τις προσδοκίες της αγοράς αναφορικά με την εφαρμογή του προγράμματος διάσωσης από τη χώρα μας.

Το Grexit

Η Citigroup μάλιστα διατηρεί ακόμη την άποψη ότι ένα Grexit μέσα στα επόμενα ένα ως τρία χρόνια δεν μπορεί να αποκλειστεί με πιο πιθανές μάλιστα περιόδους για κάτι τέτοιο το 2ο εξάμηνο του 2016 ή το 1ο εξάμηνο του 2017.

Να σημειωθεί ότι ένα μέρος της αγοράς κάνει εδώ και καιρό λόγο για την «ελληνική κόπωση», καθώς, όπως λέγεται, δεδομένων των χαμηλών κινδύνων μετάδοσης της όποιας νέας ελληνικής κρίσης, αν η χώρα αντισταθεί στις μεταρρυθμίσεις τότε και η ελάφρυνση του χρέους θα τεθεί στο περιθώριο και η χώρα θα μπορούσε να καταστεί απλώς ένας «φτωχός συγγενής» της ζώνης του ευρώ.