Δεν ζουν απλώς. Βασιλεύουν, στην κορυφή της τέχνης, της επιστήμης, των επιχειρήσεων. Στα 80 ή και στα 90 τους χρόνια, πλήρεις ημερών και επιτυχιών μετά από σημαντικές και διάσημες καριέρες, όχι μόνο δεν το βάζουν κάτω, αλλά συνεχίζουν ακάθεκτοι. Μήπως είναι αυτή η όρεξη για δουλειά, για γνώση και για προσφορά που τους κάνει πιο «ζωντανούς» και δημιουργικούς από πολλούς 50άρηδες; Με άλλα λόγια, τι είναι αυτό που μας κρατάει νέους και ευτυχισμένους;
«Να μην κακοποιείς το σώμα και την ψυχή σου. Να ξυπνάς με όρεξη και χαρά κάθε πρωί –αυτό που λένε οι Γάλλοι “joie de vivre”. Να νιώθεις ότι έχεις τον έλεγχο της ζωής σου. Να πλημμυρίζεις το μυαλό σου με πληροφορίες» λέει στο «Βήμα» η δρ Μαρία Μίχου, ψυχογλωσσολόγος, ειδική σε θέματα επικοινωνίας, με μετα-διδακτορικό στις ΗΠΑ και μακρά καριέρα στην Ελλάδα. «Και να προσφέρεις στους άλλους. Η εγωκεντρικότητα σκοτώνει» τονίζει.
Να αγαπάς, να προσφέρεις και να μαθαίνεις λοιπόν. Η γνώση είναι ένστικτο σε όλες τις ηλικίες. Αλλά για τους πιο ηλικιωμένους ανθρώπους είναι βασικό εργαλείο επιβίωσης. Να είσαι περίεργος για ό,τι συμβαίνει γύρω σου και να μαθαίνεις νέα πράγματα, ιδανικά μια ξένη γλώσσα, να τι κρατάει τον εγκέφαλο σε φόρμα, λέει η δρ Μίχου.
Σε πρόσφατο ρεπορτάζ για τους σούπερ ηλικιωμένους, οι «New York Times» θυμήθηκαν τον Ι. Φ. Στόουν, έναν από τους μεγαλύτερους δημοσιογράφους όλων των εποχών στις ΗΠΑ. Στα 72 του ο Στόουν άρχισε να μαθαίνει αρχαία ελληνικά για να διαβάσει στο πρωτότυπο τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ», ένα έργο που το έγραψε ο Σοφοκλής όταν ήταν 90 ετών. «Ο πιο μαχητικός ρεπόρτερ της γενιάς του (σ.σ.: πέθανε το 1989) είχε ανακαλύψει μια μεγάλη αλήθεια: ότι το δέντρο της γνώσης και η πηγή της νιότης είναι ένα και το αυτό» γράφουν οι «ΝΥΤ».
Σε μια προσωπική μαρτυρία που τα λέει όλα ο Ολιβερ Σακς, καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και διάσημος συγγραφέας («Μουσικοφιλία», «Το μάτι του νου» κ.λπ.) μιλάει για τις χαρές της μεγάλης ηλικίας. «Στα 80 μου, με διάφορα προβλήματα υγείας, νιώθω ευτυχισμένος που είμαι ζωντανός –ή που δεν έχω πεθάνει, ειδικά τις μέρες που κάνει τέλειο καιρό. Είμαι ευγνώμων που είχα την εμπειρία πολλών πραγμάτων –κάποια ήταν υπέροχα, κάποια φρικτά –που μπόρεσα να γράψω βιβλία, να λάβω αναρίθμητα γράμματα από φίλους, συναδέλφους και αναγνώστες και να απολαύσω μια “συνουσία με τον κόσμο”…Λυπάμαι που δεν ξέρω ξένες γλώσσες και που δεν ταξίδεψα τόσο πολύ όσο θα ήθελα» γράφει.
«Στα 80 η άνοια και το εγκεφαλικό παραμονεύουν. Τα σημάδια της φθοράς είναι ολοφάνερα. Οι αντιδράσεις σου είναι πιο αργές, ξεχνάς ονόματα, αλλά ακόμη κι έτσι, μπορείς να νιώθεις συχνά γεμάτος ενεργητικότητα και ζωή και καθόλου γέρος. Ισως με λίγη καλή τύχη να συνεχίσω, χωρίς μεγάλες αβαρίες, να αγαπάω και να εργάζομαι –τα δύο πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή» γράφει ο Στόουν. Και καταλήγει: «Ο πατέρας μου, που έζησε ως τα 94, έλεγε συχνά ότι τα 80-90 ήταν από τις πιο απολαυστικές δεκαετίες της ζωής του. Αρχίζω να καταλαβαίνω γιατί. Στα 80 έχεις ζήσει την εμπειρία σχεδόν ενός αιώνα. Εχεις δει με τα μάτια σου θριάμβους και τραγωδίες, επαναστάσεις και πολέμους, μεγάλα επιτεύγματα και τραγικές αποτυχίες. Σε αυτή την ηλικία έχεις τη σοφία, μια βιωμένη αίσθηση της Ιστορίας αδύνατη στα 40 ή στα 60. Δεν θεωρώ τη μεγάλη ηλικία μια θλιβερή κατάσταση που πρέπει κάπως να την υπομείνεις, αλλά ως εποχή άνεσης και ελευθερίας να εξερευνήσεις ό,τι σου κάνει κέφι. Ανυπομονώ να γίνω 90».
ΠΡΟΣΩΠΑ
«Να κάνεις ερωτήσεις, να ψάχνεις απαντήσεις»
Φρανκ Γκέρι, αρχιτέκτονας, 82
«Χρειάζονται περίπου επτά χρόνια από όταν παίρνεις μια δουλειά μέχρι να χτίσεις και να παραδώσεις το έργο. Τώρα σκέφτομαι αν θα προλάβω. Και μετά λέω: «Δεν γαμ… Πρόσω ολοταχώς». Η περιέργεια είναι πηγή ζωής και δημιουργικότητας, λέει ο μεγαλύτερος σύμφωνα με αρκετούς εν ζωή αρχιτέκτονας. «Πρέπει να ζεις στο εδώ και στο τώρα. Να μην κοιτάζεις πίσω. Το μυστικό είναι να κρατάς μάτια και αφτιά ανοιχτά, να διαβάζεις εφημερίδα, να βλέπεις τι συμβαίνει στον κόσμο, να κάνεις ερωτήσεις, να ψάχνεις απαντήσεις» λέει.
Ταλέντο, χάρη, πείσμα και προσφορά
Κρίστοφερ Πλάμερ, ηθοποιός, 84
Πήρε Οσκαρ στα 82 του, με τους πάντες όρθιους να τον καταχειροκροτούν. «Οι περισσότεροι φίλοι δεν ζουν πια. Δυστυχώς. Αλλά εκείνοι τους οποίους θαύμασα, π.χ. ο Τζον Γκίλγουντ (σ.σ.: σπουδαίος βρετανός ηθοποιός) εργαζόταν στα 96 του. Η δουλειά σε ανυψώνει. Η ιδέα ότι κάνεις αυτό που αγαπάς. Πολύς κόσμος δεν βλέπει την ώρα να πάρει σύνταξη. Και μετά κάθονται σπίτι και βλέπουν τηλεόραση. Αυτό είναι θάνατος. Πιστεύω ότι πρέπει να συνεχίζεις. Να μην παραιτείσαι. Στη δουλειά μας, θέλουμε να πεθάνουμε πάνω στη σκηνή. Να ένας ωραίος, θεατρικός τρόπος να φύγεις».
«Εχω άλλα 20 χρόνια τρέξιμο»
Τζινέτ Μπένταρντ, μαραθωνοδρόμος, 81
Αρχισε να τρέχει μεγάλες αποστάσεις στα 69 της. Στα 72 της τερμάτισε στον ερασιτεχνικό Μαραθώνιο Νέας Υόρκης, με 3 ώρες και 46 λεπτά. Αθλείται χωρίς προπονητή και χωρίς φιλοδοξίες για διακρίσεις, «ε, όχι στην ηλικία μου» λέει. Και εξηγεί: «Απλώς χαίρομαι που μπορώ να τρέχω. Που νιώθω ελεύθερη και δυνατή ακόμη όταν τρέχω. Μερικές φορές σκέφτομαι τα παλιά, τα παιδικά χρόνια μου στη Γαλλία. Ωραίες εποχές. Αλλοτε σκέφτομαι προβλήματα που έχω τώρα. Λίγο απ’ όλα. Θα τρέχω όσο γρήγορα ή όσο αργά θα μπορώ. Μέχρι να πέσω κάτω. Το τελευταίο κύπελλο που μου έδωσαν έγραφε “Από τα 80 ως τα 99”. Είπα μέσα μου, ΟΚ έχω άλλα 20 χρόνια. Δεν έχει μείνει και κανένας άλλος. Η νίκη είναι εύκολη».
Ο φιλάνθρωπος που δεν φοβάται την Εφορία
Γουόρεν Μπάφετ, επιχειρηματίας, 84
«Να βγάζεις πολλά και να δίνεις πολλά για καλούς σκοπούς. Αυτό σε κάνει πιο πλούσιο και πιο ευτυχισμένο». Τάδε έφη ο κροίσος που θα μείνει στην ιστορία των ΗΠΑ επειδή ζήτησε από τους πλούσιους Αμερικανούς να πληρώνουν περισσότερους φόρους. Εκτός από τη μανία «να κάνει συνέχεια ερωτήσεις», όπως λέει, ο θρυλικός επενδυτής έχει περιουσία 74,4 δισ. δολάρια, μεγάλο φιλανθρωπικό έργο και γερή δόση χιούμορ. «Εκτός από οικογένεια και φίλους, πολύ σημαντικό είναι να έχεις τη συνείδησή σου ήσυχη, αλλά και να μη σε κυνηγάει η Εφορία» λέει.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
