Βιβλία

MATT RIDLEY
Η κόκκινη βασίλισσα.
Το σεξ και η εξέλιξη της ανθρώπινης φύσης.
Εκδόσεις Κάτοπτρο,
σελ. 616, τιμή 28,00 ευρώ

Κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψής μου σε κομμωτήριο είχα την ευκαιρία, με τη βοήθεια ενός από αυτά τα περιοδικά που ειδικεύονται στις ειδήσεις για τις ζωές των άλλων, να πληροφορηθώ τα εξής: ο Μικ Τζάγκερ πάντρεψε, λέει, την κόρη του. Ποια κόρη του όμως; Την Jade Sheena Jezebel Jagger η οποία είναι το δεύτερο κατά σειρά παιδί του, αλλά το πρώτο και μοναδικό που απέκτησε με τη λατινοαμερικανίδα καλλονή Μπιάνκα Τζάγκερ. Οι ευτυχείς γονείς πόζαραν συγκινημένοι δίπλα στους νεονύμφους μπροστά από το τέλειο σπίτι με το τέλειο γκαζόν κ.λπ. Οπως δε αποδείκνυε το πλήθος των φωτογραφιών που συνόδευαν το κατατοπιστικό άρθρο, στον γάμο παραβρέθηκαν όλα τα αδέλφια της νύφης καθώς και οι μαμάδες τους. Για την ιστορία, από το 1970 ως το 1999 ο Τζάγκερ απέκτησε επτά παιδιά με τέσσερις διαφορετικές γυναίκες, όλες καλλονές. Μεταξύ μας, ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω τι βρίσκουν οι γυναίκες στον Τζάγκερ, αλλά φαίνεται πως μάλλον είμαι εξαίρεση: σύμφωνα με πρόσφατη βιογραφία του οι γυναίκες που πέρασαν ή φημολογείται πως πέρασαν από την κλίνη του ξεπερνούν τις 4.000!

Υπό άλλες συνθήκες, η περίπτωση Τζάγκερ δεν θα με είχε απασχολήσει καθόλου, αλλά είχα μόλις διαβάσει το βιβλίο του Matt Ridley «Η κόκκινη βασίλισσα. Το σεξ και η εξέλιξη της ανθρώπινης φύσης» και δεν μπόρεσα να μην παρατηρήσω πόσο αυτά που πρεσβεύει το βιβλίο αποδεικνύονταν αληθινά για τον αειθαλή αρχηγό των Ρόλινγκ Στόουνς.

Υποθέτω ότι σας έχω μπερδέψει! Είμαι βέβαιη ότι ενώ βλέπετε ότι το σεξ και ο Τζάγκερ έχουν μια κάποια σχέση, δεν βλέπετε τη σχέση του σεξ με την εξέλιξη της ανθρώπινης φύσης και πιθανότατα δεν θυμόσαστε ποια είναι η κόκκινη βασίλισσα. Ας τα πάρουμε από την αρχή: Η κόκκινη βασίλισσα είναι ο χαρακτήρας του Λιούις Κάρολ από το «Μες στον καθρέφτη και τι βρήκε η Αλίκη εκεί» και η οποία πληροφορεί την Αλίκη ότι θα πρέπει να τρέξει όσο πιο γρήγορα μπορεί αν θέλει να παραμείνει στο ίδιο μέρος. Κατ’ αντιστοιχία, ο Ridley θεωρεί ότι το σεξ είναι το μέσο που μας επιτρέπει να διατηρήσουμε τη θέση μας στον αγώνα της επιβίωσης.

Οπως εξηγείται πολύ καλά και με παραδείγματα από όλο το φάσμα του ζωικού βασιλείου στο πρώτο μέρος του βιβλίου, το σεξ, αν και είναι πολύ πιο ενεργοβόρο σε σχέση με την ασεξουαλική αναπαραγωγή (π.χ. των φυτών που μπορούν να πολλαπλασιαστούν και με την αποκοπή ενός κλώνου), έχει κυριαρχήσει επειδή παρέχει ένα τεράστιο εξελικτικό πλεονέκτημα: προϋποθέτει την ανταλλαγή του γενετικού υλικού.

Αντιλαμβάνεται κανείς γιατί αυτό είναι εξελικτικό πλεονέκτημα αν σκεφτεί το εξής σενάριο: αν όλοι ήμασταν κλώνοι ενός αρχικού οργανισμού που θα αποκτούσε απογόνους ασεξουαλικά, σε μια πανδημία θα εξαφανιζόμασταν όλοι. Η σεξουαλική αναπαραγωγή δημιουργεί την απαραίτητη γενετική ποικιλομορφία για να μη συμβεί κάτι τέτοιο. Οπως έχει πολλές φορές συμβεί στην ιστορία του ανθρωπίνου είδους, οι πανδημίες σκοτώνουν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, αλλά στη συνέχεια τα ανθεκτικά άτομα πολλαπλασιάζονται και το είδος πλεονεκτεί έναντι του μικροβίου. Εξ ου και η αντιστοιχία του Ridley.

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο στους ανθρώπους και ο συγγραφέας επισημαίνει βεβαίως ότι το σεξ διέπεται από κοινωνικούς κανόνες. Θεωρεί ωστόσο ότι ορισμένες συμπεριφορές και κυρίως αυτή που θέλει τον άνδρα κυνηγό έχει εξελικτικό υπόβαθρο. Παρουσιάζοντας πλήθος μελετών ο συγγραφέας μάς λέει ότι οι άνδρες έχουν κάθε λόγο να αυξήσουν τον αριθμό των γυναικών με τις οποίες κάνουν σεξ καθώς έτσι αυξάνουν τις πιθανότητές τους να περάσουν τα γονίδιά τους στην επόμενη γενιά.

Αντιθέτως, οι γυναίκες δεν έχουν αντίστοιχα οφέλη από την αύξηση ερωτικών συντρόφων καθώς ο αριθμός τους δεν αυξάνει απαραιτήτως και τον αριθμό των παιδιών που μπορεί να αποκτήσουν στη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας τους. Και εκεί όπου ο συγγραφέας είχε αρχίσει κάπως να με εκνευρίζει με τις ιδέες του περί επιτυχούς μεταφοράς γονιδίων και πόσο οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο ήταν αυξημένες για τους ισχυρούς άνδρες (η έννοια του ισχυρού αλλάζει με την εποχή), έπεσα πάνω στον Τζάγκερ…

Δεν θα ήθελα να συνεχίσω. Το βιβλίο είναι πολύ καλογραμμένο, εξαιρετικά μεταφρασμένο και οι απόψεις του συγγραφέα αξίζει να διαβαστούν. Αν μη τι άλλο, προσφέρονται για ατέλειωτες και ενδιαφέρουσες διαμάχες.