Η Ιρλανδία, χώρα που άνοιξε τον δρόμο της δημοσιονομικής πειθαρχίας στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη ήδη από το 2008, θα είναι και η μοναδική της Ευρωπαϊκής Ενωσης η οποία λόγω του Συντάγματός της θα κληθεί να επικυρώσει μέσω δημοψηφίσματος, την ερχόμενη Πέμπτη 31 Μαΐου, το γερμανικής έμπνευσης Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Σύμφωνο (ΕΔΣ). Ωστόσο, σε μια περίοδο που η δυσαρέσκεια των Ευρωπαίων για την παρατεταμένη λιτότητα και η αυξανόμενη αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητάς της είναι πασιφανείς, παραμένει άγνωστο το κατά πόσον θα στηρίξουν οι Ιρλανδοί ένα Σύμφωνο που εδραιώνει συνταγματικά ακόμη πιο σκληρές περικοπές και – σε αντίθετη περίπτωση – κυρώσεις. Εκείνο που μοιάζει σίγουρο είναι ότι στο φτωχό και περήφανο νησί του Βόρειου Ατλαντικού, είτε με «Ναι» είτε με «Οχι» στην κάλπη, η λιτότητα ήρθε για να μείνει.

Ολοι οι Ιρλανδοί έχουν ήδη λάβει ταχυδρομικώς έναν οδηγό που επεξηγεί το ΕΔΣ, όμως η τελευταία δημοσκόπηση (από το ινστιτούτο Millward Brown Lansdowne) έδειξε ότι το 37% των ερωτηθέντων σχεδιάζει να ψηφίσει «Ναι», το 24% «Οχι», ενώ το 35% είναι αναποφάσιστο και το 4% θα απόσχει.

Ετσι, οι αναποφάσιστοι θα κρίνουν τελικά αν η Ιρλανδία θα εγκρίνει το νέο Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Σύμφωνο που προβλέπει την εγκαθίδρυση στο Σύνταγμα κάθε χώρας ενός «χρυσού κανόνα» για την εξισορρόπηση των δημοσιονομικών των ευρωπαϊκών χωρών, τη μείωση του ορίου του διαρθρωτικού ελλείμματός τους σε 0,5% επί του ΑΕΠ και την αυτόματη ενεργοποίηση διορθωτικού μηχανισμού σε περίπτωση που ένα κράτος υπερβαίνει το όριο, με την επιβολή άμεσων και αυστηρών κυρώσεων.
Ωστόσο η Ιρλανδία, που μαζί με την Ελλάδα είναι οι δύο πιο χρεωμένες χώρες της ευρωζώνης, έλαβε το 2010 85 δισ. ευρώ για να μπορέσει να αντεπεξέλθει, και σε αντάλλαγμα επέβαλε σκληρά μέτρα λιτότητας, φορολόγησε τα ακίνητα, μείωσε θέσεις εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων που αντιστοιχούσαν στο 15% του συνολικού εργατικού δυναμικού της χώρας και μείωσε τους μισθούς. Ως αποτέλεσμα, η ανεργία ανέβηκε περίπου στο 16%.
Αν και μέχρι στιγμής η Ιρλανδία εφαρμόζει υποδειγματικά τους όρους του μνημονίου της και σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης αναμένει ρυθμό ανάπτυξης 0,7% του ΑΕΠ της για το 2012 και 2,2% για το 2013, όταν λήξει του χρόνου το τρέχον πακέτο οικονομικής της στήριξης, είναι πολύ πιθανό ότι θα χρειαστεί μια νέα «διάσωση» και φυσικά τα νέα, ανάλογα μέτρα λιτότητας.
Υπό αυτές τις συνθήκες, ο κεντροαριστερός συνασπισμός του πρωθυπουργού Εντα Κένι αλλά και η πλειοψηφία του πολιτικού και επιχειρηματικού κόσμου της Ιρλανδίας υποστηρίζουν ότι ένα «Οχι» στις 31 Μαΐου δεν αποτελεί ρεαλιστική επιλογή, καθώς αυτόματα θα αποκλείσει την Ιρλανδία από τη δυνατότητα μελλοντικής λήψης οικονομικής βοήθειας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ενώ θα μειώσει την πιστοληπτική της ικανότητα και την εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Την πλευρά του «Οχι» συγκροτεί ένα μείγμα του αριστερού κόμματος Σιν Φέιν, ορισμένων ανεξάρτητων σοσιαλιστών βουλευτών και κάποιων ευρωσκεπτικιστών που υποστηρίζουν ότι ο λαός καλείται να στηρίξει νέα σκληρά μέτρα που δεν θα μειώσουν το κρατικό χρέος, και μάλιστα την ώρα που τον Ιούνιο ο νέος σοσιαλιστής πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ αναμένεται να διαπραγματευθεί εκ νέου την ένταξη μέτρων ανάπτυξης στο ΕΔΣ.
Ποιος θα είναι όμως ο απόηχος του δημοψηφίσματος στην Ευρώπη; Ο καθηγητής Οικονομικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Κέβιν Ορούρκ δηλώνει μάλλον απαισιόδοξος στο «Βήμα»: «Δεν είμαι σίγουρος ότι έχει σημασία στην ΕΕ τι λέει η Ιρλανδία. Φοβάμαι ότι ένα «Ναι» θα παρερμηνευθεί ως ψήφος υπέρ της προσέγγισης της γερμανίδας καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ στην κρίση. Δεν θα είναι όμως αυτό, αλλά μια ψήφος βασισμένη στο ότι, παρ’ όλο που ακολουθήσαμε κατά γράμμα τις προσταγές της Μέρκελ, δεν θα μπορέσουμε να βγούμε στις αγορές στην ώρα μας και θα χρειαστούμε νέο πακέτο διάσωσης».

Ντέιβιντ Φάρελ, διεθνολόγος στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου
«Παλεύει η οργή με τον φόβο»

Ο ιρλανδός ακαδημαϊκός και επικεφαλής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου του Δουβλίνου Ντέιβιντ Φάρελ μιλάει στο «Βήμα» και εξηγεί ότι δύο συναισθήματα, η οργή και ο φόβος, θα καθορίσουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.

Με τι γνώμονα θα ψηφίσουν οι Ιρλανδοί στις 31 Μαΐου;
«Θα ψηφίσουν «Ναι» από φόβο τού τι θα συμβεί αν δεν υποστηρίξουν το Σύμφωνο, δηλαδή ότι δεν θα μπορούν να λάβουν οικονομική βοήθεια στο μέλλον, και «Οχι» επειδή είναι οργισμένοι για τα αυστηρά μέτρα λιτότητας που δεν μπορούν άλλο να αντέξουν – και όχι υποχρεωτικά επειδή εγκρίνουν το Σύμφωνο ή την τρέχουσα δημοσιονομική πολιτική της ευρωζώνης».

Πώς θα είναι η Ιρλανδία την επομένη του δημοψηφίσματος;
«Το «Ναι» δεν θα αλλάξει τίποτε. Ηδη ακολουθούμε ένα δημοσιονομικό πρόγραμμα εξυγίανσης. Αν όμως οι Ιρλανδοί πουν «Οχι», εκεί αρχίζει η μεγάλη ανησυχία. Θα αποκλειστούμε από τον Μηχανισμό Σταθερότητας και όταν λήξει η συμφωνία με την ΕΕ και το ΔΝΤ, το 2013, θα στραφούμε στις αγορές με δυνητικά πολύ επικίνδυνα αποτελέσματα».

Ενα ιρλανδικό «Οχι» θα αποτελέσει «χαστούκι» για την Ευρώπη;

«Ας είμαστε ρεαλιστές. Η οικονομία μας είναι πολύ μικρή και ένα «Οχι» δεν θα ταράξει και πολύ τα νερά. Αν ψηφίσουμε «Ναι» θα δεχθούμε την επιδοκιμασία των Βρυξελλών, ενώ αν ψηφίσουμε «Οχι» το πιθανότερο είναι ότι θα πουν: «Κρίμα για τους Ιρλανδούς. Ας τους αφήσουμε στην τύχη τους και ας πάμε παρακάτω». Δεν έχω κρυστάλλινη σφαίρα, αλλά δεν πιστεύω ότι ένα «Οχι» θα καταφέρει να προκαλέσει μεγάλη ρωγμή στο ευρωπαϊκό μέτωπο υπέρ της λιτότητας».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ