Ενα άλλο, άγνωστο, πρόσωπο του Σταύρου Κουγιουμτζή θα αποκαλυφθεί στο κοινό μέσα από τις τρεις συναυλίες που θα δώσει ο συνθέτης στο Μέγαρο Μουσικής. Οι «Υμνοι αγγέλων σε ρυθμούς ανθρώπων» είναι τα 13 κομμάτια που βασίζονται στη βυζαντινή υμνογραφία τα οποία συνέθεσε ύστερα από εννέα χρόνια σιωπής.
Ο Σταύρος Κουγιουμτζής δεν έκρυψε ποτέ την ιδιαίτερη αγάπη του για τη βυζαντινή μουσική. «Η βυζαντινή μουσική, το δημοτικό και το λαϊκό τραγούδι υπήρξαν η μοναδική πνευματική τροφή για τα παιδικά μου χρόνια. Την κλασική μουσική τη γνώρισα έφηβος». Με την ευκαιρία αυτού του νέου έργου συνεργάζεται πάλι με τον Γιώργο Νταλάρα, με τον οποίο τον συνδέουν ισχυροί δεσμοί αφού μαζί υπέγραψαν ένα σημαντικό κομμάτι της έντεχνης λαϊκής μουσικής. Η συνεργασία τους ξεκίνησε το 1969, διήρκεσε ως το ’75, για να βρεθούν ξανά μαζί στο στούντιο το ’86. Τα πιο χαρακτηριστικά μάλιστα τραγούδια αυτής της σημαντικής και για τους δύο περιόδου θα παρουσιασθούν στο δεύτερο μέρος της συναυλίας που θα έχει τον τίτλο «Κάπου νυχτώνει…».
Από το 1986 ως το 1995 ο συνθέτης, ο οποίος ζει στη Θεσσαλονίκη, δεν έγραψε απολύτως τίποτε. Αυτή ήταν η μόνη σιωπηλή περίοδος της ζωής του. Ο Σταύρος Κουγιουμτζής έχει γράψει τραγούδια που ευτύχησαν μεγάλης απήχησης από το κοινό· τραγούδια που έχουν διασχίσει τον χρόνο μέσα από τις μνήμες των ανθρώπων: «Μη μου θυμώνεις μάτια μου», «Κάπου νυχτώνει», «Να ‘τανε το ’21», «Μ’ έκοψαν, με χώρισαν στα δυο», «Στα ψηλά τα παραθύρια», «Κόκκινο φουστάνι», «Ενας κόμπος η χαρά μου» και πολλά άλλα.
Το ’95 έσκυψε πάνω στα βιώματά του. Το Πάσχα είναι το συγκλονιστικότερο βίωμα που κουβαλάει. «Στα 65 μου χρόνια, καθώς με πνίγουν το κενό της εξέλιξης, η απόγνωση της τηλεόρασης και ο εφιάλτης των αυτοκινήτων, νοστάλγησα να προσφέρω πάλι λίγα λουλούδια για το στόλισμα του Επιταφίου βγαλμένα από την ψυχή μου». Ετσι μελοποίησε κυρίως ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδας. Κράτησε τα στοιχεία της βυζαντινής παράδοσης και αξιοποίησε ακούσματα από την κλασική μουσική, το δημοτικό τραγούδι και το λαϊκό. «Ηθελα ό,τι γράψω να είναι σε φόρμα τραγουδιού. Να εκφράζει εμένα και την εποχή μου. Είναι σε ένα ρυθμό της εποχής μας. Αλλοι ήταν οι ρυθμοί της ζωής όταν μελοποιήθηκαν αυτά τα κομμάτια από τους πατέρες της Εκκλησίας. Δεν έχει νόημα να γίνονται συγκρίσεις άμεσες που να εξουδετερώνουν τις νέες προσπάθειες. Υπάρχει μια εξέλιξη. Η παράδοση δεν είναι κάτι νεκρό. Ολα τα κομμάτια τα έγραψα για τη φωνή του Γιώργου. Αυτήν είχα στα αφτιά μου όταν τα δούλευα», λέει.
Υπάρχει μια ιστορία πίσω από τους «Υμνους αγγέλων…». Πριν από 15 χρόνια ο Σταύρος Κουγιουμτζής είχε μελοποιήσει ένα κομμάτι από τον Ψαλμό «Κύριε εκέκραξα». Το είχε ξεχάσει σε ένα συρτάρι. Το 1992 ο Δήμος Θεσσαλονίκης τον προσκάλεσε για μια συναυλία στα Δημήτρια. Κάλεσε τον Γιώργο Νταλάρα να τραγουδήσει και έτσι θυμήθηκε εκείνο το ξεχασμένο κομμάτι. Εντυπωσίασε. Οταν ο Νταλάρας έκανε την παράσταση «… και με φως και με θάνατον ακαταπαύστως» στο Μέγαρο Μουσικής, το συμπεριέλαβε στο πρόγραμμά του. Εκανε ξανά εντύπωση. «Ο Γιώργος με προέτρεψε να συνεχίσω και με άλλες μελοποιήσεις. Από τη στιγμή όπου ξεκίνησα, μέσα σε 15 ημέρες τα είχα τελειώσει όλα. Μετά, όμως, μου πήραν πολύ χρόνο να τα φορμάρω. Ηταν εξοντωτική η προσπάθεια».
Η τελευταία μεγάλη συναυλία του Σταύρου Κουγιουμτζή στην Αθήνα έγινε το καλοκαίρι του 1983 στο θέατρο του Λυκαβηττού, πάλι μαζί με τον Γιώργο Νταλάρα. «Μόλις κάποιος κάνει ένα δίσκο, αρχίζει τις συναυλίες για να τον διαφημίσει. Αρχισα να γράφω τραγούδια το ’62 και έδωσα την πρώτη μου συναυλία στην Αθήνα το ’83. Δικαιούμαι, λοιπόν, να νιώθω συγκινημένος τώρα». Οι «Υμνοι αγγέλων σε ρυθμούς ανθρώπων» οφείλουν τον τίτλο τους στον Ντίνο Χριστιανόπουλο, θα ηχογραφηθούν ζωντανά και θα κυκλοφορήσουν σε δίσκο. Μετά, τι; «Επανέρχομαι στο τραγούδι. Εχω όρεξη να γράψω τραγούδια. Ημουν λιγάκι απογοητευμένος από τον χώρο. Η διάθεσή μου τώρα είναι καλή. Δεν έχω τραγούδια στο συρτάρι. Οσα είχα τα πέταξα. Δεν με ικανοποιούσαν. Θα ξεκινήσω από την αρχή».
Τα τραγούδια του διανύουν την τέταρτη δεκαετία τους και είναι σαν να γράφτηκαν χθες. Ο,τι αντέχει στον χρόνο είναι καλό. Τι σημαίνει, όμως, «καλό τραγούδι»; «Δεν υπάρχει συνταγή. Πρέπει να αρέσει σε αυτόν που το γράφει και να το γράφει με αγάπη». Ολα αυτά τα χρόνια που τον έχουμε χάσει εκείνος ζει από τα τραγούδια του. «Δεν έχω άλλη δουλειά. Ούτε επιχειρηματίας έγινα ούτε άλλους πόρους έχω. Με αυτά μεγάλωσα τα παιδιά μου».
* «Υμνοι αγγέλων σε ρυθμούς ανθρώπων», Μέγαρο Μουσικής, 12, 13 και 14 Ιουνίου, 9 μ.μ. Γιώργος Νταλάρας, Αιμιλία Κουγιουμτζή, Καμεράτα Ορχήστρα Φίλων Μουσικής, μουσική διεύθυνση: Αλέξανδρος Μυράτ. Απαγγέλλει ο Δημήτρης Καταλειφός. Σκηνοθετική και σκηνογραφική επιμέλεια: Πάνος Παπαδόπουλος.
