gnikolo@dolnet.gr
Οπως όλοι γνωρίζουμε, γεννιόμαστε γυμνοί και θαβόμαστε με ένα κουστουμάκι. Αυτό το κουστουμάκι (ή φορεματάκι) είναι το μόνο πράγμα που τελικά μας ανήκει αφού το παίρνουμε μαζί μας στον άλλο κόσμο. Ολα τα άλλα είναι δανεικά, είτε νομίζουμε ότι μας ανήκουν είτε όχι. Στο ενδιάμεσο, μεταξύ γέννησης και θανάτου, ο καθένας καθορίζει την πορεία του ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητές του. Οι ανάγκες καθορίζονται από ψυχολογικά και ανθρώπινα χαρακτηριστικά, όπως η απληστία, η λαγνεία, ο φθόνος και διάφορα άλλα που οι καθολικοί ορίζουν ως τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα – για τους ορθόδοξους είναι απλώς ανθρώπινα χαρακτηριστικά – αλλά και από τις δυνατότητες του καθενός. Μετά από αυτή την ψευτοφιλοσοφική εισαγωγή μπαίνουμε στο θέμα: τα δάνεια, το γιατί τα παίρνουμε, το πώς θα τα πληρώσουμε και το ποιος θα φταίει αν δεν μπορούμε να τα πληρώσουμε και μας πάρει η τράπεζα το σπίτι.
Οι τράπεζες κερδίζουν από τα δάνεια και όχι από τις καταθέσεις. Οι καταθέσεις είναι παθητικό διότι οι τράπεζες πληρώνουν τόκο και τα δάνεια ενεργητικό διότι οι τράπεζες εισπράττουν τόκο. Θέλουν λοιπόν να δανείζουν όσο το δυνατόν περισσότερο και γι’ αυτό μας δίνουν πιστωτικές κάρτες, στεγαστικά, καταναλωτικά κτλ. Εμείς από την άλλη πλευρά θέλουμε ολοένα περισσότερα, διότι θεωρούμε ότι αυτά που έχουμε δεν μπορούν να καλύψουν τις βασικές μας ανάγκες. H πλάκα δε με τις ανάγκες είναι πως θεωρούμε ότι είναι βασικές ακόμη και αν είναι επίπλαστες. Ο κίνδυνος λοιπόν που διατρέχουμε με τα δάνεια είναι ότι τα παίρνουμε σήμερα για να αποκτήσουμε πράγματα που νομίζουμε πως χρειαζόμαστε και ότι δεν συνειδητοποιούμε πως αύριο δεν θα μπορούμε να τα πληρώσουμε. Γιατί; Διότι θα ανέβουν τα επιτόκια και θα αυξηθούν οι δόσεις. H κατάσταση σήμερα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη διότι τα επιτόκια είναι πολύ χαμηλά. Επειδή τα επιτόκια και οι δόσεις είναι χαμηλά, παίρνουμε περισσότερα δάνεια απ’ ό,τι χρειαζόμαστε και αποκτούμε, φέρ’ ειπείν, μεγαλύτερα σπίτια από αυτά που χρειαζόμαστε. Θεωρούμε δηλαδή ότι αφού μπορούμε να πληρώσουμε 500 ευρώ δόση στεγαστικού, ας πάρουμε σπίτι 150 τετραγωνικών αντί για 100 που πραγματικά χρειαζόμαστε. Αν το επιτόκιο ήταν διπλό, θα παίρναμε μικρότερο σπίτι και θα ήμασταν και πάλι ευχαριστημένοι. Το κακό όμως με το επιτόκιο είναι ότι θα ανέβει. Τα αμερικανικά επιτόκια ανέβηκαν από 1% τον Ιούνιο του 2004 σε 4% τώρα, ενώ τα επιτόκια του ευρώ θα αρχίσουν να ανεβαίνουν από το 2006, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών. Παράλληλα θα αρχίσουν να ανεβαίνουν και οι δόσεις. Αν ανέβουν λίγο, είμαστε εντάξει. Αν ανέβουν πολύ, την πατήσαμε. Εμείς δεν θα μπορούμε να πληρώσουμε, οι τράπεζες θα πάρουν τα σπίτια πίσω, εμείς δεν θα βγαίνουμε από μέσα, θα μας δείχνουν στις τηλεοράσεις, η κυβέρνηση θα πελαγώσει και δεν θα ξέρει τι να κάνει, αλλά δεν θα μπορεί να κάνει τίποτε διότι οι τράπεζες είναι ιδιωτικές και δεν χαρίζουν κάστανα (ούτε δάνεια). Κόλαση, με λίγα λόγια. Ποιος θα φταίει; Οσο και αν μας φαίνεται παράξενο, εμείς οι ίδιοι. Γιατί; Διότι είμαστε μεγάλα παιδιά (στα μικρά δεν δίνουν δάνεια) και θα έπρεπε να ξέρουμε τι κάνουμε. Θα έπρεπε να ξέρουμε πόσα τετραγωνικά χρειαζόμαστε, θα έπρεπε να ξέρουμε ότι τα επιτόκια μπορεί να ανέβουν, ότι όλα εδώ πληρώνονται, ότι οι τραπεζίτες δεν είναι μεταμφιεσμένοι ιεραπόστολοι κτλ. Τι θέλω να πω με όλα αυτά; Οτι όταν έρχεται μια τράπεζα να μας δώσει δάνειο και βλέπουμε το όνειρό μας για τη μεζονέτα στο Μαρούσι ή σε κάποιο άλλο μικροαστικό προάστιο να γίνεται πραγματικότητα, δεν πρέπει να τσιμπάμε. Διότι βλέπουμε μόνο το τυρί και δεν βλέπουμε τη φάκα. H φάκα είναι ο ίδιος ο εαυτός μας, ο οποίος παρασύρεται από τις διαφημίσεις, από την απληστία, από τον φθόνο για τη μεζονέτα του διπλανού και από τη (προσωρινή δυστυχώς) δυνατότητά μας να ξεπληρώσουμε ένα μεγάλο δάνειο.
Πώς θα αποφύγουμε τη φάκα
Πώς μπορούμε όμως να αντιμετωπίσουμε αυτά τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά και να αυτοπροστατευθούμε; Δύσκολο μεν, αναγκαίο δε. Ενας τρόπος είναι να αντιληφθούμε την πραγματική μας κατάσταση, η οποία δεν είναι και τόσο δυσάρεστη όσο νομίζουμε. Μπορεί το 80% των Ελλήνων να θεωρεί ότι έχει μείζον οικονομικό πρόβλημα, αλλά δεν έχει. Οι Ελληνες μπορεί να είναι σχετικά φτωχοί σε σχέση με τους Ευρωπαίους, αλλά βρίσκονται στο 20% των πλουσιότερων ανθρώπων στον κόσμο. Με βάση τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών αυτό το 20% πραγματοποιεί το 87% της παγκόσμιας κατανάλωσης, ενώ το φτωχότερο 20% παγκοσμίως καταναλώνει μόνο το 1,3%. Αναλυτικότερα, το 20% των πλουσιότερων:
* καταναλώνει το 45% της συνολικής παραγωγής κρέατος και ψαριών, ενώ το 20% των φτωχότερων το 5%,
* καταναλώνει το 58% της ενέργειας, το 20% των φτωχότερων το 4%,
* κατέχει το 74% των τηλεφωνικών γραμμών, το 20% των φτωχότερων το 1,5%,
* καταναλώνει το 84% του χαρτιού, το 20% των φτωχότερων το 1,1%,
* κατέχει το 87% των οχημάτων, το 20% των φτωχότερων λιγότερο από 1%.
Νιώθετε καλύτερα; Αν όχι, ζητήστε βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχοθεραπευτή, αλλά μην πάρετε δάνειο που δεν χρειάζεστε πραγματικά γιατί μετά θα νιώθετε πολύ χειρότερα.
