Το ραδόνιο… ζει ανάμεσά μας. Μπορεί να εγκλωβίζεται στο σπίτι μας όταν έχουμε κλείσει τα παραθυρόφυλλα. Ενα φυσικό ραδιενεργό στοιχείο που εκπέμπεται από το έδαφος και συνεισφέρει στο 50% της δόσης που δέχεται ο άνθρωπος από τις ϊοντίζουσες ακτινοβολίες φυσικής προέλευσης! Ευθύνεται κυρίως για καρκίνους στον πνεύμονα (στη δεύτερη θέση επικινδυνότητας μετά το κάπνισμα) και η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) το έχει κατατάξει στα καρκινογόνα τάξης Α! Τι γίνεται άραγε στην Ελλάδα; Πέρα από αποσπασματικές έρευνες σε διάφορα σημεία της χώρας, ουδέν. Η Ελλάδα δεν έχει κάνει ακόμη την εθνική επισκόπηση ραδονίου, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης και παρά τη σύσταση της Κοινότητας να αρχίσει και στην Ελλάδα μια συστηματική καταμέτρηση ραδονίου. Εκτιμάται ότι υπάρχουν περιοχές της χώρας όπου οι συγκεντρώσεις ραδονίου είναι αυξημένες (π.χ. Μακεδονία, νησιά και περιοχές όπου υπάρχουν ιαματικές πηγές) αλλά δεν έχει γίνει συστηματική έρευνα ώστε οι κάτοικοι, ιδίως όσοι διαμένουν σε ισόγειες οικίες, να ενημερωθούν για τους κινδύνους και να λάβουν μέτρα προστασίας.
Το ραδόνιο βρίσκεται στο έδαφος και είναι παράγωγο της διάσπασης του ουρανίου. Καθώς όμως είναι αέριο, με την εσωτερική πίεση που υπάρχει στη Γη διαφεύγει από τους πόρους και ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα. Ετσι, μπαίνει σε ισόγειους χώρους και σε σπίτια που δεν έχουν καλή μόνωση από το έδαφος και εγκλωβίζεται εντός αυτών αν δεν γίνεται συχνός αερισμός. Να σκεφθεί κανείς ότι μπορεί έξω να υπάρχουν συγκεντρώσεις ραδονίου 1-2 μπεκερέλ ανά κυβικό μέτρο και σε έναν κλειστό χώρο να φθάσει από 20 ως 1.000 και άνω μπεκερέλ ανά κυβικό μέτρο.
Στην Ελλάδα, λόγω κλίματος και γεωμορφολογίας (φτωχά σε ουράνιο εδάφη), θεωρείται ότι δεν έχουμε ιδιαίτερα μεγάλες συγκεντρώσεις ραδονίου στους εσωτερικούς χώρους. Εχει όμως ενδιαφέρον ότι σε μια πόλη με χαμηλές συγκεντρώσεις ραδονίου, την Καλαμάτα, όπου πραγματοποιήθηκε πρόσφατα ερευνητικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Αθηνών για το ραδόνιο, προέκυψε ότι οι συγκεντρώσεις του περίπου στο 5% σχολείων και οικιών που ελέγχθηκαν ήταν πάνω από την τιμή που θεωρείται τιμή λήψης κάποιων μέτρων!
Η συστηματική μελέτη ραδονίου στην Καλαμάτα πραγματοποιήθηκε από ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή του Τομέα Πυρηνικής και Σωματιδιακής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Αθ. Γεράνιο (συμμετείχαν οι κυρίες Μαρία Κακουλίδου επίκουρη καθηγήτρια , Φαίδρα Μαυροειδή Msc. Τεχνολογία Περιβάλλοντος , οι κκ. δρ S. Fischer και δρ Ι. Burian της Ακαδημίας Επιστημών Τσεχίας και η κυρία Νίκη Καλυβιώτη Ειδικό Τεχνικό Διοικητικό Προσωπικό).
Τοποθετήθηκαν 500 ανιχνευτές ραδονίου σε σχολεία και κατοικίες της πόλης της Καλαμάτας και καταμετρήθηκε επί έναν χρόνο (1998 -1999) η συγκέντρωση ραδονίου. Η ιδιαιτερότητα της έρευνας αυτής εκτός της πολλαπλότητας των σημείων όπου τοποθετήθηκαν ανιχνευτές σε μια μικρή περιοχή ήταν ότι οι ειδικοί παρακολούθησαν τα παιδιά και στο σχολείο και στο σπίτι τους (ραδόνιο από δύο πηγές) και υπολογίστηκε η απορροφώμενη δόση που δέχονται ετησίως τα παιδιά αναπνέοντας το ραδιενεργό αυτό αέριο. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν φέτος στο Radiation Protection Dosimetry – Vol. 93, Νο. 1, pp. 75-79 (2001). Προέκυψε ότι οι συγκεντρώσεις ραδονίου στα περισσότερα σημεία ήταν χαμηλότερες από το όριο που έχει θεσπίσει το National Radiation Protection Board (200 μπεκερέλ ανά κυβικό μέτρο) αλλά στο 5% των χώρων που ελέχθηκαν οι συγκεντρώσεις ήταν πάνω από την τιμή που θεωρείται τιμή λήψης κάποιων μέτρων! Αλλες περιοχές της χώρας, όπως η Καβάλα, οι Σέρρες, το Παγγαίον όρος, έχουν πολύ υψηλότερες συγκεντρώσεις από το όριο…
Η επικινδυνότητα του ραδονίου έχει επιστημονικά αποδειχθεί και συνδέεται με την αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα από την επίδραση των σωματιδίων-α που εκπέμπει το ραδόνιο, λόγω της εισόδου του στον οργανισμό μέσω της αναπνευστικής οδού όπως ακριβώς συμβαίνει με την αντίστοιχη επιβάρυνση από την εισπνοή του καπνού του τσιγάρου από το ραδιενεργό πολώνιο-210 που περιέχει ο καπνός.
Η πρόληψη είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης των επιπτώσεων από τη φυσική ραδιενέργεια. Για να αποφεύγεται η έκθεση στο ραδόνιο πρέπει να γίνεται τακτικός αερισμός των κλειστών χώρων χειμώνα – καλοκαίρι αλλά και διόρθωση ατελειών στις κατασκευές. Οι ρωγμές στα τοιχία ή στα θεμέλια (στην πλάκα) και οι ελαττωματικές σωληνώσεις αποχέτευσης αποτελούν δίοδο για την είσοδο του ραδονίου στο σπίτι (ισόγειο και υπόγειο). Οσον αφορά τους υψηλότερους ορόφους, το πρόβλημα του ραδονίου μπορεί να υπάρχει στα δομικά υλικά (μονωτικά και οικοδομικά υλικά, πλακάκια κ.ά.).
