Η οριστική ρήξη του Witte με τον Τρότσκι

Ως αμφιλεγόμενη πολιτική προσωπικότητα, με αυταρχικές, συγκεντρωτικές αρχές και γνωρίσματα τυχοδιωκτισμού στην πολιτική του δράση έχει καταγραφεί ιστορικά ο «σύντροφος Witte» (Βίτε) ή «Σταύρος» ή Δημήτρης Γιωτόπουλος. Ενας άνθρωπος ο οποίος διακρίθηκε για τις οργανωτικές του ικανότητες και τη δυναμικότητά του, όχι όμως και για το θεωρητικό του έργο ­ δεν άφησε πίσω του κανένα γραπτό κείμενο. Ο «αρχειομαρξιστής» πατέρας του φερομένου ως καθοδηγητή της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη» Αλέκου Γιωτόπουλου σημάδεψε με την παρουσία του το ελληνικό, αλλά και το διεθνές, τροτσκιστικό κίνημα προκαλώντας τη ρήξη με τον ηγέτη της Διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης (ΔΑΑ) Λέοντα Τρότσκι και το σχίσμα στο εσωτερικό των ελλήνων τροτσκιστών.

«Το Ελληνικό Τμήμα θα φύγει. Εγώ είμαι το Ελληνικό Τμήμα» είχε πει επί λέξει στην Ολομέλεια της Διεθνούς Γραμματείας, του οργάνου που καθοδηγούσε τη δράση της Διεθνούς του Τρότσκι, από όπου ο τελευταίος τον έδιωξε κακήν κακώς κατηγορώντας τον για την περίεργη στάση του.

«Ο σύντροφος Βίτε είναι πολύ νέος στην Αριστερή Αντιπολίτευση. Δεν είχε σχεδόν καμία ευκαιρία να αποδείξει ότι έχει πραγματικά αφομοιώσει τις μπολσεβίκικες ιδέες και μεθόδους. Από αυτή την άποψη πιστεύουμε ότι έχει ακόμα πολλά να μάθει. Να γιατί βρίσκουμε το γεγονός ότι ο σ. Βίτε παριστάνει τον ανένδοτο κριτή για το καθετί και τον καθένα, κι ακόμα φιλοδοξεί να διασπάσει προσωπικά την οργάνωσή μας, εντελώς εκτός τόπου»! Με αυτά τα λόγια κατέληγε ο Λέων Τρότσκι στις 28 Σεπτεμβρίου 1933 το κείμενο-σχέδιο απόφασης που είχε συντάξει για λογαριασμό της Γραμματείας.

Η ρήξη Τρότσκι και «Βίτε» (για τους έλληνες τροτσκιστές «Βήτας», ψευδώνυμο το οποίο ο ίδιος καθιέρωσε παραπέμποντας στο ότι είναι το Νο 2 – μετά τον Τρότσκι!) κορυφώνεται ύστερα από μια περίοδο διαλυτικών, διασπαστικών και τυχοδιωκτικών ενεργειών του Γιωτόπουλου στο πλαίσιο των σημαντικών καθηκόντων που είχε αναλάβει το 1932-33 στη Διεθνή Γραμματεία της ΔΑΑ.

* Πώς όμως ο έλληνας «αρχειομαρξιστής» βρέθηκε στη νευραλγική αυτή θέση και μάλιστα σε μια κρισιμότατη περίοδο για τη δράση του τροτσκισμού διεθνώς;

* Και πώς κατάφερε μέσα σε σύντομο διάστημα να προκαλέσει πραγματικό χάος τόσο στη Διεθνή του Τρότσκι όσο και στο ελληνικό τροτσκιστικό κίνημα;

* Εκπρόσωπος στη Διεθνή Γραμματεία

Η αναρρίχησή του στην κορυφή των «αρχειομαρξιστών» πραγματοποιήθηκε δυσανάλογα γρήγορα τη δεκαετία του 1920. Στις αρχές της δεκαετίας αυτής συμμετείχε στην τριμελή διοίκηση της Σοσιαλιστικής Εργατικής Νεολαίας Αθήνας και πήρε μέρος στη δημιουργία του «Αρχείου Μαρξισμού» (1.5.1923), το οποίο είχε μοναδικό του καθήκον την έκδοση και διάδοση των μαρξιστικών έργων και δρούσε ως το 1924 ως «φράξια» εντός του ΣΕΚΕ-ΚΚΕ. Σύμφωνα με κάποια ιστορική μαρτυρία (Καστρίτης), τα πρώτα μαρξιστικά βήματά του έκανε σε προπαγανδιστική ομάδα του Γιωτόπουλου και ο Θανάσης Κλάρας, μετέπειτα Αρης Βελουχιώτης! Παρά τα χτυπήματα που δέχεται κατά την περίοδο της δικτατορίας του Πάγκαλου (1925) το «Αρχείο» διατηρεί τα ερείσματά του και όταν το 1926 αποχωρεί ο εκ των ιδρυτών του Φραγκίσκος Τζουλάτι υποδεικνύει τον Μήτσο Γιωτόπουλο ως διάδοχό του. Ανθρωπο δυναμικό και με κύρος ανάμεσα στους «αρχειομαρξιστές», ο οποίος ωστόσο δεν εξελέγη από κανένα οργανωτικό σχήμα.

Το «Αρχείο» θα μετασχηματιστεί από τον «Βίτε» το 1930 σε κόμμα – την Κομμουνιστική Οργάνωση Μαρξιστών Λενινιστών Ελλάδος (Αρχειομαρξιστές), η οποία θα συνδεθεί με την Αριστερή Αντιπολίτευση. Ο Τρότσκι άλλωστε θεωρούσε τους «έλληνες συντρόφους» επίλεκτη δύναμη στον ευρωπαϊκό χώρο. Ετσι ο Γιωτόπουλος θα βρεθεί στο Παρίσι ως εκπρόσωπος του Ελληνικού Τμήματος στη Διεθνή Γραμματεία.

Τον Νοέμβριο 1932 ο Τρότσκι ταξιδεύει από την Πρίγκιπο όπου ζει και δρα από τις 11.2.1929, όταν απελάθηκε από την ΕΣΣΔ, για την Κοπεγχάγη μέσω Ελλάδος. Στον Πειραιά οι αρχές δεν θα του επιτρέψουν να κατεβεί από το πλοίο. Ο Γιωτόπουλος θα θιχθεί που δεν τον κάλεσε στην Κοπεγχάγη και ο Τρότσκι θα αναγκαστεί να του γράψει ένα μήνα μετά: «Είμαι υποχρεωμένος να διαμαρτυρηθώ σε φιλικό τόνο αλλά αποφασιστικά όσον αφορά την παρατήρησή σας ότι δεν σας «προσκαλέσαμε» στην Κοπεγχάγη. Η «πρόσκληση» αφορούσε λίγους συντρόφους από πολύ κοντινά κράτη και πόλεις».

Την περίοδο εκείνη ο Τρότσκι επιχειρούσε τη διαμόρφωση της αμυντικής γραμμής του στη διαπάλη με τον Ιωσήφ Στάλιν και την αποτροπή διείσδυσης και διαλυτικής δράσης στον χώρο της Αριστερής Αντιπολίτευσης των «πρακτόρων» του διώκτη του. Οι εκκλήσεις του να αντιμετωπιστούν από τη Διεθνή Γραμματεία ο ρόλος και οι απόψεις του «σταλινικού» Ρόμαν Βελ (Σόμπλεν) θα βρουν τον «σύντροφο Βίτε» αντίθετο. Ο Τρότσκι εκνευρισμένος θα γράψει στις 4.1.1933: «Βρίσκω ότι οι σύντροφοι Βίτε και Κιν έχουν μιλήσει υπερβολικά ήπια και δεν έχουν βγάλει τα απαραίτητα συμπεράσματα». Και παρακάτω: «Το καθήκον τους ήταν σαν Γραμματεία να δηλώσουν ότι οι τωρινές απόψεις του Βελ είναι ασυμβίβαστες με την ιδιότητα του μέλους της Αριστερής Αντιπολίτευσης»…

* Υπονομευτική εκστρατεία

Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία (αναδείχθηκε καγκελάριος στις 30.1.1933) θα πυροδοτήσει μια νέα «κόντρα» του Τρότσκι με την Τρίτη Διεθνή εντός της οποίας δρα – ακόμη – η Αριστερή Αντιπολίτευση και θα σηματοδοτήσει μια αποφασιστική τομή στην πάλη του ενάντια στον Στάλιν (ακριβέστερα τον «σταλινισμό»), τον οποίο θεωρεί – μαζί με τους γερμανούς σοσιαλιστές και κομμουνιστές – υπεύθυνο για την άνοδο του φασισμού. «Η ώρα σήμανε! Το ζήτημα της προετοιμασίας για τη δημιουργία ενός νέου κόμματος πρέπει να τεθεί ανοιχτά» θα διακηρύξει με επιστολή του προς τη Γραμματεία. Ο Τρότσκι υπολόγιζε σε δύο ζητήματα: την οργάνωση της συζήτησης και την προετοιμασία παρέμβασης της Αριστερής Αντιπολίτευσης εν όψει του διεθνούς συνεδρίου κατά του φασισμού. Ο Γιωτόπουλος αδράνησε για άλλη μία φορά. Ο Τρότσκι αλλά και όλα τα τμήματα της «Διεθνούς» του διαμαρτύρονταν για το ότι με ευθύνη του «Βίτε» είχε διακοπεί ως και η διεθνής αλληλογραφία. Η έλλειψη καθοδήγησης, αλλά και η κωλυσιεργία από την πλευρά του Γιωτόπουλου ήταν για τον Τρότσκι ολοφάνερη.

Ο «Βίτε», αν και μειοψηφία στη Γραμματεία, δεν κρύβει πλέον τη διαφωνία του με τη «στροφή» του Τρότσκι προς τη δημιουργία μιας Τετάρτης Διεθνούς εξαπολύοντας από κοινού με τον Ιταλό Τζιάκομι (ψευδώνυμο του Μάριο Μπαβασάνο) μια υπονομευτική εκστρατεία. Στην Ολομέλεια της Διεθνούς Γραμματείας ο «Βίτε» αποφασίζει να αποσύρει το Ελληνικό Τμήμα. Ο Τρότσκι θα γράψει (18.9.1933) προς την Ολομέλεια ότι «κάθε απόπειρα να εξασθενήσει η Διεθνής Γραμματεία και να υπονομευτεί το κύρος της πρέπει να καταγγελθεί ακόμη πιο ανελέητα» και ότι «η ηγεσία μπορεί να ασκείται μόνο από εκείνους που μπορούν να ασκούν αυτοέλεγχο και να αποτελούν παράδειγμα πειθαρχίας».

* Το κατηγορώ του Τρότσκι

Στις 28 του ίδιου μήνα ο Λέων Τρότσκι θα συντάξει σχέδιο απόφασης προς τη Γραμματεία με αποκλειστικό θέμα την «παραβίαση των μπολσεβίκικων οργανωτικών αρχών από τον σύντροφο Βίτε».

«Φαίνεται απόλυτα απίστευτο» αναφέρει «το ότι ο σ. Βίτε επικαλείται τη δημοκρατία για τις πράξεις του (…). Οντας στη μειοψηφία ο Βίτε είχε το δικαίωμα να θέσει την άποψή του στις ηγεσίες όλων των τμημάτων στην προετοιμασία για την αλλαγή στη σύνθεση ή στην πολιτική της Διεθνούς Γραμματείας σε ένα μελλοντικό συνέδριο ή ολομέλεια (…). Αντίθετα κάλεσε την (γαλλική) Ενωση να μην εφαρμόσει τις αποφάσεις του δημοκρατικά εκλεγμένου κέντρου». Και θα προσθέσει: «Με άλλα λόγια η συμπεριφορά του σ. Βίτε είναι απόλυτα ασυμβίβαστη με τις μπολσεβίκικες οργανωτικές αρχές». Ενώ από τη δήλωση αποχώρησης του Γιωτόπουλου («Εγώ είμαι το Ελληνικό Τμήμα») ο Τρότσκι θα εξαγάγει το συμπέρασμα: «Αυτά τα λόγια και μόνο χαρακτηρίζουν πολύ καλά τις πολιτικές και οργανωτικές μεθόδους του και το καθεστώς που είχε εγκαθιδρύσει στο Ελληνικό Τμήμα (…). Ο Βίτε έχει προφανώς συνηθίσει να δίνει διαταγές στο εθνικό του τμήμα και να περιορίζει τα δημοκρατικά στοιχεία στο ελάχιστο. Αυτή ήταν η συνήθειά του όταν κλήθηκε στην κεντρική ηγεσία». Και θα τονίσει: «Μέχρι τον Σεπτέμβρη ο σ. Βίτε ήταν ο επαγγελματίας γραμματέας για (…) μήνες. Ολοι οι σύντροφοι αναγνωρίζουν ότι ακριβώς αυτή την περίοδο η Διεθνής Γραμματεία ήταν σχεδόν ολοκληρωτικά ανύπαρκτη»!


Ο ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η επιστροφή στην Ελλάδα

Το φθινόπωρο του 1933 ο Γιωτόπουλος παίρνει άδοξα τον δρόμο της επιστροφής στην Ελλάδα. Αλλά η ΚΟΜΛΕΑ είχε ήδη χαράξει τη δική της αντίθετη πορεία ­ είχε ταχθεί υπέρ της δημιουργίας «νέων κομμάτων» και «νέας Διεθνούς». Κατά της γραμμής αυτής θα ταχθεί και ο ηγέτης της Λενινιστικής Αντιπολίτευσης του ΚΚΕ (ΛΑΚΚΕ) Μιχάλης Σπέρος ή Ράπτης (γνωστότερος κατόπιν ως «Πάμπλο»). Η ΚΟΜΛΕΑ θα διασπαστεί. Το ένα κομμάτι θα ακολουθήσει τον Γ. Βιτσώρη. Ο Γιωτόπουλος θα δημιουργήσει το Κομμουνιστικό Αρχειομαρξιστικό Κόμμα Ελλάδος (ΚΑΚΕ). Το 1936 θα διαφύγει στην Ισπανία όπου παίρνει μέρος στον εμφύλιο μέσα από τις γραμμές του (τροτσκιστικού) ΠΟΥΜ. Την περίοδο της Κατοχής θα βρεθεί στο Παρίσι και θα επανέλθει στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση για να ταχθεί στην πορεία δημοσίως υπέρ του Εθνικού Στρατού και κατά του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ).

Ο Μήτσος Γιωτόπουλος ή «Witte» ή «Βήτας» θα πεθάνει στην Αθήνα το 1965 ξεχασμένος και απομονωμένος από τους άλλοτε συντρόφους του, έχοντας προ πολλού πάρει οριστικό διαζύγιο με τον τροτσκισμό…