«Αρχίζει η συνταγματική ιστορία της Ευρώπης»
H έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (EK) για το Σύνταγμα της Ευρώπης παρουσιάζεται αυτή την εβδομάδα στο Στρασβούργο, με εισηγητές τον ισπανό βουλευτή και πρώην πρόεδρο του σώματος Χοσέ Μαρία Χιλ-Ρόμπλες και τον ευρωβουλευτή του ΠαΣοΚ καθηγητή Δημήτρη Τσάτσο. «Στα 45 χρόνια πορείας στην επιστήμη των θεσμών θεωρώ πως αυτή η ευθύνη να εισηγηθώ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την άποψή του για το πρώτο σχέδιο Συντάγματος στην ιστορία του αποτελεί μια άνω στιγμή – ίσως και την πρώτη – στην πορεία της ζωής μου» δηλώνει μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Τσάτσος, ο οποίος είναι ευτυχής για την τύχη που είχε και για την εμπιστοσύνη που έδειξαν στο πρόσωπό του οι συνάδελφοί του βουλευτές. H έκθεση του EK αποδέχεται κατά βάση το σχέδιο Συνθήκης για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. «Μας ικανοποιεί διότι σε καίρια θέματα κάνει βήματα προς τα εμπρός. Διότι επιτέλους περιλαμβάνει κώδικα θεμελιωδών δικαιωμάτων, διότι αναβαθμίζει τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, διότι καταγράφει ξεκάθαρα αξίες και στόχους της EE. Επομένως έχουν γίνει βήματα και γι’ αυτό είμαστε υπέρ του να ψηφιστεί ως έχει».
Ο κ. Τσάτσος είναι αισιόδοξος για την έκβαση της ψηφοφορίας επί της έκθεσης που θα γίνει την Τετάρτη, αλλά πιστεύει ότι χρειάζεται μια ισχυρή πλειοψηφία «για να πάμε με δύναμη στη Διακυβερνητική», όπως λέει χαρακτηριστικά. «Οι εκπρόσωποί μας στη ΔΔ θα πουν ότι το EK στη μεγάλη του πλειοψηφία αξιώνει από εσάς αυτό. Αυτό το λες όταν έχεις 60%-65%, δεν το λες με 50%-53%».
Ο στόχος της έκθεσης είναι διττός, επισημαίνει ο κ. Τσάτσος. «Να πούμε στη Διακυβερνητική να μην αγγίξετε τον συμβιβασμό που επετεύχθη στη Συνέλευση, να μην αγγίξετε πολύ τα θεμελιώδη του σχεδίου», γιατί κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει την Ευρώπη σε νέες περιπέτειες.
Σε ερώτημα για τη Διακυβερνητική, που ξεκινά στις 4 Οκτωβρίου στη Ρώμη, και για το τι προβλέπει για αυτήν, ο κ. Τσάτσος εκφράζει την ανησυχία του για το ενδεχόμενο να μη γίνει κατά βάση δεκτό το κείμενο της Συνέλευσης – όπως επιθυμεί το EK – και να ξεκινήσει ένας νέος γύρος διαβουλεύσεων που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια νέα Συνθήκη της Νίκαιας, με την οποία έμειναν ανοιχτά τόσα ζητήματα.
* H ρύθμιση των επιτρόπων
Μήπως με αυτόν τον τρόπο ανοίξουν πάλι οι ασκοί του Αιόλου; τον ρωτάμε. «Ακριβώς αυτό με ανησυχεί, διότι ας πάρουμε ένα παράδειγμα: H ρύθμιση των επιτρόπων έγινε κατά τρόπο ώστε να διευκολυνθούν κάποια κράτη – αποκτώντας έναν οιονεί επίτροπο – να δεχθούν τον θεσμό του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Αν αυτό αρθεί, αίρεται και η συγκατάθεσή τους για τον θεσμό του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, για τον τρόπο κατανομής των βουλευτικών εδρών. Αρα μια αλλαγή συμπαρασύρει όλα τα θεμελιακά θέματα του Συντάγματος και πράγματι ανοίγουν οι ασκοί του Αιόλου και περνάμε σε μια φάση επανάληψης της Διακυβερνητικής της Νίκαιας».
Αυτό το Σύνταγμα θα μπορέσει άραγε να γεφυρώσει τις διαφορές μεταξύ των μελών της EE; «Πιστεύω ότι το Σύνταγμα παρέχει ένα πλαίσιο εφαρμογής του τέτοιο που να μπορούν οι συγκεκριμένες ανάγκες και οι συγκεκριμένες συγκρούσεις να έχουν μια εξέλιξη στη λύση τους, δηλαδή ένα Σύνταγμα δεν μένει αμετάβλητο» απαντά ο κ. Τσάτσος με την πείρα και τη γνώση του ειδικού στα συνταγματικά θέματα.
* Πρωτόγνωρο εγχείρημα
Ο κ. Τσάτσος πιστεύει ότι μπορούν να διαμορφωθούν στο μέλλον οι συνθήκες υπό το Σύνταγμα αυτό που να επιτρέπουν μια συνεκτική EE. «Αλλά όποιος οραματίζεται μια EE που να λειτουργεί από την άλλη μέρα που θα ισχύσει το Σύνταγμα ως ελβετικό ρολόι έχουν βαθύτατη αφέλεια, και πνευματική και πολιτική» επισημαίνει.
Ο κ. Τσάτσος τονίζει ότι το εγχείρημα της EE, ως απολύτως πρωτόγνωρο στην ευρωπαϊκή ιστορία και στην ιστορία των θεσμών, μπορεί να διαμορφωθεί μόνο από την ίδια την ιστορία του. «Δεν είναι δυνατόν το εγχείρημα αυτό που λέγεται EE να εξελιχθεί εν μια νυκτί. Βρίσκεται στην πρώτη φάση της ιστορίας του, τώρα αρχίζει η συνταγματική του ιστορία, επομένως μόνο με την εξέλιξη και την πρακτική και με την πάροδο των ετών θα προσαρμοστούν οι λαοί προς κάτι πιο συνεκτικό και θα τροφοδοτήσουν με την απόλυτη εμπιστοσύνη τους τούς θεσμούς».
Με το κείμενο του Συντάγματος δεν αλλάζει κάτι ουσιαστικό στην εξωτερική πολιτική της EE, εκτός από τη θεσμοθέτηση του υπουργού Εξωτερικών. Ο κ. Τσάτσος έχει την άποψη ότι οι λαοί της Ευρώπης δεν είναι ακόμη έτοιμοι να αποδεχθούν την απώλεια του κυριαρχικού δικαιώματος για τον καθορισμό της εξωτερικής πολιτικής της χώρας τους. Μπορεί οι ηγεσίες να έχουν ωριμάσει σε αυτόν τον τομέα αλλά, επειδή αντιδρά η κοινή γνώμη, δεν έχει γίνει το σχετικό βήμα μέσα στο Σύνταγμα.
«Πιστεύω ότι θα έρθει η στιγμή όπου η παγκόσμια εξέλιξη θα οδηγήσει στην ανάγκη της μεγαλύτερης συσπείρωσης, της μεγαλύτερης ενωσιακής προόδου» λέει ο κ. Τσάτσος. «Δεν έχω την αίσθηση ότι αυτή τη στιγμή έχει έρθει η ώρα και φοβούμαι ότι αν το Σύνταγμα περιελάμβανε μια κοινή εξωτερική πολιτική, της οποίας το κύριο χαρακτηριστικό θα ήταν βέβαια η πλειοψηφική απόφαση, τότε θα είχαμε ίσως αρκετά επικίνδυνες συγκρούσεις μέσα στην EE».
«Είμαι διχασμένος…»
Στο ερώτημα για την απουσία από το Σύνταγμα οποιασδήποτε αναφοράς στον χριστιανισμό, ο κ. Τσάτσος δεν κρύβει τον προβληματισμό του. «Είμαι διχασμένος» λέει με ειλικρίνεια. «Ο χριστιανισμός αποτελεί συστατικό στοιχείο της ευρωπαϊκής ιστορίας και είναι εννοιολογικό στοιχείο της EE. Τό γε νυν έχον. H εξέλιξη όμως οδήγησε στο να έχουμε μετά τη διεύρυνση αρκετούς πολίτες της EE που δεν είναι χριστιανοί. Από την άλλη μεριά δεν μπορώ να αρνηθώ ότι στοιχείο της τεράστιας πλειονότητας των ευρωπαίων πολιτών είναι η αναγωγή τους στη χριστιανική θρησκεία. H έκθεσή μας δεν μπήκε σε αυτό το θέμα, γιατί αντί να ενώσει θα διχάσει και γιατί, αν το βάζαμε, η έκθεση θα είχε καταψηφιστεί ή από τους μεν ή από τους δε. Και εμείς θέλαμε μια έκθεση με δύναμη, με μεγάλη πλειοψηφία της Βουλής που να ακουστεί στη Διακυβερνητική». Ο κ. Τσάτσος μας πληροφορεί ωστόσο ότι θα υπάρξει τροπολογία με σαφές περιεχόμενο, με την οποία θα προστίθεται στον χαρακτήρα της EE το στοιχείο του χριστιανισμού, χωρίς όμως να είναι βέβαιο ότι θα ψηφιστεί από την Ολομέλεια του σώματος.
