Για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες (1941-1979) το ποδόσφαιρο γυναικών ήταν επισήμως απαγορευμένο στη Βραζιλία. Με το πρόσχημα ότι το άθλημα δεν ταίριαζε στη «φύση της γυναίκας», η βραζιλιάνικη κοινωνία στέρησε από χιλιάδες γυναίκες το δικαίωμα στη συμμετοχή, στην έκφραση και στην επαγγελματική ενασχόληση με το ποδόσφαιρο. Από τότε η πρόοδος υπήρξε θεαματική – αλλά όχι χωρίς δυσκολίες.

Η εκτόξευση της Canarinha είναι εντυπωσιακή. Η εθνική ομάδα γυναικών της Βραζιλίας συγκαταλέγεται πλέον μεταξύ των κορυφαίων παγκοσμίως. Έχει συμμετάσχει σε όλες τις διοργανώσεις Παγκοσμίου Κυπέλλου Γυναικών, ενώ το 2007 έφτασε μέχρι τον τελικό χάνοντας από τη Γερμανία. Παράλληλα, κατέκτησε τρία ασημένια ολυμπιακά μετάλλια: το 2004, το 2008 και το πιο πρόσφατο το 2024 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού.

Οι επιτυχίες αυτές οφείλονται στη συνεχή βελτίωση του επιπέδου των παικτριών, πολλές από τις οποίες αγωνίζονται πλέον σε κορυφαία ευρωπαϊκά και αμερικανικά πρωταθλήματα. Η Ντεμπίνια (Kansas City), η Αντριάνα (Orlando Pride) και η Μπρουνίνια (Gotham FC) αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα. Και φυσικά δεν μπορεί κανείς να παραλείψει τη Μάρτα, την εμβληματική μορφή του γυναικείου ποδοσφαίρου της Βραζιλίας, που έχει κατακτήσει έξι φορές τον τίτλο της καλύτερης παίκτριας στον κόσμο από τη FIFA.

Η αναγέννηση του 2013

Η αναγέννηση του εθνικού πρωταθλήματος ήταν έργο ετών. Το Campeonato Brasileiro Feminino, δηλαδή το εθνικό πρωτάθλημα γυναικών της Βραζιλίας, ξεκίνησε με σοβαρές προοπτικές μόλις το 2013, μετά από μια μακρά περίοδο αδράνειας και την οριστική παύση του προηγούμενου εγχειρήματος το 2001. Σήμερα, η Α’ κατηγορία αριθμεί 16 ομάδες, με την Κορίνθιανς να κυριαρχεί τα τελευταία χρόνια. Το 2024 η ομάδα κατέκτησε τρεις τίτλους: το πρωτάθλημα, το Κόπα Λιμπερταδόρες και το Σούπερ Καπ Βραζιλίας. Aλλοι σημαντικοί σύλλογοι δίπλα της είναι η Φεροβιάρια και η Παλμέιρας.

Η τηλεοπτική μετάδοση των αγώνων – μέσω παραδοσιακών δικτύων, μέσων κοινωνικής δικτύωσης και πλατφορμών streaming – έχει συμβάλει καθοριστικά στην αύξηση της δημοτικότητας του ποδοσφαίρου γυναικών, όπως υπογράμμισε και η πρώην προπονήτρια της Εθνικής U20, Ροζάνα ντος Σάντος Αουγκούστο. Οι χαμηλές τιμές εισιτηρίων και η δωρεάν είσοδος σε αρκετά παιχνίδια βοήθησαν επίσης στη σημαντική αύξηση της προσέλευσης στα γήπεδα.

Ο ρόλος της νομοθεσίας και της πολιτικής βούλησης ήταν σημαντικός. Σημείο καμπής αποτέλεσε η νομοθετική υποχρέωση που τέθηκε το 2019, σύμφωνα με την οποία κάθε ανδρική επαγγελματική ομάδα Α’ κατηγορίας στη Βραζιλία οφείλει να διατηρεί και γυναικείο τμήμα τόσο σε επίπεδο πρώτης ομάδας όσο και σε επίπεδο υποδομών. Αυτό ενίσχυσε σημαντικά την παρουσία των γυναικών στα ποδοσφαιρικά δρώμενα της χώρας, εξασφαλίζοντάς τους περισσότερες ευκαιρίες συμμετοχής και ανάπτυξης.

Η υποχρέωση αυτή επεκτείνεται σταδιακά και σε ομάδες των χαμηλότερων κατηγοριών (Β’, Γ’ και Δ’), με καταληκτική ημερομηνία εφαρμογής το 2027. Πρόκειται για μια από τις πιο ουσιαστικές προσπάθειες εξίσωσης ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών στον παγκόσμιο ποδοσφαιρικό χάρτη.

Ιστορική απόφαση

Το 2020 η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία της Βραζιλίας (CBF) ανακοίνωσε την ισοδυναμία στις ημερήσιες αποζημιώσεις και τα μπόνους μεταξύ των εθνικών ομάδων ανδρών και γυναικών, γεγονός που αποτέλεσε ορόσημο για τη σύγχρονη ιστορία του ποδοσφαίρου στη χώρα. Το 2024 το πρωτάθλημα των γυναικών έλαβε πρόσθετη οικονομική ενίσχυση 25 εκατομμυρίων ρεάλ (περίπου 3,8 εκατ. ευρώ).

Μια νέα γενιά με περισσότερες ελπίδες είναι εδώ. Η πρώην διεθνής Ροζάνα, που αγωνίστηκε για 18 χρόνια στην εθνική ομάδα και πέρασε από κορυφαίους συλλόγους όπως η Λιόν και η Παρί Σεν Ζερμέν, τονίζει ότι το ποδόσφαιρο είναι πια παρόν στις πολιτικές του υπουργείου Αθλητισμού και σε πολλές τοπικές κυβερνήσεις. Ωστόσο, επισημαίνει ότι απαιτείται περαιτέρω υποστήριξη, γιατί ο αθλητισμός, πέρα από ψυχαγωγία, είναι και παράγοντας υγείας και κοινωνικής προόδου.

Η Στρατηγική για το Ποδόσφαιρο Γυναικών, που σχεδιάστηκε από την κυβέρνηση και την CBF, περιλαμβάνει δράσεις όπως εκστρατείες κατά των διακρίσεων, φορολογικά κίνητρα, ενίσχυση των τοπικών πρωταθλημάτων και δημιουργία νέων προπονητικών κέντρων και υποδομών.

Το μέλλον ανήκει στις γυναίκες (και στο ποδόσφαιρό τους). Η ανάθεση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Γυναικών 2027 στη Βραζιλία έρχεται ως φυσική συνέχεια μιας δεκαετίας ανάπτυξης. Το γεγονός ότι η εθνική ομάδα γυναικών έφτασε στον τελικό των Ολυμπιακών Αγώνων το 2024 και η θεαματική άνοδος του πρωταθλήματος δείχνουν ότι η Βραζιλία έχει μετατραπεί από χώρα απαγόρευσης σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς (και) για το γυναικείο ποδόσφαιρο.

Ωστόσο, οι προκλήσεις παραμένουν (και όχι μόνο στη Βραζιλία): μισθολογική ανισότητα, περιορισμένη κάλυψη στα ΜΜΕ και ανάγκη για μόνιμη θεσμική στήριξη. Όμως το μονοπάτι είναι πια ανοιχτό, και οι γυναίκες της Βραζιλίας το περπατούν με σιγουριά, ταλέντο και όραμα.