Η Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντισμού, που καθιερώθηκε το 1985 από τον ΟΗΕ και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Δεκεμβρίου, αναδεικνύει την αξία της ανιδιοτελούς προσφοράς και της αλληλεγγύης, την ανάγκη να στηρίζουμε ο ένας τον άλλο, ως μία πράξη καρδιάς, όχι ως ένα γεγονός.

Ο εθελοντισμός είναι η δύναμη να νοιαζόμαστε, μία δύναμη που μετατρέπει το «εγώ» σε «εμείς». Είναι η πράξη που μεγαλώνει την ελπίδα, ακόμη και τις φορές που όλα μοιάζουν σκοτεινά. Είναι μία στάση ζωής που αλλάζει ζωές, το χέρι που απλώνεται, το βλέμμα που καταλαβαίνει και δείχνει κατανόηση, το άσβεστο φως που ανάβει κάθε φορά που κάποιος λέει για έναν συνάνθρωπό του: «εγώ είμαι εδώ για σένα».

Αυτή η ακατανίκητη δύναμη μας έφερε όλους κον΄τα την Τετάρτη, 3 Δεκεμβρίου, για να τιμήσουμε κάθε άνθρωπο που επιλέγει να προσφέρει, δίχως να περιμένει αντάλλαγμα, για κάθε άνθρωπο που έχει δώσει χρόνο και ενέργεια για να κρατήσει ζωντανό τον «παλμό» της κοινωνίας.

Μέσα από την παρουσίαση της Πανελλαδικής Έρευνας «Το Προφίλ του Εθελοντή 2025» από την Humanity Greece, η οποία πραγματοποιήθηκε  με την υποστήριξη του Ομίλου Μοτοδυναμική από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με στελέχη, ακαδημαϊκούς, δωρητές και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, για το πώς μπορούμε συλλογικά να κάνουμε την κοινωνική προσφορά πιο αποτελεσματική και ανθρώπινη.

«Ξεδιπλώνοντας» τη χάρτα του εθελοντισμού στην Ελλάδα

Αφού μας καλωσόρισε ο Αντιπρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής Λεωνίδας Δουκάκης, από το podium, τη θέση του πήρε η Διευθύντρια Βιωσιμότητας και Εταιρικής Επικοινωνίας του Ομίλου Μοτοδυναμική, Μάιρα Πασσιά, η οποία υπογράμμισε τη σημασία της συνεργασίας, λέγοντας πως «η γνώση είναι εργαλείο και όταν συνοδεύεται από στοιχεία και τεκμηρίωση, μας επιτρέπει να σχεδιάζουμε με ουσία και ευθύνη». Από την πλευρά της Humanity Greece, η ιδρύτρια και πρόεδρος Γεωργία Παράσχου ανέφερε πως, «η κοινωνία δεν αλλάζει από απόσταση, αλλά από εκείνους που αποφασίζουν να σταθούν δίπλα στην ανάγκη».

Η νέα έρευνα βάζει στο «μικροσκόπιο» αυτή την ομάδα ανθρώπων. Το «Το Προφίλ του Εθελοντή» που βασίζεται σε 2.333 συμμετοχές είναι μία προσπάθεια αναλυτικής χαρτογράφησης του «τοπίου» του εθελοντισμού στην Ελλάδα, μία έρευνα που καταγράφει πώς βλέπουν οι πολίτες τη συμμετοχή και τη συνεισφορά τους στο κοινωνικό σύνολο. Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και σκιαγραφούν μία κοινωνία αλληλεγγύης, με ισχυρή διάθεση προσφοράς, με το 40,5% των πολιτών να δηλώνει πως συμμετείχε ενεργά σε εθελοντικές δράσεις τον τελευταίο χρόνο και με το 66,3% να αναφέρει πως έχει εμπλακεί εθελοντικά σε κάποια φάση της ζωής του.

Όπως παρουσίασε ο στέλεχος του Εργαστηρίου Επιχειρησιακής Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και υπεύθυνος της έρευνας, Ανδρέας Ευαγγελάτος, η πλειονότητα των εθελοντών (38,8%) δραστηριοποιείται μέσω αναγνωρισμένων οργανώσεων, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό συμμετέχει σε άτυπες ομάδες (12,7%) ή δρα «ατομικά», εκτός οργανισμών (12,4%). Ακολουθούν τα πανεπιστήμια (11,2%) και οι τοπικές κοινότητες (9,5%). Στον αντίποδα, η συμμετοχή μέσω της εκκλησίας ή άλλων θρησκευτικών ιδρυμάτων βρίσκεται στο 4%, πιθανότατα λόγω περιορισμένης εμβέλειας ή συμμετοχής στην έρευνα.

Οι εθελοντικές δράσεις επικεντρώνονται σε τομείς που αποτελούν πυλώνες κοινωνικής συνοχής, όπως η κοινωνική αλληλεγγύη, η προστασία του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της δασοπυρόσβεσης και της δασοπροστασίας, η προστασία των ζώων, η υγεία, η εκπαίδευση και ο πολιτισμός. Συγκεκριμένα, η φιλανθρωπική δραστηριότητα συγκεντρώνει το 27,9% των εθελοντών, ενώ η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ακολουθεί με 15,6%, στην τρίτη θέση έχουμε το πολιτιστικό έργο με 10,9%, την προστασία του περιβάλλοντος με 10,5%, την πολιτική προστασία με 8,6%, την προστασία των ζώων με 7,9% και τέλος, την ενίσχυση της εκπαίδευσης της νεολαίας με 7,7%.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα βασικά κίνητρα που ωθούν τους πολίτες να συμμετέχουν, με την αλληλοβοήθεια και τη συμπόνια να βρίσκονται στις πρώτες θέσεις. Στην επόμενη θέση έρχεται η ευκαιρία για μάθηση και προσωπική ανάπτυξη, η έμπνευση από το καλό παράδειγμα των άλλων, καθώς και η ψυχολογική ικανοποίηση που προσφέρει η συνεισφορά στο κοινό καλό. Από την άλλη πλευρά, οι κύριοι ανασταλτικοί παράγοντες περιλαμβάνουν την έλλειψη διαθέσιμου χρόνου, τις περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες, την ανεπαρκή ενημέρωση ή εκπαίδευση, καθώς και τις αρνητικές εμπειρίες από προηγούμενες κακώς οργανωμένες δράσεις.

Επίσης, έχει σημασία να γνωρίζουμε πως από το σύνολο του δείγματος, οι γυναίκες εκπροσωπούν το 70%, γεγονός που καταδεικνύει τη μεγαλύτερη διάθεσή τους για κοινωνική δράση και εθελοντική ευαισθητοποίηση. Οι άνδρες, αν και αποτελούν το 30% του δείγματος, παρουσιάζουν επίσης θετική στάση απέναντι στον εθελοντισμό, με σχετικά μικρότερη, ωστόσο, συμμετοχή.

Αν υπάρχει κάτι που αξίζει να κρατήσουμε από τη συγκεκριμένη έρευνα, αυτό είναι πως σε μία εποχή έντονης αβεβαιότητας και κοινωνικών προκλήσεων, η χώρα μας διαθέτει ένα ισχυρό, ενεργό εθελοντικό δυναμικό, με αστείρευτη διάθεση προσφοράς και κοινωνικής ευαισθητοποίησης. Κι όμως, κάθε συμμετοχή, μικρή ή μεγάλη, ατομική ή ομαδική αποτελεί ένα αισιόδοξο, ελπιδοφόρο βήμα για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και την ανάδειξη της αλληλεγγύης ως καθημερινής πρακτικής και τρόπου ζωής.

Μπορείτε να διαβάσετε μια αναλυτική καταγραφή των αποτελεσμάτων ΕΔΩ.