Ο Εμφύλιος διχάζει ακόμη και σήμερα, 70 χρόνια μετά τα πάθη παραμένουν

Στον Γράμμο, όπου παίχτηκαν πριν από επτά δεκαετίες οι τελευταίες πράξεις του δράματος του εμφυλίου πολέμου 1946-1949, βρέθηκε προχθές ο Πρόεδρος της Βουλής Ν. Βούτσης για μια ανεπίσημη ιδιωτική ξενάγηση από τους υπευθύνους του Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης, που λειτουργεί από το 2012 υπό την εποπτεία του Ιδρύματος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία με σκοπό την ανάδειξη και αξιοποίηση των τεκμηρίων της ιστορικής μνήμης, αλλά και του σπάνιου περιβαλλοντικού πλούτου της περιοχής.

Η συμβολική σημασία της επίσκεψης αυτής συμπίπτει με τις εμφυλιοπολεμικές κραυγές που υπήρξαν ως αντίδραση στην ανάρτηση του περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας Κ. Μπακογιάννη με αφορμή τον θάνατο του Ευρυτάνα «Καπετάν Ερμή» –Βασίλη Πριόβολου -, υπασπιστή του Αρη Βελουχιώτη και κατόπιν διοικητή του Αρχηγείου Παρνασσίδας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ). «Αφήνει πίσω του διδάγματα αγώνα για τον αδύναμο, τον αδικημένο, τον κατατρεγμένο και τον ξεχασμένο. Για τη Δικαιοσύνη, τη Δημοκρατία και την Ενότητα που τόσο έχουμε ανάγκη» έγραψε ο κ. Μπακογιάννης διεγείροντας τα υπαρκτά ως τις μέρες μας εμφύλια μίση και πάθη.

Εξήντα εννέα χρόνια μετά την ήττα του ΔΣΕ και τη λήξη του εμφυλίου πολέμου και είκοσι εννέα χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου για την «Αρση των συνεπειών του εμφυλίου 1944-1949» (συγκυβέρνηση Τζαννετάκη, Σεπτέμβριος 1989), τα εμφυλιοπολεμικά κατάλοιπα υπάρχουν ακόμη. «Η Ιστορία μπορεί να μην ξαναγράφεται, αλλά θεραπεύεται. Θυμίζω πως το ΚΚΕ νομιμοποιήθηκε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή το ’74 και η Eθνική Συμφιλίωση έγινε πράξη από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη το ’89» έγραψε απαντώντας στους επικριτές του ο κ. Μπακογιάννης, γιος του δολοφονηθέντος το 1989 από τη «17Ν» Παύλου Μπακογιάννη, ο οποίος είχε τοποθετηθεί και εργαστεί σταθερά υπέρ της υπέρβασης των διαχωριστικών γραμμών, της επούλωσης των πληγών του Εμφυλίου και την εθνική συμφιλίωση (δολοφονήθηκε λίγες ημέρες μετά την ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου).

Δεν είναι η πρώτη φορά –ούτε η τελευταία –που το ζήτημα της εθνικής συμφιλίωσης πυροδοτεί αντιπαραθέσεις. Οταν ο κ. Βούτσης εγκαινιάζοντας τον Μάρτιο του 2017 το Μουσείο «Νίκος Μπελογιάννης» στο σπίτι που γεννήθηκε στην Αμαλιάδα είχε πει ότι «εργαζόμαστε για να ενώνουμε και για να απομονώνονται τα διχαστικά κηρύγματα και να μη διαιωνίζονται τα εμφύλια πάθη», κάποιοι είχαν πάρει αποστάσεις. Δεν άργησαν να εκδηλωθούν εντός της Ολομέλειας αντιδράσεις για την πρωτοβουλία της Βουλής να στηρίξει τη δημιουργία του Μουσείου. Από τον περασμένο Οκτώβριο ξεκίνησαν με πρωτοβουλία του Προέδρου της Βουλής διάφορες προσπάθειες ώστε να διευθετηθούν με τα συναρμόδια υπουργεία οι εκκρεμότητες που έχουν να κάνουν με την ανάδειξη της Μακρονήσου ως ιστορικού τόπου μαρτυρίου για χιλιάδες κομμουνιστές και όχι μόνον (το στρατόπεδο συγκέντρωσης της Μακρονήσου δημιουργήθηκε τον Απρίλιο του 1947 εν μέσω Εμφυλίου). Οπως επισημαίνει ο ίδιος στους συνομιλητές του με αφορμή τις πρωτοβουλίες αυτές, «εργαζόμαστε για την αποκατάσταση και την ανασύσταση της ιστορικής μνήμης γιατί θεωρούμε πως η προσπάθεια αυτή είναι μια διαχρονική καταξίωση της δημοκρατίας μας».

Στον Περισσό όταν ακούν για εθνική συμφιλίωση ή εθνική ενότητα αντιδρούν με έντονες επιφυλάξεις, καθώς θεωρούν ότι υπάρχουν διαμετρικά αντίθετα και ασυμφιλίωτα ταξικά συμφέροντα και ότι οι εκκλήσεις για υπέρβαση των διαχωριστικών γραμμών προς όφελος του εθνικού συμφέροντος και για λήθη του παρελθόντος δεν αποσκοπούν παρά στη διαιώνιση των σχέσεων εκμετάλλευσης εις βάρος των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων. Για αυτό και στο ΚΚΕ έχουν πάρει αποστάσεις από την πολιτική του κόμματος το 1989 επί ηγεσίας Χαρίλαου Φλωράκη, η οποία οδήγησε στη συγκυβέρνηση μεταξύ του ενιαίου τότε Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου που συμμετείχε το ΚΚΕ και της ΝΔ υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη (κυβέρνηση Τζαννή Τζαννετάκη), που μεταξύ των πέντε νομοσχεδίων που ψήφισε ήταν και εκείνο για την άρση των συνεπειών του Εμφυλίου.

Με αυτό αίρονταν οι οποιεσδήποτε συνέπειες από καταδίκες αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και όσων έλαβαν μέρος στον εμφύλιο πόλεμο που επιβλήθηκαν από κακουργιοδικεία και τακτικά ή έκτακτα στρατοδικεία για πράξεις που είχαν σχέση με τη συμμετοχή τους στην Εθνική Αντίσταση και τον εμφύλιο πόλεμο καθώς επίσης και με τα κοινωνικά τους φρονήματα και γενικότερα με την κατά διαστήματα πολιτική ανωμαλία από την απελευθέρωση και μέχρι τις 24 Ιουλίου 1974. Επίσης, οριζόταν ότι όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρεται ο όρος «συμμοριτοπόλεμος» αντικαθίσταται με τον όρο «εμφύλιος πόλεμος» και όπου «συμμορίτες» με τον όρο «Δημοκρατικός Στρατός».

Το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης

Το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης δημιουργήθηκε επί προεδρίας Φ. Πετσάλνικου και βρίσκεται 50 χλμ. νοτιοδυτικά της Καστοριάς, στην περιοχή Λιβάδια Κοτύλης του Δήμου Νεστορίου, σε υψόμετρο 1.450 μέτρων, σε ένα κατάφυτο από δέντρα τοπίο αλπικού τύπου. Ως στόχο του έχει θέσει τόσο τη συμβολή στην κατανόηση του ιστορικού παρελθόντος όσο και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των επισκεπτών για το φυσικό περιβάλλον και τα είδη της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας της περιοχής του ευρύτερου ορεινού όγκου του Γράμμου. Ο διπλός αυτός στόχος επιδιώκεται μέσω της λειτουργίας εκθέσεων με φωτογραφικό και ψηφιακό υλικό, βιβλιοθήκης, καθώς και με την οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, συνεδρίων, ημερίδων, συναντήσεων σε συνεργασία με εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, όχι μόνο για θέματα ιστορικού ενδιαφέροντος αλλά και θέματα που αναδεικνύουν τον περιβαλλοντικό πλούτο της περιοχής.

Μέχρι σήμερα το έχουν επισκεφθεί 20.000 πολίτες ενώ πραγματοποιήθηκαν 27 επιστημονικά συνέδρια και ημερίδες σχετικά με την Ιστορία αλλά και το φυσικό περιβάλλον. Για να ανταποκριθεί στις ανάγκες διαμονής και φιλοξενίας των επισκεπτών του διαθέτει ξενώνα, τη λειτουργία του οποίου έχει αναλάβει ο Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Γυναικών Νεστορίου. Στην έκθεση «Διαδρομές στην Ιστορία» γίνεται ιστορική ξενάγηση από τον επιστημονικό συνεργάτη του Ιδρύματος της Βουλής, διδάκτορα Ιστορίας και Πολιτικών Επιστημών Ρ. Αλβανό και παρουσιάζονται τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα: ο Μακεδονικός Αγώνας, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, ο Α’ και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η ιταλογερμανική κατοχή, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται κατά την ξενάγηση στον εμφύλιο πόλεμο, με αναφορά στις απαρχές της εμφύλιας σύγκρουσης, στα αίτια και στην τελική του έκβαση.