Μάρκελλος Χρυσικόπουλος: «Το μπαρόκ σου δίνει ελευθερία»

Σε μια παραμυθένια Αρκαδία των ανεκπλήρωτων επιθυμιών μάς μεταφέρει η περίφημη μπαρόκ όπερα «Η βασίλισσα των ξωτικών» του Αγγλου Χένρι Πέρσελ, η οποία αποτελεί τη νέα μεγάλη παραγωγή της Εναλλακτικής Σκηνής της Λυρικής στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η πρεμιέρα θα γίνει στις 27 Απριλίου και θα δοθούν οκτώ, συνολικά, παραστάσεις ως τις 12 Μαΐου σε μουσική διεύθυνση Μάρκελλου Χρυσικόπουλου, ιδρυτικού μέλους του συνόλου Latinitas Nostra, ο οποίος έχει διαγράψει σημαντική πορεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ο Γιάννης Σκουρλέτης, που υπογράφει τη σκηνοθεσία, και η ομάδα bijoux de kant ζωντανεύουν επί σκηνής ένα παραμύθι με παλαιούς ήχους και νέα ενδύματα το οποίο εκτυλίσσεται μέσα σε ένα δάσος, όπου το αλλόκοτο και το ανοίκειο κυριαρχούν.

Το μπαρόκ ρεπερτόριο αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες του προγραμματισμού της Εναλλακτικής Σκηνής της Λυρικής, καθώς η αίθουσά της, τόσο από πλευράς μεγέθους όσο και ακουστικής, είναι ιδανική για τις απαιτήσεις του είδους. Η «Βασίλισσα των ξωτικών» ανήκει στην κατηγορία της ημι-όπερας (semi-opera), η οποία αναπτύχθηκε στην Αγγλία περί τα τέλη του 17ου ως τις αρχές του 18ου αιώνα. Πρόκειται για σκηνικό είδος στο οποίο συνδυάζεται η πρόζα με ενόργανη μουσική, τραγούδια και εντυπωσιακά σκηνικά και κοστούμια. Το λιμπρέτο του έργου είναι μια ανώνυμη διασκευή της ρομαντικής σαιξπηρικής κωμωδίας «Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας». Ωστόσο, το έργο του Πέρσελ μικρή σχέση έχει με τον Σαίξπηρ, καθώς δεν περιλαμβάνει κανέναν στίχο του συγγραφέα, αλλά είναι χαρακτηριστικό της πλούσιας φαντασίας του συνθέτη ο οποίος ζωντανεύει τις αλληγορικές μορφές και τη χαλαρή πλοκή του λιμπρέτου.

«Γνώριζα το έργο, το είχα μελετήσει στο παρελθόν και είχα ερμηνεύσει διάφορα κομμάτια. Είχα κάποιου είδους όραμα περί του πώς θα μπορούσε να παιχθεί από μικρό σύνολο» λέει ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος. Και συνεχίζει: «Στη συγκεκριμένη παραγωγή ο Σκουρλέτης έχει αφήσει έξω όλη την πρόζα, επάνω στα μουσικά μέρη φτιάχνει μια καινούργια δραματουργία. Ομολογώ ότι στην αρχή αυτό μου φάνηκε περίεργο. Εχοντας μεγαλώσει ο ίδιος με τις σαιξπηρικές μεταφράσεις του Ρώτα, περίμενα ότι θα κάναμε μουσικό θέατρο. Τελικά πείστηκα όμως».

Τα τελευταία χρόνια το μπαρόκ ρεπερτόριο γνωρίζει μεγαλύτερη απήχηση στη χώρα μας. Συμφωνεί με την εκτίμηση αυτή; «Στην πραγματικότητα, γενικότερα η Παλαιά Μουσική έχει γνωρίσει και άνθηση και μεγαλύτερη διάδοση την οποία δεν είχε πριν από 10 χρόνια» απαντά. Πού το αποδίδει; «Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό. Κατ’ αρχάς η σημαντική δραστηριότητα της Καμεράτα, εγχώρια και διεθνής. Υστερα, το γεγονός ότι έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα σπουδαίοι νέοι μουσικοί οι οποίοι έχουν ασχοληθεί με το μπαρόκ στο εξωτερικό, έχουν αποκτήσει γερές βάσεις αλλά και άποψη περί του τι θέλουν να κάνουν σε σχέση με το συγκεκριμένο ρεπερτόριο στην Ελλάδα. Παίζει ρόλο και το γεγονός ότι στο μπαρόκ μπορεί να είναι κανείς ευέλικτος και στην προκειμένη περίπτωση, με δεδομένες και τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούν στη χώρα, σε ό,τι αφορά τα οικονομικά. Το μπαρόκ σού δίνει ελευθερία. Για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή μπορούμε να παρουσιάσουμε τη «Βασίλισσα των ξωτικών» χωρίς το βάρος του εγχειρήματος να πέφτει στον πλούτο της παραγωγής, πράγμα που είναι δύσκολο να γίνει με μια όπερα σαν την «Κάρμεν», ας πούμε, ή την «Αΐντα»».

Θεωρεί παράλληλα ότι με το μπαρόκ είναι πολύ πιο εύκολο να επικοινωνήσει κανείς. «Δεν υπάρχει στην Παλαιά Μουσική κάποιο παγιωμένο και δύσκαμπτο τελετουργικό το οποίο ενδεχομένως δημιουργεί σε ορισμένους την εντύπωση ότι είναι παρείσακτοι. Το μπαρόκ ανανέωσε τις συνθήκες ακρόασης της μουσικής αναφορικά με το πρόγραμμα, τη δισκογραφία, την τελετουργία και έτσι κατάφερε τα τελευταία χρόνια να προσεγγίσει νέο κόσμο».

Ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος επισημαίνει ότι ο ίδιος με τους Latinitas Nostra είναι ανοιχτοί σε συμπράξεις. «Αυτό μας κρατά σε καλλιτεχνική εγρήγορση» λέει χαρακτηριστικά. «Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, η οποία καμιά φορά βιώνει έναν αποκλεισμό, υπάρχουν πολλοί χορογράφοι και σκηνοθέτες με τους οποίους θα ήθελα να συνεργαστώ». Δεν θέλει να αναφερθεί σε συγκεκριμένα έργα ή σχέδια. Εξηγεί ότι, περισσότερο από το «τι» τον ενδιαφέρει το «πώς» και το «με ποιον». «Είτε παίζω τσέμπαλο ή διευθύνω, τόσο εμένα όσο και το σύνολο μας ενδιαφέρει περισσότερο το «εμείς»» καταλήγει.

Στη «Βασίλισσα των ξωτικών» συμμετέχει ένα καστ διακεκριμένων λυρικών τραγουδιστών. Τον ρόλο της Δάφνης ερμηνεύει η μεσόφωνος Θεοδώρα Μπάκα, μια τραγουδίστρια εξοικειωμένη με το ύφος και την αισθητική του μπαρόκ, ενώ τον ρόλο της Ανοιξης η Φανή Αντωνέλου, μία από τις ανερχόμενες σοπράνο η οποία διακρίνεται στο εξωτερικό. Τους ρόλους Καλοκαίρι, Χειμώνας και Φθινόπωρο ερμηνεύουν αντίστοιχα οι μονωδοί Νίκος Σπανός, Χάρης Ανδριανός και ο νεότερος Γιάννης Καλύβας, ενώ τον Απόλλωνα ο χορευτής Τάσος Καραχάλιος, ο οποίος υπογράφει και την κινησιολογία της παράστασης. Η παράσταση σηματοδοτεί και την πρώτη συνεργασία της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ με τη Χορωδία του Δήμου Αθηναίων υπό τη διεύθυνση του Σταύρου Μπερή.

Πού και πότε

Η «Βασίλισσα των ξωτικών» θα παρουσιαστεί στις 27, 28, 29/4 και 4, 5, 6, 11 και 12/5 στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής στο ΚΠΙΣΝ. Ωρα έναρξης: 20.30.