«Κανονιά» στα εγκαθιδρυμένα γερμανικά κόμματα ήταν η κάλπη στο Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία, αλλά όλη η χώρα καταλήγει πως ο στόχος ήταν ένας: Η Μέρκελ πλέον ακούει επικρίσεις από το σύνολο του πολιτικού της στρατοπέδου επειδή θεωρείται πως η στάση της στο προσφυγικό συντέλεσε στο να καταλήξουν οι Χριστιανοδημοκράτες στην τρίτη θέση, πίσω από το ξενοφοβικό AfD. Την ίδια ώρα, οι ακροδεξιοί σχηματισμοί στην υπόλοιπη Ευρώπη πανηγυρίζουν και το Βερολίνο κοιτά με προβληματισμό το εκλογικό ημερολόγιο μέχρι τη μεγάλη μάχη του 2017.

Το Σβέριν, η πρωτεύουσα του κρατιδίου, κινδυνεύει να γίνει το σύμβολο αυτό που φοβούνται οι Χριστιανοδημοκράτες του CDU: Να χάσουν το «μονοπώλιο» της δεξιάς, βλέποντας την «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) να πλησιάζει να γίνεται μεγάλο κόμμα -έστω κι αν, κοιτάζοντας κανείς πιο κοντά το αποτέλεσμα, απέχει ακόμη αρκετά.

Τη Δευτέρα η Μέρκελ βρισκόταν ακόμη στην Κίνα για την G20, αλλά σίγουρα μέχρι εκεί έφτασε η πίεση από την πολιτική της οικογένεια. Από το βαυαρικό CSU, ο υπουργός Οικονομικών στο Μόναχο Μάρκους Ζέντερ είπε επιτακτικά πως «πρέπει να υπάρξει αλλαγή πλεύσης από το Βερολίνο» στο προσφυγικό, ο «επίτιμος» Στόιμπερ σημείωσε την ελπίδα του να «ξεκινήσει επιτέλους μία ειλικρινής ανάλυση για τη βαριά εκλογική ήττα». Όλοι επανέλαβαν τη θέση τους για «πλαφόν» προσφύγων.

Το τελευταίο είναι πως η Μέρκελ είδε το κόμμα της να γίνεται τρίτη δύναμη στο κρατίδιο που εκλέγεται η ίδια. Το βασικότερο είναι πως, ενώ σε δύο εβδομάδες ψηφίζει και το κρατίδιο του Βερολίνου, η καγκελάριος ακόμη ζυγίζει εάν τελικά θα είναι το φθινόπωρο του 2017 υποψήφια για την καγκελαρία. Σε τέτοιο κλίμα, η ηχηρή ήττα «ασφαλώς και δεν συνιστά ενίσχυση» όπως, πολύ ευγενικά αλλά ακόμη σαφέστερα είπε ο Στόιμπερ.

Στο Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία της πρώην Ανατολικής Γερμανίας οι ξένοι υπήκοοι (κάθε προέλευσης) φτάνουν στο… ιλιγγιώδες 3%. Οι κάτοικοι γνωρίζουν την προσφυγική κρίση κυρίως από εικόνες στην τηλεόραση και τις εφημερίδες. Αυτό από μόνο του αρκεί για να χτυπήσει καμπανάκι στο Βερολίνο, επειδή τελικά ήταν το προσφυγικό που κινητοποίησε το 20,8% των ψηφοφόρων που επέλεξαν το AfD.

Μεγάλο κόμμα το AfD; Όχι εντελώς, όχι ακόμα

Το AfD είχε κάνει το προσφυγικό και την στάση της καγκελαρίας μείζον θέμα στην προεκλογική εκστρατεία στο Σβέριν. Το κόμμα, που κατεβαίνει μόνιμα σε όλη τη χώρα με πλακάτ «η Μέρκελ πρέπει να φύγει» και που έχει γίνει ο πολιτικός βραχίονας του κινήματος Pegida («Εναντίον της Ισλαμοποίησης της Δύσης», που επίσης είχε ξεκινήσει από τα ανατολικά), έχει μετατραπεί πρωτίστως σε κόμμα «αντι-Μέρκελ».

Μία ματιά στα ποιοτικά δεδομένα των exit poll προσφέρει αρκετά σημαντικά στοιχεία για να γίνει αντιληπτή η έκβαση της κάλπης της Κυριακής, επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις στους πολιτικούς διαδρόμους του Βερολίνου.

Ας ξεκινήσει κανείς από το, εκ πρώτης όψεως, πιο παράδοξο όταν μιλά κανείς για ήττα του CDU: Δεν ήταν πρώτα οι ψηφοφόροι του CDU από τους οποίους άντλησε AfD. Το μεγαλύτερο μέρος τους, ένα 35%, δεν είχαν ψηφίσει καν στις προηγούμενες εκλογές.

Η δεύτερη μεγαλύτερη μερίδα ήταν οι Σοσιαλδημοκράτες του SPD (18% όσων ψήφισαν τώρα AfD είχαν ψηφίσει SPD προηγουμένως) και μετά έρχεται το CDU (έχασε 16% των ψηφοφόρων του προς το AfD). Στη συνέχεια βρίσκεται η Αριστερά (Linke), για την οποία όμως η αιμορραγία ήταν σημαντικότερη επειδή το αρχικό μερίδιο της ήταν αρκετά μικρότερο.

Το κρίσιμο βρίσκεται στους δύο λόγους για τους οποίους δηλώνουν ότι επέλεξαν το AfD οι ψηφοφόροι: Το προσφυγικό και η διαμαρτυρία.

Το 86% όσων ψήφισαν AfD δήλωσαν ότι του προκαλεί «φόβο» το προσφυγικό ρεύμα. Στο σύνολο των ψηφοφόρων, αυτή η απάντηση ήταν αρκετά χαμηλότερα -μόνο οι μισοί. Στο υπόλοιπο εκλογικό σώμα, ως σημαντικότερο αποτιμήθηκε το ζήτημα της οικονομίας.

Επιπλέον, τα δύο τρίτα όσων ψήφισαν το AfD απάντησαν ότι το επέλεξαν εξατίας της απογοήτευσής τους από τα υπόλοιπα κόμματα, ως «μήνυμα». Αντιθέτως, μόνο το ένα τέταρτο δήλωσε πως το ψήφισε λόγω πεποιθήσεων.

Η διάσταση της ψήφου διαμαρτυρίας είναι εξίσου σημαντική για το δεύτερο μεγάλο ηττημένο της κάλπης της Κυριακής στο Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία, δηλαδή την Αριστερά (Linke). Το AfD στέρησε σημαντικό από αυτή τη μερίδα των ψηφοφόρων της.

Το AfD είχε αρχικά σχηματιστεί στη βάση της αντίθεσης στα προγράμματα ευρω-διάσωσης και στη συνέχεια μετατράπηκε στον κυριότερο γερμανικό πολιτικό σχηματισμό ξενοφοβικών και ευρωσκεπτικιστικών αισθημάτων -εξαρχής δηλαδή με μονοθεματική πλατφόρμα.

Έτσι, η ανάλυση του εκλογικού αποτελέσματος της Κυριακής δείχνει ότι, παρά την επιδίωξη των ηγετικών του στελεχών, το AfD οφείλει ακόμη τη δυναμική του κυρίως στην πλατφόρμα του για το προσφυγικό και στην ψήφο διαμαρτυρίας. Ωστόσο, έστω κι αν δεν έχει ακόμη γίνει «μεγάλο κόμμα», παγιώνεται και πλησιάζει.

Κατακτώντας σταδιακά το χώρο δεξιά του CDU, με σημαία το «η Μέρκελ πρέπει να φύγει», το AfD γίνεται η πολιτική ενσάρκωση της ισχυρότερης απειλής για την γερμανίδα καγκελάριο. Τα «προειδοποίηση», «καταστροφή», «βαρύ κλίμα» στους τίτλους των εφημερίδων με τους οποίους ξυπνά η Γερμανία τη Δευτέρα συνοψίζονται ίσως καλύτερα σε μία εκτίμηση που διατυπώνει άρθρο στο Spiegel: Αν η καγκελάριος δεν βρει νέα στρατηγική στη μάχη εναντίον του AfD, θα καταλήξει βαρίδι για τους Χριστιανοδημοκράτες.