Εξι επιθέσεις αυτοκτονίας σε οκτώ μήνες και μια διπλωματική κρίση με τη Ρωσία κρέμονται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από την οικονομία της Τουρκίας. Ο αντίκτυπος στον τουριστικό τομέα αλλά και στην εμπιστοσύνη της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας έναντι της γειτονικής χώρας, ο λογαριασμός δηλαδή της ανασφάλειας, είναι κάτι που θα πληρώσει η ταχύτατα αναπτυσσόμενη τα τελευταία χρόνια τουρκική οικονομία. Οι ειδικοί εκφράζουν φόβους για τις επιπτώσεις των αλλεπάλληλων πληγμάτων και στην τουρκική αγορά εργασίας.
Λίγες ημέρες μετά το τελευταίο τρομοκρατικό κρούσμα της 19ης Μαρτίου σε πεζόδρομο στην εμπορική καρδιά της Κωνσταντινούπολης –ένας καμικάζι ανατινάχθηκε σκοτώνοντας τρεις ξένους τουρίστες και τραυματίζοντας άλλους τριάντα –οι υπεύθυνοι των ξενοδοχείων, των εστιατορίων και των εμπορικών καταστημάτων σε ακτίνα δύο χιλιομέτρων από τον τόπο της επίθεσης προσπαθούν να υπολογίσουν το οικονομικό κόστος της καταστροφής. Οι αντιδράσεις στο Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης είναι σχετικά ψύχραιμες, αλλά οι επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία δεν θα είναι αμελητέες.

«Πρόκειται για μια οικονομία εύθραυστη, με σημαντικά ελλείμματα και υψηλό πληθωρισμό. Οι επιθέσεις μπορούν να κοστίσουν ακριβά στον βραχυπρόθεσμο τουρισμό και μακροπρόθεσμα στην εισροή επενδυτικών κεφαλαίων στη χώρα» δηλώνει από το Λονδίνο στη «Figaro» ο Γουίλιαμ Τζάκσον της Capital Economics. «Αμέσως μετά την αναζωπύρωση των συγκρούσεων με τους Κούρδους στις νοτιοανατολικές επαρχίες και τις πρώτες τρομοκρατικές επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους το περασμένο καλοκαίρι, η ως τότε ραγδαία αύξηση του αριθμού των ξένων επισκεπτών επιβραδύνθηκε αισθητά» γράφει σε έρευνά της η γαλλική εφημερίδα.
Η «Figaro» προσθέτει ότι η έστω και αναιμική αύξηση των τουριστικών ροών αντεστράφη πλήρως μετά την επιδείνωση των διπλωματικών σχέσεων Αγκυρας – Μόσχας και τη ρητή οδηγία που εξέδωσε η ρωσική κυβέρνηση προς τους ρώσους πολίτες να διαγράψουν από τους προορισμούς τους για καλοκαιρινές διακοπές τα δημοφιλή ως τότε για αυτούς παράλια της Τουρκίας στο Αιγαίο. Υπενθυμίζεται ότι αφορμή της οδηγίας αυτής ήταν η κατάρριψη ενός ρωσικού βομβαρδιστικού αεροσκάφους από τουρκικά αντιαεροπορικά στη συροτουρκική μεθόριο τον περασμένο Νοέμβριο.
Ο Χικμέτ Ερασλάν, επικεφαλής της αλυσίδας πολυτελών ξενοδοχείων της Κωνσταντινούπολης Dosso Dossi, σημειώνει ότι η εταιρεία του μείωσε κατά το ήμισυ τις τιμές των 180 δωματίων του άρτι ανακαινισθέντος ξενοδοχείου «Golden Age», που βρίσκεται λίγα λεπτά με τα πόδια από την πλατεία Ιστικλάλ, όπου έγινε το μακελειό της 19ης Μαρτίου. «Η μείωση αποφασίστηκε όταν επέστρεψε το αφεντικό από το διεθνές τουριστικό φόρουμ του Βερολίνου και μας είπε ότι ουδείς ενδιαφερόταν να έρθει στην Τουρκία» εξηγεί υπό καθεστώς ανωνυμίας ασφαλώς ένας υπάλληλος του ξενοδοχείου.
Επιφυλακτικοί οι επενδυτές


Ο αναλυτής της τουρκικής τράπεζας Finansbank Ινάν Ντεμίρ προβλέπει ότι εφέτος η κάμψη στα τουριστικά έσοδα της Τουρκίας θα περιοριστεί στα 17 δισ. δολάρια από 21 δισ. δολάρια ή 3% του ΑΕΠ της χώρας που ήταν το 2015. Ωστόσο, μόνο τον Ιανουάριο η πτώση των αφίξεων από το εξωτερικό έφθασε το 20% συγκριτικά με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι. Ο τούρκος οικονομολόγος προβλέπει επίσης μαζικές απολύσεις στον τουριστικό κλάδο και επιδείνωση της γενικότερης εικόνας της αγοράς εργασίας στην Τουρκία, όπου η ανεργία ξεπέρασε πρόσφατα το 10%.

«Και οι ξένοι επενδυτές, όμως, όχι μόνο οι τουρίστες, εμφανίζονται πολύ πιο επιφυλακτικοί απέναντι στην Τουρκία. Ανησυχούν και για την ασφάλειά τους αλλά και για την τύχη των επενδύσεών τους εδώ» σημειώνει ο Ινάν Ντεμίρ, προσθέτοντας ότι εκείνο που χρειάζεται επειγόντως είναι «μια πειστική απάντηση εκ μέρους της τουρκικής οικονομίας». Η απάντηση αυτή όμως μοιάζει από δύσκολη ως αδύνατη στη σημερινή πολιτική συγκυρία στη χώρα, όπου ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιδίδεται καθημερινά σε ένα ρεσιτάλ αυταρχισμού.
Οι πολιτικές εντάσεις επιτείνουν το κλίμα ανησυχίας και αβεβαιότητας. Το λουκέτο που έβαλε ο Ερντογάν στην αντιπολιτευόμενη εφημερίδα «Zaman» και η όλη μεθόδευση για την απομάκρυνση του ευυπόληπτου στο εξωτερικό διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας Ερντέμ Μπασκί συνιστούν πρακτικές που κλονίζουν την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών προς τη χώρα. «Οσο οι αποφάσεις της τουρκικής Δικαιοσύνης εξυπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες, ουδείς ρισκάρει τα λεφτά του στη χώρα» ξεκαθαρίζει ο διαχειριστής κεφαλαίων Γουίλιαμ Τζάκσον. Κι ας πρόκειται για μια οικονομία που εξακολουθεί να δείχνει ισχυρές αντοχές, με τη βιομηχανική παραγωγή να αυξάνεται κατά 5,6% τον Ιανουάριο σε ετήσια βάση.

Νέα αγορά
Στροφή προς τη Λατινική Αμερική και το Ιράν
«Τον Ιανουάριο του 2016 η πτώση των κρατήσεων στον έκτο μεγαλύτερο τουριστικό προορισμό παγκοσμίως, με 36 εκατ. αφίξεις ετησίως κατά μέσον όρο, ήταν μόνο 1,6% συγκριτικά με τον Ιανουάριο του 2015. Αλλά τα στοιχεία δεν καταγράφουν τον αντίκτυπο από τον θάνατο 10 γερμανών τουριστών στη βομβιστική επίθεση της 12ης Ιανουαρίου. Ούτε τον αντίκτυπο από τις επιθέσεις που ακολούθησαν» σημειώνει στη «Figaro» ο ειδικός σε θέματα τουρκικής οικονομίας, ερευνητής του CEPII Ντενίζ Γιουνάλ.
Ο τούρκος οικονομολόγος εξηγεί ότι η Τουρκία είχε το 2015 τουριστικά έσοδα μειωμένα κατά 5,5 δισ. δολάρια. Η ζημιά είναι σημαντική, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο τουριστικός τομέας συνεισφέρει κατά 4% στη διαμόρφωση του τουρκικού ΑΕΠ, ενώ στον κλάδο του τουρισμού απασχολείται το 16% του εργατικού δυναμικού της χώρας, δίχως να υπολογίζονται οι έμμεσες θέσεις εργασίας που συνδέονται με τον κλάδο.
Ως απάντηση στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο κλάδος, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας εξήγγειλε πρόσφατα μια οικονομική αρωγή 86,5 εκατ. δολαρίων. Τα χρήματα θα καρπωθούν ως επί το πλείστον τα τουριστικά γραφεία της χώρας. Η Τουρκία, ωστόσο, μοιάζει να αλλάζει προσανατολισμό σε ό,τι αφορά τους τουριστικούς της στόχους. Σαν να αποδέχεται, κατά κάποιον τρόπο, την ψυχρότητα με τη Δύση που προκαλούν όχι τόσο οι τρομοκρατικές επιθέσεις όσο τα αυταρχικά κρεσέντα του προέδρου Ερντογάν.

«Το τελευταίο χρονικό διάστημα η χώρα ευνοεί τις αφίξεις μη δυτικών τουριστών. Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται οι Λατινοαμερικανοί και οι Ιρανοί. Διότι μετά την άρση των κυρώσεων της Δύσης κατά της Τεχεράνης στη Μέση Ανατολή ανοίγει μια νέα μεγάλη τουριστική αγορά» δηλώνει στη «Figaro» ένας παράγοντας της τουρκικής τουριστικής αγοράς που δεν θέλει να αποκαλύψει το όνομά του. Ο παράγων αυτός εξηγεί ότι «τις ημέρες αυτές ο αριθμός των τακτικών πτήσεων που συνδέουν την Κωνσταντινούπολη με πόλεις του Ιράν έχει φθάσει τις 18. Και η πληρότητα των πτήσεων αυτών αγγίζει το 85%».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ