Η πρωθυπουργική πρόταση για συνταγματική τροποποίηση ώστε να είναι δυνατή η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων έχει αναζωπυρώσει τις σχετικές συζητήσεις. Από τις συζητήσεις και τα κείμενα του παρελθόντος προκύπτει ότι δεν υπάρχει κανένα λογικό επιχείρημα για την απαγόρευση ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Εν τούτοις υπάρχουν ακόμη εκείνοι που πιστεύουν ότι με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια τα επιχειρηματικά και ταξικά συμφέροντα θα εισβάλουν και θα νοθεύσουν την εκπαιδευτική διαδικασία. Οι ίδιοι άνθρωποι εξηγούν την παρακμή των κρατικών πανεπιστημίων ως αποτέλεσμα δύο παραγόντων: πρώτον, της έλλειψης αυτονομίας και, δεύτερον, της ανεπαρκούς χρηματοδότησης. Οσοι έχουν ζήσει μέσα στο πανεπιστήμιο γνωρίζουν ότι ουδέν αναληθέστερον.
Τα πανεπιστήμια έχουν μεγάλη ακαδημαϊκή και διοικητική αυτονομία.
Εκείνα διαμορφώνουν τα προγράμματα σπουδών, εκείνα εκλέγουν καθηγητές, εκείνα τους προάγουν, εκείνα εξετάζουν τους φοιτητές, εκείνα απονέμουν πτυχία, εκείνα ελέγχουν το διοικητικό προσωπικό κτλ.
Ως προς την ανεπαρκή χρηματοδότηση αρκεί να σκεφθεί κανείς ότι τα χρόνια που το χρήμα έρρεε άφθονο στα πανεπιστήμια ήταν τα χρόνια που αυτά κατέρρεαν. Η επαρκής χρηματοδότηση είναι αναγκαία, αλλά η γενναία χρηματοδότηση δεν σημαίνει αυτομάτως και βελτίωση.
Πρόσφατα ένα νέο επιχείρημα διατυπώθηκε εναντίον της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων στην παρούσα συγκυρία. Επί λέξει: «Η ενδεχόμενη δημιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων προϋποθέτει την ύπαρξη ρωμαλέων δημοσίων πανεπιστημίων στα οποία θα επιτραπεί να τα ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις» (Κ. Γάτσιος, «Το Βήμα», 18.5.2014). Αυτή είναι μια ωμή και ειλικρινής ομολογία για τη θλιβερή κατάσταση των δημοσίων πανεπιστημίων. Θυμίζει την παλιά απαίτηση των βιομηχάνων για επιβολή δασμών στα εισαγόμενα προϊόντα ώστε να επιβιώσουν αυτοί σε βάρος των καταναλωτών.
Αλλά από πού απορρέει ότι η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων πρέπει να περιμένει την αναβάθμιση των δημοσίων; Τι είναι πιο σημαντικό για τη χώρα: η προστασία του αναποτελεσματικού και κακής ποιότητας μονοπωλίου γνώσης των κρατικών πανεπιστημίων ή η παροχή αξιοπρεπούς επιστημονικής γνώσης στους Ελληνες;
Η κακοδαιμονία των δημοσίων πανεπιστημίων οφείλεται σε δύο κυρίως παράγοντες: στην αγραμματοσύνη και αδιαφορία μιας σημαντικής μερίδας καθηγητών και στη βίαιη είσοδο των κομμάτων. Εναντίον αυτών πρέπει να στραφεί όποιος πραγματικά ενδιαφέρεται για το καλό των δημοσίων πανεπιστημίων και όχι εναντίον της ίδρυσης ιδιωτικών.
Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι κρίσιμης σημασίας για το μέλλον της χώρας. Εκεί δεν χωρούν μικροσυμφέροντα. Η ακαδημαϊκή κοινότητα πρέπει να σκεφθεί σοβαρά και να δώσει απάντηση στο ερώτημα: Θέλει τα πανεπιστήμια να γίνουν ναοί της γνώσης ή να μείνουν όπως είναι σήμερα, δηλαδή σχεδόν πνευματικές παράγκες;
Ο κ. Θεόδωρος Π. Λιανός είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ