Ανέκαθεν ο Νέλσον Μαντέλα υποστήριζε ότι «ο αθλητισμός έχει τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο». «Έχει τη δύναμη να εμπνεύσει», συνήθιζε να λέει. «Έχει τη δύναμη να ενώσει τον κόσμο με έναν τρόπο που ελάχιστα πράγματα μπορούν. Μιλάει στους νέους σε μια γλώσσα που καταλαβαίνουν. Ο αθλητισμός μπορεί να δημιουργήσει ελπίδα σε μέρη, όπου υπάρχει μόνο απόγνωση».
«Εφυγε ήσυχα», δήλωσε ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής κ. Τζέικομπ Ζούμα λίγο πριν τα μεσάνυχτα της Πέμπτης (5/12/2013) αδυνατώντας να κρύψει τη βαθιά θλίψη του για τον θάνατο του πρώτου μαύρου προέδρου στην ιστορία της Νότιας Αφρικής. Οσο ήσυχα, ωστόσο, έφυγε, άλλο τόσο ανήσυχο ήταν το πνεύμα του. Όχι μόνο στα χρόνια μετά την αποφυλάκισή του (Φεβρουάριος 1990), αλλά και μέσα στο κελί της απομόνωσης, ο «πιο διάσημος κρατούμενος του πλανήτη», όπως τον αποκαλούσαν για τη δράση του κατά την 27χρονη κάθειρξή του, έδινε σκληρή μάχη για την κατάρρευση του καθεστώτος του απαρτχάιντ και υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μέσα από το «κολαστήριο» του Ρόμπεν Αϊλαντ, μιας φυλακής υψίστης ασφαλείας, με κελιά, που επέτρεπαν στους κρατούμενους να βλέπουν φως από μια χαραμάδα, ο Μαντέλα ενίσχυε το μποϊκοτάζ κατά της Νότιας Αφρικής, στην οποία είχε απαγορευτεί η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες από το 1964 ως το 1992. Ο αείμνηστος πίστευε ότι η απομόνωση της χώρας κατέστρεφε το ίματζ του καθεστώτος του απαρτχάιντ, το οποίο ήταν αναγκασμένο να… φυλακίζει (τι ειρωνεία!) τους λευκούς αθλητές του δημοφιλούς ράγκμπι, του κρίκετ, του τένις και του γκολφ στα σύνορα της Νότιας Αφρικής.
Ο Μαντέλα ήταν της άποψης ότι «αθλητισμός και πολιτική σχετίζονται». Στις 10 Μαΐου του 1994, έγινε ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής έπειτα από τρεις αιώνες κυριαρχίας των λευκών. Αμέσως μετά την ορκωμοσία του, αποφάσισε να παρακολουθήσει τον ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ της Νότιας Αφρικής και της Ζάμπιας στο Γιοχάνεσμπουργκ ανακοινώνοντας πως είχε έλθει η ώρα για τον αθλητισμό της χώρας του να επιστρέψει στον διεθνή ανταγωνισμό μέσω των σπορ.
«Ηθελα να μάθει ο κόσμος το πόσο πολύ εκτιμώ τις θυσίες των αθλητών μας τα χρόνια του μποϊκοτάζ. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι αν δεν είχαν γίνει αυτές οι θυσίες, δεν θα είχα γίνει τόσο νωρίς πρόεδρος», είχε πει εκείνες τις μέρες δείχνοντας _ ως πρώην ερασιτέχνης πυγμάχος _ τον σεβασμό του προς τον αθλητισμό και τους αθλητές. Βέβαια, η κίνηση που «σημάδεψε» τη σύνδεσή του με τα σπορ, αλλά και τη στάση του γενικότερα, σημειώθηκε έναν χρόνο αργότερα, στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου ράγκμπι, που διεξήχθη στο ίδιο γήπεδο, το «Ελις Παρκ».
Το ράγκμπι ήταν το αγαπημένο σπορ των λευκών. Η μασκότ, μάλιστα, της εθνικής ομάδας ράγκμπι, μια μικρή αντιλόπη, εθεωρείτο από τους μαύρους ως σύμβολο τυραννίας. Τι έκανε, λοιπόν, ο Μαντέλα; Με το δημοκρατικό καθεστώς πλέον σε φουλ ισχύ, το σλόγκαν που είχε η Εθνική ήταν «μια ομάδα, μια χώρα». Και όταν η Νότια Αφρική νίκησε τη Νέα Ζηλανδία στον τελικό, άπαντες θα περίμεναν να δοθεί το τρόπαιο στον μοναδικό μαύρο αθλητή της ομάδας.
Αψηφώντας τις οδηγίες των συμβούλων του, ο Μαντέλα παρέδωσε το τρόπαιο στα χέρια του λευκού αρχηγού Φρανσουά Πιεναάρ φορώντας, μάλιστα, μια πράσινη φανέλα με το Νο.6 και το όνομα «Πιεναάρ» στην πλάτη. Η κίνηση του Μαντέλα, ο οποίος εκείνη τη στιγμή μετέτρεπε το σύμβολο της τυραννίας σε σύμβολο ενότητας, ενέπνευσε τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Τζον Κάρλιν, ο οποίος έγραψε το βιβλίο «Playing the Enemy: Nelson Mandela and the Game That Made a Nation» («Παίζοντας τον εχθρό: Ο Νέλσον Μαντέλα και το παιχνίδι που δημιούργησε ένα έθνος»).
Μεταγενέστερα, τα γεγονότα απετέλεσαν τη βάση της κινηματογραφικής ταινίας «Invictus» (Ανίκητος), που σκηνοθέτησε ο Κλιντ Ιστγουντ με πρωταγωνιστές τον Μόργκαν Φρίμαν στον ρόλο του μεγάλου ηγέτη και τον Ματ Ντέιμον στον ρόλο του Φρανσουά Πιεναάρ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αρχηγός εκείνης της ομάδας ήλθε πολύ κοντά με τον αφρικανό ηγέτη σε διαπροσωπικό επίπεδο και μάλιστα ο Μαντέλα έγινε νονός του μεγαλύτερου παιδιού του.
«Μας έκανε να αντιληφθούμε ότι είμαστε όλοι αδέρφια, ανεξαρτήτου χρώματος. Μας δίδαξε ότι ο άνθρωπος μπορεί να συγχωρεί. Ηταν ένα πνεύμα που γεννήθηκε ελεύθερο, που προοριζόταν να πετάξει πάνω από το ουράνιο τόξο. Σήμερα το πνεύμα του ταξιδεύει στον παράδεισο. Τώρα είναι ελεύθερος για πάντα», είπε για τον Μαντέλα ο θρύλος της πυγμαχίας, Μοχάμεντ Αλι, ο οποίος είχε την ευκαιρία να τον συναντήσει δύο φορές, μια στη Νότια Αφρική και μια στις ΗΠΑ.
«Ας συνεχίσουμε όλοι την κληρονομιά του, με πάθος και σκοπό», είπε ο Πελέ, που επίσης γνώριζε τον σπουδαίο ηγέτη, ενώ ο ταχύτερος άνθρωπος του κόσμου Γιουσέιν Μπολτ τον χαρακτήρισε ως τον «μεγαλύτερο μαχητή του πλανήτη». Ο Γκάρι Λίνεκερ έγραψε: «Ο σπουδαιότερος άνθρωπος στον πλανήτη πέθανε. Αναπαύσου εν ειρήνη Νέλσον Μαντέλα». Μεταξύ των αμέτρητων αθλητικών προσωπικοτήτων και ο Τάιγκερ Γουντς. «Ανυψώθηκα κι ένιωσα την αύρα σου όταν σε γνώρισα. Την ένιωσα σήμερα και θα την νιώθω για πάντα. Εκανες τόσα πολλά για την ανθρωπότητα», είπε χαρακτηριστικά.
«Η κυβέρνηση του Νέλσον Μαντέλα πρωταγωνίστησε στη διάλυση του απαρτχάιντ και στράφηκε κατά του ρατσισμού, της φτώχειας και των ανισοτήτων», αναφέρει στη δήλωσή του ο κομισάριος του ΝΒΑ κ. Ντέιβιντ Στερν, ωστόσο το ποδοσφαιρικό Μουντιάλ του 2010 που διεξήχθη στη Νότια Αφρική ήταν το τελευταίο αθλητικό γεγονός, που έφερε την υπογραφή του τεράστιου ηγέτη. Ηταν και η τελευταία δημόσια εμφάνισή του στον τελικό του Μουντιάλ κάνοντας τον γύρο του γηπέδου πάνω σε ένα αμαξάκι του γκολφ.
Σαφέστατα, η εν λόγω διοργάνωση δεν έλυσε τα φρικτά προβλήματα που μαστίζουν τη χώρα, το AIDS, που καλπάζει, τους δείκτες της ανεργίας, τη βία και την εγκληματικότητα. Το όραμα, όμως, του Μαντέλα για έναν καλύτερο κόσμο θα προσφέρει για πάντα μια αχτίδα αισιοδοξίας στη χιλιοταλαιπωρημένη χώρα, όπως εκείνη η μικροσκοπική χαραμάδα τού έδινε κουράγιο στο κελί της απομόνωσης…
