Πανικός επικρατεί στους περίπου 30.000 εργαζομένους που απαρτίζουν την εφοδιαστική αλυσίδα καπνικών προϊόντων (καπνοπαραγωγοί, μεταποίηση, καπνοβιομηχανίες, σημεία πώλησης), αφού τα χτυπήματα για τον κλάδο δεν έχουν τελειωμό. Μετά την υπέρμετρη φορολόγηση και την πτώση της κατανάλωσης που διόγκωσε το λαθρεμπόριο, η επικείμενη αναδιάρθρωση του συστήματος διανομής από τις μεγάλες καπνοβιομηχανίες αλλά και η αναθεώρηση της κοινοτικής οδηγίας για τα προϊόντα καπνού εκτιμάται ότι θα προκαλέσουν νέα «λουκέτα» στο δίκτυο, δραστικό περιορισμό της παραγωγής αρωματικών καπνών ανατολικού τύπου και κυρίως μείωση της ζήτησης, η οποία σε βάθος χρόνου θα εντείνεται.
Η ζήτηση για τσιγάρα τα τελευταία τρία χρόνια έχει μειωθεί κατά 1/3, έχουν κλείσει οκτώ μονάδες μεταποίησης, 5.000 περίπτερα και ψιλικατζίδικα, 130 πρατήρια, οι μεγάλες καπνοβιομηχανίες καταγράφουν υψηλές ζημιές, ενώ έχει αυξηθεί η διείσδυση των λαθραίων τσιγάρων, τα οποία σήμερα αντιπροσωπεύουν πλέον το 20% του συνόλου.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η Παπαστράτος, θυγατρική της Philip Morris, από τον ερχόμενο Ιούνιο αναδιαρθρώνει το σύστημα διανομής των προϊόντων της εισάγοντας το σύστημα αποκλειστικής διανομής σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη και Πάτρα. Πλέον θα συνεργάζεται με πέντε χονδρεμπόρους στα παραπάνω αστικά κέντρα έναντι περίπου 110. Το μοντέλο αυτό θα συμβάλει, σύμφωνα με την εταιρεία, στην αποτελεσματικότερη διανομή των προϊόντων της και θα προσφέρει καλύτερα περιθώρια κέρδους στα σημεία πώλησης. Εκτιμάται μάλιστα ότι και οι άλλες βιομηχανίες (Καρέλιας) αλλά και οι πολυεθνικές που εισάγουν τα προϊόντα τους (BAT, JTI, Imperial) θα ακολουθήσουν αργά ή γρήγορα αυτό το μοντέλο.
Η πρακτική όμως αυτή απαιτεί πληρωμές τοις μετρητοίς σε έναν κλάδο στον οποίο ως σήμερα οι χονδρέμποροι αγόραζαν με πίστωση από τις βιομηχανίες και πωλούσαν με πίστωση στη λιανική. Η έλλειψη ρευστότητας θα οδηγήσει στην επιβίωση των ισχυρών, γι’ αυτό και εκτιμάται ότι θα υπάρξει κύμα «λουκέτων» και στη χονδρική και στη λιανική. Σήμερα λειτουργούν περίπου 12.000 περίπτερα που οφείλουν το 60% του τζίρου τους στα προϊόντα καπνού.
«Γιοκ» σε καπνά μας
Εν τω μεταξύ, με στόχο να καταστήσει τα καπνικά προϊόντα λιγότερο ελκυστικά, η νέα κοινοτική οδηγία που προωθείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την κατάργηση των πρόσθετων ουσιών στα τσιγάρα (αρωματικές ουσίες) και το 75% της επιφάνειας του πακέτου να αφορά προειδοποιήσεις σε θέματα υγείας, κυρίως με εικόνες αντιαισθητικές από τις επιπτώσεις του καπνίσματος.
Σύμφωνα με τον αρμόδιο επίτροπο για θέματα υγείας κ. Τόνιο Μποργκ, «οι καταναλωτές δεν πρέπει να εξαπατώνται: τα προϊόντα καπνού πρέπει να μοιάζουν και να μυρίζουν ως προϊόντα καπνού, και η παρούσα πρόταση εξασφαλίζει ότι η ελκυστική συσκευασία και οι αρωματικές ουσίες δεν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εμπορική στρατηγική».
Η πρόταση προβλέπει την απαγόρευση των τσιγάρων, του καπνού για στριφτά τσιγάρα και των μη καπνιζόμενων προϊόντων καπνού που έχουν χαρακτηριστικά αρώματα / γεύσεις, καθώς και την απαγόρευση των προϊόντων με αυξημένη τοξικότητα και εθιστικότητα.
Σε περίπτωση που καταργηθούν τα πρόσθετα, θα είναι δύσκολο οι τσιγαροβιομηχανίες να παράξουν το αμερικανικό blend που είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος τσιγάρου και αποτελεί μείξη χαρμανιού από καπνά τύπου Virginia, Burley και ανατολικού τύπου. Tα τελευταία παράγονται στην Ελλάδα και τυχόν κατάργησή τους θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στην απασχόληση στην περιοχή της Θράκης.
Ενημερωτικά μηνύματα
Επίσης, σύμφωνα με την οδηγία, όλες οι συσκευασίες τσιγάρων και καπνού για στριφτά τσιγάρα πρέπει να φέρουν μια συνδυασμένη προειδοποίηση για την υγεία, η οποία να αποτελείται από εικόνα και από κείμενο και να καλύπτει το 75% του εμπρόσθιου και του οπίσθιου μέρους της συσκευασίας, ενώ δεν πρέπει να φέρουν κανένα διαφημιστικό στοιχείο. Οι σημερινές πληροφορίες για την πίσσα, τη νικοτίνη και το μονοξείδιο του άνθρακα, που θεωρούνται παραπλανητικές, αντικαθίστανται από ένα ενημερωτικό μήνυμα στην πλαϊνή πλευρά του πακέτου που θα αναφέρει ότι ο καπνός του τσιγάρου περιέχει πάνω από 70 ουσίες που προκαλούν καρκίνο.
Η οδηγία θα συζητηθεί στο Ευρωκοινοβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Υπουργών. Θα εκδοθεί το 2014 και θα αρχίσει να ισχύει το 2015-2016. Οι καπνοπώλες, οι εργαζόμενοι στις καπνοβιομηχανίες και οι παραγωγοί με ανακοινώσεις τους ζητούν από την κυβέρνηση σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις άλλων καπνοπαραγωγικών κρατών να αμβλύνει τις προτάσεις της ΕΕ ώστε οι παρενέργειες από την αναθεώρηση της κοινοτικής οδηγίας για τα καπνικά προϊόντα να μη βουλιάξουν τον κλάδο.
Η κρίση φούντωσε τα λαθραία
Αλματώδη άνοδο παρουσιάζει τα τελευταία τρία χρόνια η διείσδυση των λαθραίων τσιγάρων στην ελληνική αγορά, με αποτέλεσμα να πλήττεται όλη η νόμιμη εφοδιαστική αλυσίδα (καπνοβιομηχανίες, χονδρέμποροι, σημεία λιανικής) αλλά και το Δημόσιο, το οποίο στερείται σε ετήσια βάση φορολογικά έσοδα της τάξεως των 400 εκατ. ευρώ.
«H οικονομική κρίση και η μείωση του καταναλωτικού εισοδήματος των Ελλήνων απενοχοποίησαν το λαθρεμπόριο» αναφέρουν παράγοντες της αγοράς και επισημαίνουν ότι το 2009 τα παράνομα τσιγάρα αντιστοιχούσαν στο 3% της συνολικής κατανάλωσης, το 2010 το ποσοστό έφτασε στο 6,3%, το 2011 διαμορφώθηκε στο 10,1% και στο τέλος του 2012 αναρριχήθηκε στο 20%.
Αλματώδη άνοδο παρουσιάζει τα τελευταία τρία χρόνια η διείσδυση των λαθραίων τσιγάρων στην ελληνική αγορά, με αποτέλεσμα να πλήττεται όλη η νόμιμη εφοδιαστική αλυσίδα (καπνοβιομηχανίες, χονδρέμποροι, σημεία λιανικής) αλλά και το Δημόσιο, το οποίο στερείται σε ετήσια βάση φορολογικά έσοδα της τάξεως των 400 εκατ. ευρώ.
«H οικονομική κρίση και η μείωση του καταναλωτικού εισοδήματος των Ελλήνων απενοχοποίησαν το λαθρεμπόριο» αναφέρουν παράγοντες της αγοράς και επισημαίνουν ότι το 2009 τα παράνομα τσιγάρα αντιστοιχούσαν στο 3% της συνολικής κατανάλωσης, το 2010 το ποσοστό έφτασε στο 6,3%, το 2011 διαμορφώθηκε στο 10,1% και στο τέλος του 2012 αναρριχήθηκε στο 20%.
Τρεις είναι οι τύποι των παράνομων τσιγάρων:
- Τα λαθραία που είναι γνήσια τσιγάρα αλλά εισάγονται παράνομα σε μια χώρα χωρίς να καταβάλλονται οι προβλεπόμενοι δασμοί και φόροι.
- Τα πλαστά που είναι απομιμήσεις τσιγάρων τα οποία παρασκευάζονται και διακινούνται παράνομα χωρίς την άδεια του κατόχου της μάρκας.
- Και τα illicit whites που είναι μάρκες οι οποίες δεν υπάρχουν νόμιμα στην αγορά και διακινούνται αποκλειστικά παράνομα χωρίς την πληρωμή δασμών και φόρων. Η συγκεκριμένη κατηγορία αποτελεί το 45% των παράνομων τσιγάρων. Είναι ενδεικτικό ότι ένα πακέτο «μάρκας» Gold Mount πωλείται από 1 ως 1,5 ευρώ.
Επίσης υπάρχει και καπνός που διατίθεται «χύμα» και για τον οποίο δεν καταβάλλονται οι προβλεπόμενοι φόροι και εμφανίζει ραγδαία ανάπτυξη σε καπνοπαραγωγούς περιοχές.
Υποχώρηση εσόδων από την αύξηση των φόρων
Το υπουργείο Οικονομικών έκανε ρελάνς μεγαλώνοντας το χαράτσι στον καπνό για τα στριφτά
Τα καπνικά προϊόντα διεκδικούν το ρεκόρ ως προς το ύψος της φορολογίας στην οποία υπόκεινται. Είναι ενδεικτικό ότι σήμερα στα 3,7 ευρώ που πληρώνει ο καταναλωτής ένα πακέτο βιομηχανοποιημένου τσιγάρου τα 3,04 ευρώ (82%) είναι φόρος.
Το υπουργείο Οικονομικών έκανε ρελάνς μεγαλώνοντας το χαράτσι στον καπνό για τα στριφτά
Τα καπνικά προϊόντα διεκδικούν το ρεκόρ ως προς το ύψος της φορολογίας στην οποία υπόκεινται. Είναι ενδεικτικό ότι σήμερα στα 3,7 ευρώ που πληρώνει ο καταναλωτής ένα πακέτο βιομηχανοποιημένου τσιγάρου τα 3,04 ευρώ (82%) είναι φόρος.
Το 2010 υπήρξαν τρεις διαδοχικές αυξήσεις του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ). Οπως προκύπτει από τα νούμερα, τα φορολογικά έσοδα του κράτους προς στιγμήν αυξήθηκαν. Στην πορεία όμως η στροφή του κοινού σε πιο φθηνά σήματα και στα στριφτά «έριξε» τα έσοδα στα προ της κρίσης επίπεδα. Η ζημιά όμως είχε γίνει αφού λόγω της υπέρμετρης φορολογίας και της συρρίκνωσης των περιθωρίων κέρδους έκλεισαν 2.000 περίπτερα. Το 2009 ο ΕΦΚ απέφερε στα δημόσια ταμεία 2,6 δισ. ευρώ, το 2010 2,9 δισ. ευρώ, το 2011 3 δισ. ευρώ και το 2012 2,7 δισ. ευρώ. Στην Ελλάδα ο ΕΦΚ στα τσιγάρα ως τον Νοέμβριο του 2012 ήταν αναλογικός και λιγότερο πάγιος. Δηλαδή, όσο μεγαλύτερη ήταν η τιμή του πακέτου τόσο μεγαλύτερος ο φόρος. Γι’ αυτό και το κράτος είχε απώλειες εσόδων, αφού λόγω της κρίσης οι καταναλωτές προτίμησαν τα φθηνά σήματα αλλά κυρίως τον καπνό για στριφτά τσιγάρα.
Αυτό άλλαξε όμως με το πολυνομοσχέδιο και πλέον ο πάγιος φόρος από 20 ευρώ τη χιλιάδα έφθασε στα 80 ευρώ. Επίσης, ο φόρος στον καπνό για στριφτά από 119 ευρώ το κιλό εκτοξεύθηκε στα 153 ευρώ. Με την αλλαγή της δομής της φορολογίας το κράτος προσπαθεί να προφυλάξει τα έσοδά του και υπολογίζει αύξηση σε σχέση με το 2012 κατά 187 εκατ. ευρώ.
Η αύξηση του πάγιου φόρου θα δώσει τέλος στον πόλεμο τιμών στον οποίο είχαν επιδοθεί οι καπνοβιομηχανίες από τις αρχές του προηγούμενου έτους, οι οποίες είχαν ρίξει τις τιμές στα ακριβά σήματά τους.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
