Ο κ. Κ. Καραμανλής και ο κ. Γ. Παπανδρέου ετοιμάζονται για την ετήσια καθιερωμένη εμφάνισή τους στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, την οποία όμως όλο και περισσότεροι υπουργοί και βουλευτές χαρακτηρίζουν στις ιδιωτικές συζητήσεις τους ένα «πανηγύρι χωρίς ενδιαφέρον». Επισήμως εξακολουθεί να υποστηρίζεται ότι η ΔΕΘ αποτελεί κορυφαία εκδήλωση στην οποία δεν εκτίθενται μόνο πρωτοποριακά προϊόντα αλλά και οι πλέον ουσιαστικές πολιτικές προτάσεις από τους εκάστοτε πρωθυπουργούς και αρχηγούς της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Επί της ουσίας, όμως, οι περισσότεροι αναγνωρίζουν ότι εδώ και πολλά χρόνια η Διεθνής Εκθεση έχει μετατραπεί σε μια έκθεση μικρομεσαίων – κυρίως ελληνικών – επιχειρήσεων γύρω από την οποία εκτυλίσσεται μια τελετουργική κομματική εορτή, όπου, όπως λέει γνωστός πολιτικός, «1.000 μεσαία στελέχη του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος συγκεντρώνονται και εορτάζουν την κατάκτηση του κράτους».
Οι «1.000 παράγοντες της εξουσίας» πρόκειται από την προσεχή Παρασκευή ως και την Κυριακή το απόγευμα να απολαύσουν όλοι μαζί ένα τριήμερο δημοσίων σχέσεων δίπλα σε υπουργούς και διοικητές οργανισμών και ΔΕΚΟ, εις υγείαν φυσικά του φορολογούμενου πολίτη. Για πολλούς που έχουν ζήσει το «φεστιβάλ» με όλες τις κυβερνήσεις η Διεθνής Εκθεση Θεσσαλονίκης δεν μπορεί παρά να συμβολίζει την «πραγματική Ελλάδα».
Μια Ελλάδα όπου αμφιλεγόμενοι «κομματικοί καριέρας» κατακλύζουν τα νυχτερινά κέντρα της συμπρωτεύουσας αφού έχουν σπεύσει λίγες ώρες νωρίτερα να σφίξουν το χέρι του Πρωθυπουργού και των υπουργών και να φωτογραφηθούν μαζί τους ενώ προχωρούν στην καθιερωμένη διαδρομή ανάμεσα στα περίπτερα των υπουργείων, των δημοσίων οργανισμών και των ΔΕΚΟ. Διότι οι μεγαλύτεροι εκθέτες στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης δεν είναι φυσικά η Microsoft, η Sony ή η Mittal Steel αλλά το υπουργείο Εσωτερικών, το υπουργείο Ανάπτυξης και το υπουργείο Οικονομίας με τεράστια πολυτελή περίπτερα, που το καθένα φθάνει σε έκταση ως και τα 360 τετραγωνικά μέτρα.
Εκείνο που κρύβεται επιμελώς είναι ότι η πραγματική οικονομία απουσιάζει, οι περισσότερες από τις μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις που συγκροτούν τον ΣΕΒ αδιαφορούν για το κρατικό λούνα παρκ της ΔΕΘ και δεν συμμετέχουν. Αντίθετα, συμμετέχουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις και συνεταιρισμοί όπως η Κοινοπραξία Προώθησης Πατάτας Κ. Νευροκοπίου, τα Δώρα της Φύσης / Μήλα – Σύκα – Κρόκος – Πατάτα και τα Ενυδρεία Αμαζόνιος.
Το χειρότερο είναι ότι η συμμετοχή ξένων επιχειρήσεων όχι μόνο είναι υποτυπώδης αλλά συγκροτείται κυρίως από άγνωστες μικρομεσαίες επιχειρήσεις χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ. Το αποτέλεσμα είναι η ΔΕΘ να έχει εξελιχθεί σε έναν χώρο εκτός διεθνούς πραγματικότητας, που, όπως φαίνεται, ταιριάζει στους περισσότερους έλληνες πολιτικούς. Ολοι συμφωνούν ότι η Διεθνής Εκθεση πρέπει να γίνει ξανά και «Διεθνής» και «Εκθεση» αλλά κανένας δεν το παραδέχεται δημοσίως, ούτε φυσικά προτίθεται να κάνει τίποτα γι’ αυτό.
Κυβερνητικά στελέχη παραδέχονται ότι ο πολλαπλασιασμός των ειδικών εκθέσεων της Helexpo τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει εκ των πραγμάτων αποδυναμώσει τη ΔΕΘ καθώς οι σημαντικές επιχειρήσεις προτιμούν να συμμετέχουν στις εκθέσεις του κλάδου τους. Επιπλέον η κατακόρυφη αύξηση των μέσων προβολής της επιχειρηματικής δραστηριότητας καθιστά τη συμμετοχή στην Εκθεση μία από τις πολλές διαθέσιμες επιλογές. Ο 21ος αιώνας διαφέρει ουσιαστικά από τη δεκαετία του ’50, ακόμη και από τη δεκαετία του ’80. Μια επιχείρηση δεν χρειάζεται να συμμετάσχει σε εκθέσεις για να δείξει ότι υπάρχει.
Ετσι εκείνο που απομένει από τη ΔΕΘ είναι ένα «κρατικό φεστιβάλ» το οποίο θα επισκεφθούν χιλιάδες οικογένειες («600.000 μάτια πάνω σας» υπόσχεται η Helexpo) μεταξύ 6 και 14 Σεπτεμβρίου ως μια επιλογή εκδρομής. Ελάχιστοι όμως κατανοούν γιατί θα πρέπει να «εκτίθενται» στη ΔΕΘ ο Δήμος Αθηναίων, το ΙΚΑ, ο Οργανισμός Εργατικής Εστίας, το Κτηματολόγιο, το Αττικό Μετρό, ο Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, τα υπουργεία Υγείας, Παιδείας, Εξωτερικών, Οικονομίας, Ανάπτυξης, Αγροτικής Ανάπτυξης, Απασχόλησης και Τουριστικής Ανάπτυξης.
Συνολικά τα υπουργεία μαζί με τους εποπτευόμενους φορείς αριθμούν περί τους 50 εκθέτες. Αυτοί είναι οι εκθέτες τους οποίους πρωτίστως θα τιμήσει ο Πρωθυπουργός και εκεί είναι οι τόποι όπου πολλοί υπουργοί και επικεφαλής οργανισμών ετοιμάζουν τα δικά τους σόου δημοσιότητας, τις δηλώσεις στις κάμερες, τις φωτογραφίσεις και ασφαλώς τις συναντήσεις με υποστηρικτές και ψηφοφόρους.
Το «πάρτι» με τα περίπτερα και ο στρατός των κυβερνητικών στελεχών
Το κόστος της «κρατικής φιέστας» δεν είναι ευκαταφρόνητο. Το κόστος αυτό προέρχεται κυρίως από τρεις διαφορετικές υπηρεσίες: το ενοίκιο των χώρων, τα έξοδα μετακινήσεων, παράστασης και διαμονής των κρατικών λειτουργών (και σε αρκετές περιπτώσεις και των φίλων τους) και το κόστος σύλληψης, σχεδίασης και κατασκευής των περιπτέρων, καθώς και των προϊόντων «προώθησης» των λογής μηνυμάτων για τις περίφημες «σχέσεις κράτους – πολίτη».
Το «κράτος με τα 50 πρόσωπα» (δηλαδή, τους 50 διαφορετικούς εκθέτες) καταλαμβάνει συνολικά έκταση πάνω από 5.000 τετραγωνικά μέτρα. Το ενοίκιο κυμαίνεται μεταξύ 155 και 202 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο για ολόκληρη τη διάρκεια της Εκθεσης. Κατά συνέπεια, περίπου 1 εκατ. ευρώ είναι το ενοίκιο που πληρώνει το κράτος στην Helexpo.
Ο «κρατικός στρατός» των χιλίων εκδρομέων, σύμφωνα με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς, επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς των υπηρεσιών τις οποίες εκπροσωπούν με πάνω από 1 εκατ. ευρώ. Ολα αυτά εφόσον υποθέσουμε ότι τα «κρούσματα» αμετροέπειας όπου κάποιοι χρεώνουν τους μεγάλους λογαριασμούς από τα νυχτερινά κέντρα στις υπηρεσίες τους δεν θα είναι εφέτος πολλά. Ως προς αυτό λέγεται ότι έχει μεριμνήσει ο Πρωθυπουργός μεταθέτοντας τα εγκαίνια για το πρωί του Σαββάτου αντί για το βράδυ της Παρασκευής. Υποτίθεται ότι έτσι πολλοί στερούνται της ευκαιρίας για το παραδοσιακό ξεφάντωμα μετά την πρωθυπουργική ομιλία. Ωστόσο ο ηλιοκαμένος «κρατικός στρατός», έτοιμος για όλα, θα φθάσει στη Θεσσαλονίκη την Παρασκευή το βράδυ.
Εκεί όπου γίνεται φυσικά το μεγαλύτερο πάρτι είναι στη σύλληψη, στον σχεδιασμό και στην κατασκευή των περιπτέρων. Κάθε χρόνο, έτσι και εφέτος οι υπουργοί και οι επικεφαλής οργανισμών – και πολύ περισσότερο οι φιλόδοξοι και πολυπράγμονες σύμβουλοί τους – δεν θέλουν ένα «σεμνό και ταπεινό» περίπτερο αλλά ένα εκτεταμένο και εντυπωσιακό «θεματικό πάρκο» όπου θα μπορέσουν να ξεδιπλώσουν τα επιτεύγματά τους, να θαμπώσουν τους πολίτες με το όραμά τους και φυσικά να καταπλήξουν τον Πρωθυπουργό και να μπουν στο μάτι των υπολοίπων υπουργών και των λοιπών ισχυρών.
Αυτή την αδυναμία της εξουσίας εκμεταλλεύονται δεόντως και σπεύδουν να ικανοποιήσουν σύμβουλοι επικοινωνίας και διαφημιστικές εταιρείες. Σχεδιάζουν και κατασκευάζουν μικρότερα και μεγαλύτερα «θεματικά πάρκα» των οποίων το κόστος, σύμφωνα με έγκυρες εκτιμήσεις, κυμαίνεται μεταξύ 1.000 και 2.000 ευρώ ανά τετραγωνικό. Ενα καλαίσθητο περίπτερο 100 τετραγωνικών μέτρων χωρίς πολλές υπερβολές μπορεί να στοιχίσει ως και 100.000 ευρώ – ποσό που μπορεί να αυξηθεί κατά πολύ όταν υπάρχουν οθόνες πλάσμα, multimedia συστήματα προβολής και γενικότερα ακριβό διαφημιστικό υλικό.
Κατά συνέπεια, οι πιο συντηρητικοί υπολογισμοί οδηγούν σε μια εκτίμηση κόστους για τα κρατικά περίπτερα ύψους 5 εκατ. ευρώ. Ασφαλώς υπάρχουν πολλοί τρόποι για να μη «φαίνεται» το συγκεκριμένο κονδύλι στα έξοδα του εκάστοτε υπουργείου – δύο εκ των οποίων είναι η ένταξη της δαπάνης είτε στους ειδικούς λογαριασμούς είτε, κυρίως, στον λογαριασμό προβολής και διαφήμισης που εντάσσεται στο ΕΣΠΑ.
Ο συνολικός λογαριασμός είναι βέβαιον ότι φθάνει και ξεπερνά τα 7 εκατ. ευρώ. Επτά εκατομμύρια ευρώ για ένα «κρατικό πανηγύρι», για ένα διατηρητέο «ενυδρείο» όπου η κρατικοδίαιτη ελληνική εξουσία συγχαίρει τον εαυτό της ενώ η δημιουργικότητα, η καινοτομία και η ικμάδα της διεθνούς οικονομίας έχουν εγκαταλείψει τη Διεθνή Εκθεση και μάλιστα προ πολλού.
