Οι διακοπές στο ελληνικό σινεμά ήταν πάντοτε μαγικές. Από τη στιγμή που έφευγες από τη συμβατικότητα της πόλης όλα μπορούσαν να συμβούν: οι φτωχοί γίνονταν πλούσιοι, οι απογοητευμένοι έβρισκαν ξανά το ενδιαφέρον τους για τη ζωή, οι ερωτικές ιστορίες είχαν καλό τέλος, οι κακοί ξεχώριζαν από τους καλούς. Η συνταγή έμοιαζε πραγματικά μεταφυσική και κυριολεκτικά καθήλωνε τους θεατές στις θέσεις τους, να παρακολουθούν όλα όσα δεν μπορούσαν οι ίδιοι να ζήσουν




Τις «χρυσές» δεκαετίες του ’50, του ’60 και του ’70 τα μέλη των ελληνικών οικογενειών πήγαιναν διακοπές μέσω του σινεμά. Οι «γοργόνες και οι μάγκες» της μεγάλης οθόνης μάλιστα φαίνεται ότι μπορούσαν να αναπαραστήσουν με τον καλύτερο τρόπο τα όνειρα των περισσότερων Ελλήνων: διακοπές σε ένα κοσμοπολίτικο νησί, αναπόφευκτοι ­ όσο και τρελοί ­ έρωτες, ανατροπές, γλέντια, ξενύχτια. Με άλλα λόγια όσα κάνουμε εμείς σήμερα την περίοδο των διακοπών μας ­ αν όχι και όλες τις άλλες περιόδους της ζωής μας ­ αλλά στο παρελθόν αποτελούσαν «απαγορευμένες απολαύσεις». Και αυτό γιατί πολύ λίγοι ήταν εκείνοι που μπορούσαν να δικαιολογήσουν τη δεκαετία του ’50 ή του ’60 τη συνήθεια των διακοπών ως αντίστοιχη της κοινωνικής τάξης τους. Εδώ μιλάμε για μια έννοια που ήταν πλήρως και απόλυτα ταυτισμένη με την οικονομική άνεση και το κοινωνικό… μεγαλείο.


Πώς γίνονταν οι διακοπές στο ελληνικό σινεμά; Οταν η Ρένα Βλαχοπούλου ξεκινούσε την περιοδεία της στα ελληνικά νησιά στο «Η θεία μου η χίπισσα» του 1970 χρειαζόταν απαραίτητα ένα πρόσχημα: την αναζήτηση της ανιψιάς της, μεταξύ των δεκάδων χίπηδων με τους οποίους έκανε παρέα, από τους οποίους ξεχώριζε ο Βασίλης Τσιβιλίκας. Κλασικό εύρημα της περιόδου; Η φτωχή που προσποιείται την πλούσια για να πετύχει τον σκοπό της και βέβαια οι εξελίξεις ανατρέπουν τη ζωή της.


Χαρακτηριστικό παράδειγμα ταινίας με φόντο την περίοδο των διακοπών; Το «Δόλωμα» του 1967, με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Αλέκο Αλεξανδράκη, όπου ο σκοπός αλλάζει αλλά σίγουρα «αγιάζει τα μέσα». Εδώ οι επιτήδειοι επισκέπτονται νησιά για να ψαρέψουν πλούσιους κυρίους και να τους… γδύσουν.


Διακοπές πάνε και τα «Κορίτσια για φίλημα» του 1965, και οι Ζωή Λάσκαρη, Μάρθα Καραγιάννη, Χλόη Λιάσκου, Ρένα Βλαχοπούλου, Κώστας Βουτσάς, ενώ στο «Ραντεβού στην Κέρκυρα» του 1960 η Τζένη Καρέζη και ο Ανδρέας Μπάρκουλης ερωτεύονται σε περίοδο διακοπών, όπου ο πλέιμποϊ του παρελθόντος αλλάζει όταν γνωρίζει τη διευθύντρια του ξενοδοχείου της μητέρας του.


Στα «Σκάνδαλα στο νησί του έρωτα» του 1963 το απλό κορίτσι ­ Γκιζέλα Ντάλι ­ πηγαίνει διακοπές πάλι με προσχηματικό λόγο και εκεί μπλέκει σε ερωτικές περιπέτειες. Σε αυτή την ταινία περιλαμβάνεται μία σειρά από εντυπωσιακά πλάνα κρουαζιερόπλοιων, αφού είναι η περίοδος που αρχίζει η λειτουργία των ναυτιλιακών γραμμών προς την Ιταλία. Η Γκιζέλα Ντάλι πρωταγωνιστεί όμως και στο «Ραντεβού στη Βενετία» του 1966, αυτή τη φορά ως λαθρεπιβάτις κρουαζιερόπλοιου με κατεύθυνση την Ιταλία. Το «Κάτι να καίει» γυρίζεται το 1963 με ταξίδια από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα.


Οι διακοπές στον ελληνικό κινηματογράφο βέβαια έχουν πάντοτε την ίδια κατάληξη: το ρομαντικό love story που αποκτάει ιδιαίτερη μαγεία στα μάτια των θεατών της περιόδου λόγω της μεταφοράς του σε άλλο τόπο. Η έξοδος από την πόλη σηματοδοτεί μια αλλαγή που ανατρέπει και «φωτίζει» τη ζωή των πρωταγωνιστών της, οι διακοπές συμβολίζουν την επιτυχία, την κοινωνική καταξίωση και την προσωπική ολοκλήρωση. Αυτές είναι οι εικόνες που έχουν οι θεατές που επισκέπτονται τις κινηματογραφικές αίθουσες για να παρακολουθήσουν τις ταινίες της περιόδου και αυτό το μήνυμα φθάνει και στις επόμενες γενιές, όπου οι διακοπές εντάσσονται πλέον στην καθημερινότητά μας.


Οι «Διακοπές στην Αίγινα» του 1958 με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Λάμπρο Κωνσταντάρα οδηγούν σε δύο παράλληλες ερωτικές ιστορίες πατέρα και κόρης ενώ η εναρκτήρια σεκάνς της πασίγνωστης ταινίας «Η Αλίκη στο Ναυτικό» παρουσιάζει την εικόνα της παρέας που πηγαίνει εκδρομή και εκεί Βουγιουκλάκη και Δημήτρης Παπαμιχαήλ γνωρίζονται. Εδώ θα ακούσουμε και το περίφημο «Αχ, να ‘ταν η ζωή μας σαν και σήμερα, που ‘ναι όλα όμορφα και ήρεμα»… Οι ταινίες της Βουγιουκλάκη βέβαια έχουν ταυτιστεί σχεδόν στο σύνολό τους με περίοδο διακοπών, ανάπαυλας και ηρεμίας. Φόντο διακοπών υπάρχει και στο «Ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο» του 1959 και στο «Η κόρη μου η σοσιαλίστρια» του 1966.


Μία από τις ωραιότερες σκηνές του ελληνικού κινηματογράφου συμπεριλαμβάνεται και στην περίφημη «Στέλλα», όταν η Μελίνα Μερκούρη και ο Γιώργος Φούντας πηγαίνουν μαζί εκδρομή και ξαπλώνουν κάτω από τα πεύκα.


Η έννοια των διακοπών ­ έστω και αν πρόκειται για εκπαιδευτικές διακοπές ­ υπάρχει και στο «Ποτέ την Κυριακή» όπου και ο Ζυλ Ντασσέν επισκέπτεται την Ελλάδα.


Στο ελληνικό σινεμά όμως υπάρχουν και τα μελοδράματα που σχετίζονται με περιόδους διακοπών, χωρίς να στερούνται τη λάμψη της δραπέτευσης από την πόλη. Το φόντο εδώ επαναλαμβάνεται διαρκώς. Ο πλούσιος ή η πλούσια που πηγαίνουν διακοπές σε ένα νησί και εκεί ξελογιάζουν φτωχό άβγαλτο κορίτσι ή αγόρι, για να το εγκαταλείψουν στη συνέχεια. Η επιπόλαιη και επιφανειακή λογική της πόλης εισχωρεί και διαβρώνει την αθωότητα της επαρχίας. Μερικά παραδείγματα; Το «Ερως και κύμα» θεωρείται κλασικό, και μάλιστα έχει γυριστεί το 1929! Το 1931 γυρίζεται το «Ετσι κάνεις αν αγαπήσεις» και ακολουθούν «Ο Κόκκινος Βράχος» του 1949 και το υπέροχο «Το κορίτσι με τα μαύρα» με την Ελλη Λαμπέτη το 1956. Την ίδια περίοδο γυρίζεται και το «Νησί των πειρασμών».


«Επιχείρηση Απόλλων» το 1968, με εκδρομές και ξενάγηση από την Ελενα Ναθαναήλ, και το κλασικό «Κορίτσια στην ήλιο» του 1968 με τον Γιάννη Βόγλη, αυτή τη φορά με θέμα τις διακοπές μιας κοπέλας από το εξωτερικό στην Ελλάδα.


Με φόντο την περίοδο των διακοπών έχουν γυριστεί όμως και ταινίες τρόμου ή light πορνό, στα ήδη παρηκμασμένα τέλη της δεκαετίας του ’70. Η «Κρουαζιέρα του τρόμου» του 1978, με την κλασική αντιγραφή αμερικανικής περιπετειώδους ταινίας, και το «Αγκίστρι» του 1976.


Αντί επιλόγου, μία από τις πιο χαρακτηριστικές ταινίες διακοπών: Στο «Ο Κλέαρχος, η Μαρίνα και ο κοντός» του 1961 ο Βασίλης Αυλωνίτης ξεφεύγει από τον συζυγικό κλοιό, για να επισκεφθεί με την ερωμένη την περίφημη τότε περιοχή διακοπών, τα Καμένα Βούρλα. «Θα σου χαρίσω τις χίλιες και μια νύχτες» του λέει εκείνη, για να της απαντήσει: «Μα πώς θα τις χωρέσεις, έχουμε μόνο 15 ημέρες»…