Το κρασί ήταν ανέκαθεν μια σοβαρή υπόθεση. Πολύ περισσότερο δε για τους Ιταλούς, οι οποίοι ανάμεσα στα πολλά άλλα για τα οποία μπορούν να καυχώνται είναι και οι 350 καταγεγραμμένες ποικιλίες οι οποίες ευδοκιμούν στη χώρα τους. Ή για τους Γάλλους που απολαμβάνουν το προνόμιο τα σύνορα της πατρίδας τους να περικλείουν το 11% των αμπελώνων της υφηλίου, ποσοστό που τους κατατάσσει στην τρίτη θέση στον κόσμο, πίσω από την Ισπανία και την Κίνα – λέτε στο εγγύς μέλλον να πίνουμε κρασί από το Temu;
Καρτ-ποσταλικής ομορφιάς αμπελώνες στην αγκαλιά των ιταλικών Άλπεων. © Stefano Scatà
Το πόσο σοβαρά παίρνει πια την αμπελουργία και την οινοποίηση ολόκληρος ο κόσμος το μαρτυρούν και οι συχνές πια δημοπρασίες κρασιών, όπως εκείνη που διοργάνωσε στα τέλη Μαρτίου ο οίκος Sotheby’s με μια επιλογή βαρύτιμων γαλλικών ετικετών. Εκτός από αυτονόητη απόλαυση, ο οίνος έχει αναδειχθεί και σε μια πρώτης τάξεως επένδυση, δημιουργώντας βέβαια το γνωστό debate, αν δηλαδή έχει νόημα να σωρεύει και να παλαιώνει κανείς στην κάβα του δυσεύρετες φιάλες με σοδειές που ενδεχομένως δεν θα απολαύσει ποτέ.
Σύμφωνα τα στοιχεία του μεγαλύτερου οίκου δημοπρασιών στον κόσμο, από το 1995 έως το 2023 είχαν δαπανηθεί περί τα 1,7 δισ. δολάρια σε επίσημες αγοραπωλησίες σπάνιων ετικετών. Συνολικά 21.768 μπουκάλια άλλαξαν χέρια, με την αξία τους να υπολογίζεται μόνο για το 2023 σε 159 εκατ. δολάρια. Η διαφορά με το 2013, όταν στο χρηματιστήριο του κρασιού είχαν επενδυθεί 58 εκατ. δολάρια, μοιάζει (και είναι) χαώδης.
Το κρασί είναι τέχνη, αλλά ποιος είπε ότι δεν μπορεί να εμπνέει και τις άλλες τέχνες; © Ian Greathead
Το κρασί συνοδεύει τον άνθρωπο από την 6η χιλιετία π.Χ. και όχι μόνο έχει συνδεθεί με την εξέλιξη του είδους μας, αλλά έχει μπολιάσει την ιστορία, τη μυθολογία, ακόμα και τη θρησκεία με τους συμβολισμούς και τις συνδηλώσεις του. Ωστόσο αυτό εδώ δεν είναι ένα κείμενο που θα εκθειάσει τις ούτως ή άλλως γνωστές και κατοχυρωμένες αρετές του οίνου, αλλά η επιτομή ενός – έστω νοητού – ταξιδιού σε δύο από τις πιο αγαπητές οινοπαραγωγικές χώρες του πλανήτη.
Η αφορμή δεν θα μπορούσε να είναι ιδανικότερη από την κυκλοφορία της νέας σειράς «Wine & Travel» των εκδόσεων Assouline, τα δύο πρώτα μέρη της οποίας αποτίνουν φόρο τιμής στη Γαλλία και στην Ιταλία – πολύ σύντομα θα ακολουθήσει και ένα τρίτο μέρος με επίκεντρο την Καλιφόρνια.
Για τους Ιταλούς το κρασί ήταν πάντα οικογενειακή υπόθεση αλλά και αφορμή για γιορτή. © Imagno/Getty Images
O aficionado της αμπέλου
Χρέη περιηγητή σε αυτό το ευζωιστικό ταξίδι αναλαμβάνει ως συγγραφέας των βιβλίων ο διάσημος και βραβευμένος σομελιέ Ενρίκο Μπερνάρντο. Ο Iταλός aficionado του κρασιού διαθέτει εξάλλου όλα τα τυπικά προσόντα για να αναλάβει τον ρόλο. Το 2004, σε ηλικία μόλις 27 ετών, τιμήθηκε ως κορυφαίος σομελιέ στον κόσμο, ενώ η μεγάλη θητεία του στο εστιατόριο Le V (νυν Le Cinq) του ξενοδοχείου Four Seasons George V στο Παρίσι επισφράγισε μια καριέρα που ξεκίνησε μάλλον από σύμπτωση.
Το ρόλο του αφηγητή στα δύο βιβλία των εκδόσεων Assouline αναλαμβάνει ο πολύπειρος και βραβευμένος σομελιέ Ενρίκο Μπερνάρντο
Ο Μπερνάρντο, ο οποίος αποδεικνύεται όχι μόνο γλαφυρός αλλά και επιδέξιος ως αφηγητής, ούτε μεγάλωσε μέσα στο κρασί, ούτε γαλουχήθηκε σε κάποιον οικογενειακό αμπελώνα και αποφάσισε μεγαλώνοντας να ασχοληθεί με τα του οίνου.
Στα 17 του χρόνια ζούσε στο Μιλάνο και σπούδαζε μαγειρική. Ενας από τους δασκάλους του, ο οποίος προφανώς είχε καταλυτική επιρροή επάνω του, είχε ανακηρυχθεί κορυφαίος σομελιέ στον κόσμο για το 1978. Εκείνος ήταν που του εμφύσησε την περιέργεια αναφορικά με το κρασί και τον ενέπνευσε να ασχοληθεί τόσο συστηματικά ώστε σήμερα να απολαμβάνει τιμές τοτέμ από τη διεθνή οινική κοινότητα.
Το Chateau de Chambord φημίζεται όχι μόνο για το κρασί αλλά και για τις ιππποδρομίες του. © Domaine national de Chambord
Τέσσερα χρόνια μετά ο Μπερνάρντο μετοίκησε στη Γαλλία για να συνεχίσει τις γαστρονομικές σπουδές του, όμως στην πραγματικότητα το μόνο που κατάφερε να κάνει ήταν να εξακολουθήσει να καλλιεργεί τις γνώσεις του τρώγοντας και κυρίως δοκιμάζοντας και πίνοντας. «Εκείνο που έκανα δεν ήταν δουλειά, αλλά χόμπι. Τότε άλλωστε ο στόχος μου ήταν κάποια ημέρα να αποκτήσω το δικό μου εστιατόριο, όχι να γίνω επαγγελματίας του κρασιού» έχει αφηγηθεί.
Ο βαρόνος Μπετίνο Ρισακόλι φωτογραφημένος το 1983 στον οικογενειακό αμπελώνα της Τοσκάνης από τον Σλιμ Ααρονς. Η οικογένειά του θεωρείται ότι κατέχει τη συνταγή για το Κιάντι, όπως το γνωρίζουμε σήμερα. ©Slim Aarons/Getty Images
Τελικά εκκολάφθηκε όχι μόνο σε κορυφαίο σομελιέ αλλά και σε έναν ακούραστο περιηγητή που δεν καταλογογραφεί απλώς τα καλύτερα και τα πιο ενδιαφέροντα κρασιά και οινοποιεία της Ιταλίας και της Γαλλίας, των δύο χωρών που τον άνδρωσαν επαγγελματικά και του κληροδότησαν ανεκτίμητες αναφορές, αλλά δημιουργεί τη συνθήκη του βιώματος, έστω κι αν αυτό αρχίζει και τελειώνει στο ξεφύλλισμα ενός βιβλίου. Αλλωστε και ο ίδιος κάποτε μια αφορμή αναζητούσε, παρότι ενδεχομένως ούτε ο ίδιος γνώριζε αυτό που του συνέβαινε.
Το ιδανικό κελάρι
Σε κάθε περίπτωση, ο 48χρονος σήμερα σομελιέ δεν μεταφέρει απλώς το απόσταγμα της σοφίας του από τα 30 χρόνια του ως επαγγελματίας στον χώρο του κρασιού, και μάλιστα με θητεία σε κάποια από τα κορυφαία εστιατόρια του κόσμου – εξάλλου παραδέχεται πως ειδικά οι γαλλικοί αμπελώνες αποτελούν για εκείνον ένα πεδίο διαρκούς μάθησης και κυρίως ανεξάντλητων εκπλήξεων.
Ενας από τους ιδανικούς τρόπους για να μυηθεί κανείς στο κρασί της Κορσικής είναι μια επίσκεψη στο διάσημο Chateau de Murtoli. © Camille Moirenc
Στις σελίδες των δύο βιβλίων μεταφέρει βιωματικές ιστορίες, δικές του ανεξίτηλες μνήμες, αφηγήσεις οινοποιών, περιστατικά από τις συναντήσεις του με τόπους και ανθρώπους, και βέβαια χρήσιμα trivia. Και όλα αυτά αποτυπωμένα όχι μόνο σε λέξεις αλλά και σε καρτποσταλικής ομορφιάς και απαράμιλλης αισθητικής φωτογραφικό υλικό που ισορροπεί μαεστρικά ανάμεσα στη χαρά της ανακάλυψης, την απόλαυση και την πληροφορία. Μάλιστα, σε καθεμιά από τις δύο εκδόσεις έχει συντάξει και την προσωπική του λίστα με τα κρασιά κάθε τόπου που θα περιλάμβανε μια δική του, ιδεατή κάβα.
Ο ποδηλατικός γύρος της Γαλλίας δε θα μπορούσε να παρακάμψει το Μπορντό ή αλλιώς την αμπελουργική ναυαρχίδα της Γαλλίας. © Gero Breloer/picture alliance/Getty Images
Μη φανταστεί, βέβαια, κανείς ότι ο περιλάλητος σομελιέ έχει επιλέξει μόνο τα σπανιότερα, τα ακριβότερα ή τα πιο περιζήτητα κρασιά. Ναι, θα βρει κανείς στις σελίδες των εκδόσεων που υπογράφει κάποια από τα πλέον εμβληματικά οινοποιεία της Ευρώπης και πολλές από τις ετικέτες τις οποίες οι όπου γης οινόφιλοι αναζητούν ως ιερό δισκοπότηρο, όμως ο Μπερνάρντο έχει εμπλουτίσει τις λίστες των «αγαπημένων» του με κρασιά για τα οποία δεν χρειάζεται κάποιος να προσφέρει το ένα νεφρό του για να τα αποκτήσει.
Η ιεροτελεστία του τρύγου στους αμπελώνες του οίκου Veuve Cliquot στην περιοχή της Καμπανίας στη βορειοανατολική Γαλλία. © AFP/Getty Images
Ας μη γελιόμαστε. Μπορεί για κάποιους το κρασί να είναι επένδυση ή να λειτουργεί ακόμα και ως status symbol, όμως νόημα και προορισμός του δεν είναι άλλος από την ευωχία, στην οποία καθένας έχει δικαίωμα και μερτικό.
Ναι, το κρασί είναι τέχνη, και μάλιστα υψηλή, ωστόσο όλοι μπορούν να την απολαμβάνουν. Οπως χαρακτηριστικά λέει ο πολύπειρος σομελιέ, η τεχνολογία έχει πλέον εκδημοκρατίσει και το σύμπαν του οίνου, πράγμα που σημαίνει όχι μόνο περισσότερη, μεγαλύτερη και φθηνότερη παραγωγή αλλά και ποιοτικότερη.
Στιγμιότυπο από το λεγόμενο Φεστιβάλ των Φεστιβάλ που διοργανώνεται κάθε δεύτερο σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου στην περιοχή Αστι στη βορειοδυτική Ιταλία. © Bahnmueller/imageBROKER/Shutterstock
Οσο για τη συμβουλή που θα έδινε σε κάποιον αναγνώστη των βιβλίων του, ο οποίος θα επιχειρούσε να ζήσει το ταξίδι σε κάποιες από τις οινοπαραγωγικές περιοχές που ο ίδιος περιδιάβηκε, ή απλώς σε έναν οινόφιλο; Το μυστικό, λέει, είναι να ακολουθεί κανείς το ένστικτό του. Να γίνεται μεν πλουσιότερος από εμπειρίες, αλλά όχι δογματικός. Το κρασί αποκαλύπτεται καλύτερα και ευγενέστερα σε όσους το προσεγγίζουν με καθαρή καρδιά και κυρίως με ανοιχτό μυαλό.
Info: Τα βιβλία «Wine & Travel: Italy» & «Wine & Travel: France» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Assouline
