Θεσσαλία
Αποστολή Αντώνης Ντινιακός, Γιώτα Πεπαρίδη
Η αγροτική κρίση έχει εξελιχθεί σε ευρωπαϊκό φαινόμενο, όμως στην Ελλάδα παίρνει οριακά χαρακτηριστικά. Αγρότες και κτηνοτρόφοι μιλούν στο «Β» για το κόστος παραγωγής που εκτοξεύεται, τις ενισχύσεις που είναι μπλοκαρισμένες και τις υποδομές που έχουν μείνει πίσω, ενώ η πίεση που ασκείται στον πρωτογενή τομέα μετατρέπεται σε ανοιχτό ζήτημα επιβίωσης.
Στο μπλόκο της Νίκαιας ο χειμώνας δεν καταγράφεται φέτος σε βαθμούς Κελσίου, αλλά σε αριθμό τρακτέρ. Η εικόνα είναι γνώριμη εδώ και δεκαετίες – όταν η πίεση στα χωράφια συσσωρεύεται, η Νίκαια μετατρέπεται στο άτυπο κοινοβούλιο της ελληνικής υπαίθρου.
«Να δικαιωθούν τα κύρια αιτήματά μας»
Οι συζητήσεις που κάνουν οι αγρότες ανάμεσα στα τρακτέρ είναι χαμηλές, πρακτικές. Μιλούν για το κόστος του νερού, για τα λιπάσματα που άλλαξαν δύο φορές τιμή μέσα σε έναν μήνα, για τις ζωοτροφές που «καίνε» πια το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος.
«Δεν υποχωρούμε μέχρι να δικαιωθούν τα κύρια αιτήματά μας» λέει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Αρτας Βαγγέλης Μπέτσας στο «Β». Αυτό που θέλουν οι αγρότες, αναφέρει, είναι μια σταθερή τιμή κόστους για να ξέρουν αν αξίζει να σπείρουν και επιδοτήσεις που να καλύπτουν όσα χρειάζονται τα χωράφια για να μείνουν ζωντανά. Οπως εξηγεί, όμως, αυτά μένουν στα χαρτιά όσο η κυβέρνηση αποφεύγει να πάρει τα αναγκαία μέτρα. Και έτσι η παραγωγή συνεχίζει να δουλεύει στο σκοτάδι, με το ρίσκο να βαραίνει αποκλειστικά τους πραγματικούς αγρότες και κτηνοτρόφους.
Το ίδιο υπόστρωμα έντασης απλώνεται σε ολόκληρη την ΕΕ τα τελευταία χρόνια, καθώς ο πρωτογενής τομέας αμφισβητεί ανοιχτά την ικανότητα των κυβερνήσεων να προσφέρουν ένα σταθερό πλαίσιο λειτουργίας. Στην Ολλανδία, οι περιορισμοί στα νιτρικά ανέτρεψαν πολιτικές ισορροπίες και έφεραν νέους σχηματισμούς στα έδρανα. Στη Γαλλία, τα τρακτέρ περικύκλωσαν το Παρίσι για εβδομάδες και ανάγκασαν την κυβέρνηση να υπαναχωρήσει από μέτρα που εκτόξευαν το κόστος παραγωγής. Στη Γερμανία, η κατάργηση της επιδότησης στο αγροτικό ντίζελ προκάλεσε τη μαζικότερη κινητοποίηση της τελευταίας δεκαετίας. Στην Ισπανία και την Ιταλία, η πίεση από τις εισαγωγές τρίτων χωρών και η κυριαρχία των μεγάλων αλυσίδων έχουν περιορίσει δραστικά το περιθώριο επιβίωσης των παραγωγών.
Ο Γιώργος Μπέης είναι νέος αγρότης στην περιοχή των Φαρσάλων. Καλλιεργεί βαμβάκι, βιομηχανική ντομάτα, ρίγανη και σιτάρι και όπως λέει: «Δεν βγαίνουμε, δεν αξίζει να καλλιεργήσουμε πια. Τα τελευταία τρία χρόνια απλώς μπαίνουμε μέσα. Ο,τι κι αν βάλεις στο χωράφι, το αποτέλεσμα είναι ίδιο. Με τις επιδοτήσεις δεν ζεις».
Η Eurostat δείχνει μια κοινή ευρωπαϊκή καμπύλη. Σε έξι χρόνια το κόστος παραγωγής έχει αυξηθεί κατά περίπου 30%, ενώ το αγροτικό εισόδημα παραμένει στάσιμο. Η πράσινη μετάβαση προχωρά χωρίς να συνοδεύεται από οικονομικά αντίβαρα, ενώ η αγορά γεμίζει με προϊόντα από χώρες όπου το κόστος είναι πολύ χαμηλότερο.
«Μας λένε ότι είναι ανοιχτοί στη συζήτηση και την ίδια στιγμή μας απειλούν με δικογραφίες»
Στην Ελλάδα οι αριθμοί είναι ακόμη πιο σκληροί. Το κόστος ενέργειας έχει αυξηθεί περίπου κατά 30%, οι σπόροι κατά 20%, τα λιπάσματα κατά 35%. Σε καλλιέργειες όπως το σιτάρι και το βαμβάκι το κόστος παραγωγής φθάνει έως και 50% πάνω σε σχέση με το 2021, ενώ οι τιμές παραγωγού υποχωρούν μήνα με τον μήνα.
Οταν οι αριθμοί παύουν να βγαίνουν, η ένταση μεταφέρεται αναπόφευκτα έξω από τα χωράφια. Στην Κρήτη, τις προηγούμενες μέρες, το αδιέξοδο πήρε μια άγρια μορφή με τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους να κλείνουν τα αεροδρόμια σε Χανιά και Ηράκλειο, να βανδαλίζουν αστυνομικά οχήματα και τις Αρχές να απαντούν με χρήση χημικών.
Ο Γιώργος Σηφάκης, αγροκτηνοτρόφος από την Κρήτη, αναγνωρίζει ότι το κλίμα στο νησί ήταν φορτισμένο, αλλά επιμένει στο γιατί. «Εχουμε εξαντλήσει κάθε μέσο για διάλογο. Μας λένε ότι είναι ανοιχτοί στη συζήτηση και την ίδια στιγμή μας απειλούν με δικογραφίες. Αντί να κατευνάσουν τα πνεύματα, τα οξύνουν» καταλήγει. Η συνάντηση του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστα Τσιάρα με τους κρητικούς αγρότες και κτηνοτρόφους την Πέμπτη (11/12) έκλεισε όπως άνοιξε, με λόγια, υποσχέσεις και την αίσθηση ότι το πρόβλημα απλώς μετατέθηκε για αργότερα.
«Δεν συμφωνούμε με αυτά που έγιναν στην Κρήτη. Πρέπει να διαμαρτυρόμαστε χωρίς έκτροπα, να είμαστε πολύ πιο προσεκτικοί» αντιτείνει ο Χρήστος Σιδερόπουλος, αγροτοσυνδικαλιστής από την περιοχή της Λάρισας, ο οποίος υπήρξε πρόσφατα θύμα αστυνομικής βίας στο μπλόκο της Νίκαιας. «Δεν είμαστε υπέρ τέτοιων επεισοδίων, θα πρέπει να κάνουμε ό,τι κάνουμε ειρηνικά» προσθέτει με τη σειρά του ο Απόστολος Κωστόπουλος, μέλος της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Καρδίτσας.
Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, ήρθε και η ευλογιά στη ζωική παραγωγή για να σπρώξει το σύστημα ένα βήμα πιο κοντά στο όριο. Περισσότερα από 450.000 ζώα σφαγιάστηκαν, εκατοντάδες μονάδες βγήκαν εκτός παραγωγής και στο μεταξύ άνοιξε ένα οικονομικό κενό που δεν κλείνει με υποσχέσεις.
Η συζήτηση επιστρέφει αναπόφευκτα στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Για χρόνια λειτουργούσε με κενά που όλοι γνώριζαν και με μπαλώματα που επέτρεπαν σε παραγωγούς να ζουν με την αβεβαιότητα ότι οι πληρωμές θα συνεχίσουν να καταβάλλονται. Οι αποκαλύψεις για παρατυπίες σε δηλώσεις, δικαιώματα και επιλέξιμες εκτάσεις, σε συνδυασμό με την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, έκαναν σαφές ότι το πρόβλημα δεν ήταν τεχνικό. Ηταν θεσμικό. Για πολλούς αγρότες, αυτή ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
«Εξαγριωθήκαμε με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, ήταν το κερασάκι στην τούρτα» λέει ο Μίμης Τσακανίκας από το μπλόκο του Κάστρου. Ο ίδιος έχει λάβει την επιδότηση, όμως δεν έχει πληρωθεί για το «Μέτρο 23» καθώς βρίσκεται υπό διερεύνηση.
«Δεν υπάρχει αύριο. Και να επιστρέψουμε στα χωράφια μας, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να παράγουμε. Ειδικά για τους κτηνοτρόφους, υπάρχουν πάρα πολλές οικογένειες που έχουν μείνει με μηδενικό εισόδημα εδώ και έναν χρόνο και η κυβέρνηση δεν στέκεται στο πλευρό τους» λέει ο Σωκράτης Αλειφτήρας, εκπρόσωπος Τύπου των Αγροτικών Συλλόγων Λάρισας.
«Ο αγώνας δεν αφορά τις επιδοτήσεις πλέον»
Η φράση του δεν λειτουργεί ως ξέσπασμα αλλά ως ψυχρή αποτύπωση μιας πραγματικότητας που απλώνεται πλέον σε όλη τη χώρα, όπου το αίτημα δεν είναι η ενίσχυση αλλά η ίδια η επιβίωση. Σε αυτό το κλίμα, ο Βασίλης Μαυροσκάς, εκπρόσωπος του μπλόκου στα Πράσινα Φανάρια, σημειώνει ότι «υπάρχει πολλή οργή στα μπλόκα, όμως αυτός ο αγώνας δεν αφορά τις επιδοτήσεις πλέον, για την ακρίβεια οι επιδοτήσεις είναι χαμηλά στη λίστα των αιτημάτων μας».
«Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλοί συνάδελφοι που δεν έχουν πληρωθεί από την κακοκαιρία “Daniel”» σημειώνει ο Γιάννης Κουκούτσης, εκπρόσωπος του Συνεταιρισμού Πλατυκάμπου. Οπως διευκρινίζει, αυτό δεν είναι το σημαντικότερο ζήτημα. «Το χειρότερο όλων είναι ότι πρόσφατα, με την κακοκαιρία “Byron”, είδαμε ξανά πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή, πράγμα που καταδεικνύει ότι δεν έχει γίνει κανένα έργο υποδομής. Αυτά που ζητούμε χρόνια ολόκληρα δεν γίνονται και στον αντίποδα το καλοκαίρι φθάναμε να μην έχουμε να ποτίσουμε» εξηγεί.
Το Σάββατο 13 Δεκεμβρίου, στην πανελλαδική συνδιάσκεψη, οι αγρότες διατύπωσαν ενιαία και καθαρά αιτήματα. Σταθερό κόστος παραγωγής, αξιόπιστο μηχανισμό τιμών, θεσμική λειτουργία του ΟΠΕΚΕΠΕ, προστασία από αθέμιτες εισαγωγές, ουσιαστικά εργαλεία για την πράσινη μετάβαση. Δεν είναι απλώς μια λίστα διεκδικήσεων, αλλά η περιγραφή των όρων επιβίωσης ενός ολόκληρου τομέα και το καμπανάκι ότι η επόμενη κρίση δεν θα χρειαστεί μπλόκα για να γίνει ορατή. Θα έχει ήδη μεταφερθεί στα ράφια, στην αγορά, στην οικονομία, στην ίδια τη συνοχή της χώρας.
