Το 2023 το θέμα των Πανελλαδικών Εξετάσεων για τη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία αφορούσε τις γυναίκες και τη θέση τους στη ζωή και την κοινωνία.

Οι μαθητές κλήθηκαν να αναπτύξουν το θέμα με βάση τρία κείμενα: Το πρώτο ήταν ένα κείμενο του Σταύρου Τσακυράκη, καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών και σπουδαίου δασκάλου, σχετικά με τη βία κατά των γυναικών και τις κοινωνικές αντιλήψεις για τη θέση της γυναίκας. Το δεύτερο ήταν ένα απόσπασμα άρθρου που δημοσιεύθηκε στο «Βήμα» για τις διαφορές μεταξύ παλαιού και νεότερου κύματος φεμινισμού και έφερε την υπογραφή μου. Το τρίτο ήταν ένα απόσπασμα από τη συλλογή διηγημάτων με τίτλο «Οι Κόρες του Ηφαιστείου» του βραβευμένου συγγραφέα Χρήστου Οικονόμου, εκ των καλυτέρων της γενιάς του.

Τα κείμενα σχολιάστηκαν από φιλολόγους, μαθητές και γονείς – ακόμη θυμάμαι το σχόλιο μητέρας η οποία θεώρησε ότι με αυτά τα θέματα «τα κάψατε τα παιδιά», λες και ξέραμε ποια κείμενα θα επέλεγαν οι εξεταστές. Αν υπάρχει ένας θεσμός αδιάβλητος στην ελληνική επικράτεια, αυτός είναι οι πανελλήνιες εξετάσεις – με την εξαίρεση της διαρροής θεμάτων των εξετάσεων το 1981, για την οποία καταδικάστηκε ο Γεώργιος Ράμμος, τότε γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής Πανελληνίων Εξετάσεων.

Ανεξαρτήτως του «αν έκαψαν» ή «δεν έκαψαν» τους εξεταζομένους, τα τρία κείμενα των Πανελλαδικών του 2023 έφεραν την υπογραφή των συντακτών τους, που σημαίνει ότι αυτοί φέρουν την ευθύνη όσων γράφουν. Συνεπώς, όταν σε σχολικό εγχειρίδιο αναφέρεται ότι το κείμενο που διδάσκεται έχει συνταχθεί με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, ποιος φέρει ευθύνη για τα γραφόμενα;

Πληροφορούμαστε ότι μεταξύ των αλλαγών του υπουργείου Παιδείας στα σχολικά βιβλία που θα διανεμηθούν τον Σεπτέμβριο, στο βιβλίο της Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ’ Γυμνασίου, το άρθρο του δημοσιογράφου Πέτρου Παπακωνσταντίνου στην «Καθημερινή», το οποίο αναφέρεται στην παλαιστινιακή Ιντιφάντα, αντικαταστάθηκε από κείμενο-προϊόν τεχνητής νοημοσύνης. Είναι στην ευχέρεια των υπευθύνων για τα σχολικά βιβλία να αλλάζουν το περιεχόμενό τους γιατί τα κρίνουν δύσκολα, παρωχημένα, ακατάληπτα. Είναι επίσης στην ευχέρειά τους να τα αντικαθιστούν με κείμενα πιο εύληπτα, πιο σύγχρονα αλλά πάντως με κείμενα με υπογραφή.

Δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει ένας συγγραφέας για να γράψει ένα κείμενο για σχολικό βιβλίο, για οποιοδήποτε θέμα, και, αντί αυτού, να προκρίνεται η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Οχι τίποτε άλλο, γιατί όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις ομνύουν στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των παιδιών.